Động Thiên Đường nằm nép mình trong Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, cách thành phố Đồng Hới khoảng 60 km về phía Tây Bắc. Hang động này được hình thành từ địa chất karst cổ, với niên đại lên đến 350-400 triệu năm, thuộc hệ thống núi đá vôi lớn nhất Đông Nam Á. Nhưng hành trình đưa nó đến với ánh sáng bắt đầu từ năm 2005 – một năm đánh dấu sự giao thoa giữa con người địa phương và các nhà thám hiểm quốc tế.
Theo các tài liệu lịch sử, Động Thiên Đường được phát hiện chính thức vào năm 2005 bởi một nhóm khảo sát của Hiệp hội Hang động Hoàng gia Anh (British Caving Association). Tuy nhiên, đằng sau thành công ấy là vai trò then chốt của người dân bản địa. Ông Hồ Khanh – một thợ rừng lang bạt, chính là người đầu tiên "mở đường" bằng cách dẫn nhóm thám hiểm đến cửa hang. Từ 2005 đến 2010, các chuyên gia Anh đã dành 5 năm khảo sát kỹ lưỡng, đo đạc và công bố kết quả: hang dài 31,4 km, trở thành hang động khô dài nhất châu Á. Không có sông ngầm như Động Phong Nha, Thiên Đường nổi bật với nền đất dẻo bằng phẳng, dễ dàng tiếp cận hơn, nhưng quy mô thì vượt trội gấp bội.

Sự phát hiện này không chỉ là một "tai nạn may mắn" mà còn là kết quả của những chuyến đi rừng dai dẳng trong khu vực Phong Nha – Kẻ Bàng, nơi UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới từ năm 2003. Đến năm 2010, hang chính thức mở cửa đón khách du lịch, nhờ đầu tư hạ tầng từ Tập đoàn Trường Thịnh, biến nó thành điểm đến hàng đầu Quảng Bình.

