Bánh gai Lệ Thủy: Chút tình quê trong từng nếp lá

Bánh gai Lệ Thủy chẳng cầu kỳ, nhưng lại mang cái hồn quê chân chất. Vỏ bánh làm từ bột gạo nếp trộn lá gai, đen bóng, dẻo thơm. Nhân bánh là sự hòa quyện của đậu xanh bùi bùi, đường mía ngọt thanh, chút dừa nạo béo ngậy, và không thể thiếu vài giọt dầu chuối thoang thoảng, như một nét chấm phá làm dậy lên hương vị quê hương. Cầm chiếc bánh trên tay, lột từng lớp lá chuối, mùi thơm dịu dàng lan tỏa, như đưa ta về những buổi trưa hè ngồi bên hiên nhà, nghe bà kể chuyện xưa. Bánh gai chẳng chỉ để ăn, mà còn để nhớ, để thương, để trân quý những điều giản dị mà sâu đậm.

Không vội vã, chẳng gấp gáp, người Lệ Thủy làm bánh gai bằng đôi tay trải qua nhiều mùa mưa nắng. Lá gai, thứ lá có vị chát nhẹ, thân sần sùi, thường được hái từ những sườn đồi quanh vùng hoặc tự tay trồng lấy sau vườn. Lá được rửa sạch, luộc chín kỹ rồi để thật ráo nước trước khi đưa vào cối giã. Người làm bánh không dùng máy xay mà họ giã tay, đều nhịp và nhẫn nại, đến khi bột lá mịn màng, mát lạnh giữa hai đầu ngón tay mới gọi là đạt.

Nếp để làm bánh là thứ nếp dẻo, thơm được ngâm nước vài giờ để mềm rồi mang đi xay mịn. Từng mẻ bột được rây kỹ, đều đặn, như cách người xưa chắt lọc điều lành để gửi gắm vào món quà quê. Nhân bánh là sự phối trộn của đậu xanh tán nhuyễn, dừa nạo thơm, đường, chút quế và thoang thoảng hương va-ni, một bản giao hưởng vị giác mà chỉ ai từng nếm mới hiểu được cái hậu ngọt đầy lưu luyến.

Bánh được gói bằng lá chuối tươi, sau đó bánh được đem đi hấp trong những chiếc nồi lớn, canh lửa theo cảm nhận, ít bánh thì nhanh, nhiều bánh thì lâu, lửa cao thì rút ngắn, lửa nhỏ thì chậm rãi như lời ru. Đến khi bánh nguội, vỏ bánh chuyển màu đen óng, dẻo quánh ôm lấy nhân vàng rực bên trong. Cắn một miếng, hương quê ùa về, có tiếng gió từ đồng trưa, sóng lăn tăn sông Kiến Giang, và tiếng cười trong vắt của lũ trẻ chân trần ngày cũ.

Bánh gai có mặt ở nhiều miền quê Việt, nhưng bánh gai Lệ Thủy lại mang một hương sắc rất riêng, một nét duyên thầm không lẫn vào đâu. Không ngọt gắt, không béo ngậy, mà vừa vặn đến mức khiến người ta nếm rồi nhớ, nhớ mãi. Vị thơm thanh của lá gai giã nhuyễn, màu đen óng mịn màng của lớp vỏ dẻo quánh, điểm xuyết những hạt vừng rang thơm lừng tất cả tạo nên vẻ mộc mạc mà tinh tế. Nhưng có lẽ điều đặc biệt nhất nằm ở chính bàn tay của những người mẹ, người chị xứ Lệ, những người đã thổi hồn vào từng chiếc bánh như gửi gắm cả tình quê, cả một đời bình dị.

Người ta vẫn thường thấy bánh gai Lệ Thủy xuất hiện trong những dịp quan trọng: mâm cỗ cúng ông bà, ngày lễ Tết, hay là món quà mang theo gửi gắm phương xa. Mỗi chiếc bánh như một lời thủ thỉ từ quê nhà: “Dẫu có đi đâu, xin đừng quên vị ngọt quê hương.”

Với người con Lệ Thủy xa xứ, bánh gai không chỉ là món ăn, mà là một phần ký ức, là sợi dây buộc chặt trái tim với đất mẹ. Chỉ cần mở lớp lá chuối, để hương lá gai bốc lên dịu nhẹ, là đủ để thời gian chùng lại để thấy mình đang trở về con đường làng rợp bóng tre, nghe tiếng mẹ gọi vọng từ hiên nhà, và nhớ lại những buổi chợ quê rộn ràng trong gió sớm.

Có người nói, bánh gai Lệ Thủy phải ăn cùng một ngụm trà xanh mới trọn vẹn. Vị đắng nhẹ của trà quyện vào cái ngọt bùi của bánh như chính cuộc đời: có đắng, có ngọt, nhưng cuối cùng đọng lại vẫn là vị đậm đà, đầy yêu thương.

Nếu có dịp đặt chân đến Quảng Bình, đừng quên ghé về miền đất Lệ Thủy nơi những chiếc bánh gai được gói bằng tình thương và kỷ niệm. Chỉ cần dạo một vòng chợ quê ở xã Tân Ninh, Phú Ninh, hay ghé những gánh hàng ven đường, bạn đã có thể tìm thấy món bánh dân dã này. Giá mỗi chiếc chỉ vài nghìn đồng, nhưng giá trị ẩn sau lại là cả một lát cắt văn hóa thứ không thể đong đếm bằng tiền.

Với những ai ở xa, bánh gai Lệ Thủy vẫn có thể đến tay bạn qua các trang thương mại điện tử, hoặc qua món quà quê của người thân. Nhưng ngon nhất, vẫn là khi bánh còn tươi lá chuối còn giữ nguyên mùi thơm, nhân bánh còn vẹn nguyên độ ấm, và câu chuyện đằng sau chiếc bánh vẫn còn vương vấn trong lời kể. Bánh gai Lệ Thủy không chỉ là một món ăn mà là tiếng gọi của quê hương, là sự lắng đọng của ký ức và là biểu tượng của tình người xứ Quảng. 

Hãy cùng Sovaba Travel vén màn bí mật ẩm thực Quảng Bình, nơi mỗi món ăn không chỉ là hương vị, mà còn là câu chuyện thấm đẫm hồn quê. Theo dõi để không bỏ lỡ những dư vị độc đáo, những nẻo đường dẫn đến trái tim của nền ẩm thực mộc mạc mà sâu sắc này.