Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng – Nơi lưu giữ văn hóa Chămpa

Bảo tàng Điêu khắc Chăm tọa lạc tại Số 02, đường 2 Tháng 9, phường Bình Hiên, quận Hải Châu, TP. Đà Nẵng. Vị trí đắc địa này nằm ngay tại ngã tư giao thoa giữa đường 2/9 và đường Trưng Nữ Vương, đối diện với Trung tâm Truyền hình Việt Nam, rất thuận tiện cho du khách tham quan.

Thời gian mở cửa của bảo tàng là từ 7:00 đến 17:00 (hoặc 17:30) hằng ngày, cho phép du khách thoải mái lên kế hoạch cho chuyến đi.

Giá vé tham quan được áp dụng là 60.000 VNĐ/người/lượt. Đối với sinh viên, giá vé ưu đãi là 10.000 VNĐ/lượt. Bảo tàng cũng có chính sách miễn, giảm phí dành cho một số trường hợp đặc biệt.

Để hỗ trợ du khách tìm hiểu sâu hơn về văn hóa Chăm Pa, bảo tàng cung cấp hai dịch vụ:

• Thuyết minh tự động (Audio guide) miễn phí: Du khách chỉ cần truy cập địa chỉ https://chamaudio.com qua wifi của bảo tàng để lựa chọn ngôn ngữ (tiếng Việt, Anh, Pháp) và nghe thuyết minh về các hiện vật.
• Thuê hướng dẫn viên: Áp dụng cho đoàn từ 5 người trở lên, với các ngôn ngữ tiếng Việt, Anh, Pháp. Các đoàn yêu cầu hướng dẫn viên tiếng Anh hoặc tiếng Pháp cần đặt lịch với bảo tàng trước ít nhất 3 ngày.

Bảo tàng có tổng diện tích lên tới 6.673m2, hiện là nơi lưu giữ bộ sưu tập hiện vật văn hóa Chăm Pa lớn nhất cả nước, với khoảng 2.000m2 được sử dụng để trưng bày các di vật cổ.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm chính thức mở cửa cho công chúng tham quan từ năm 1919, sau khi được khởi công xây dựng từ năm 1915 trên "nền móng" là công viên Tourane. Ý tưởng xây dựng bảo tàng đã manh nha từ cuối thế kỷ XIX, khi các tác phẩm điêu khắc Chăm được thu thập bởi những người Pháp yêu khảo cổ học thuộc Trường Viễn Đông Bác Cổ (EFEO).

Thiết kế của bảo tàng là sự kết hợp tinh tế và ấn tượng của hai kiến trúc sư người Pháp là Delaval và Auclair. Họ đã dựa trên gợi ý của Henri Parmentier (chủ nhiệm Khoa Khảo cổ của Viện EFEO) về việc sử dụng đường nét của đền tháp Chăm Pa kết hợp với lối kiến trúc Gothic châu Âu.

Công trình nổi bật với mái vòm hình vòng cung, đầu nhọn. Các gian phòng được thiết kế mở với nhiều cửa sổ để tận dụng tối đa ánh sáng tự nhiên. Trải qua nhiều thập niên, bảo tàng hiện nay vẫn giữ được lối kiến trúc ban đầu, mang đến một bầu không khí cổ xưa với tường vàng nhuốm màu rêu phong và giàn hoa sứ trắng. Năm 2011, Bảo tàng Điêu khắc Chăm được xếp hạng bảo tàng hạng I tại Việt Nam, khẳng định những đóng góp to lớn trong việc gìn giữ các giá trị di sản văn hóa Chăm Pa.

Bảo tàng hiện đang lưu giữ hơn 2.000 cổ vật lớn nhỏ, trong đó khoảng 500 cổ vật được trưng bày. Các tác phẩm điêu khắc này hầu hết đều là nguyên bản, được làm trên ba chất liệu chính là sa thạch, đất nung và đồng, có niên đại từ thế kỷ VII đến thế kỷ XV. Chúng phản ánh rõ nét đời sống văn hóa, tâm linh và tín ngưỡng của người Chăm Pa, miêu tả các vị thần trong Ấn Độ giáo (như thần Shiva, thần rắn Naga, thần hạnh phúc Laksmi,...) và các tác phẩm gần gũi với cuộc sống.

Các cổ vật được phân chia thành các phòng trưng bày theo khu vực địa lý nơi chúng được khai quật, giúp du khách dễ dàng nhận biết dấu ấn riêng của nghệ thuật Chăm theo từng địa phương:

• Phòng Trà Kiệu: Trưng bày các hiện vật từ kinh đô đầu tiên của người Chăm Pa xưa, với các cổ vật độc đáo như đài thờ, tượng Shiva, Vishnu, có tuổi đời hàng thiên niên kỷ (từ thế kỷ VII - VIII, XI - XII).
• Phòng Mỹ Sơn: Nơi lưu giữ các cổ vật từ thánh địa Mỹ Sơn, Quảng Nam, bao gồm tượng thần Shiva, thần Ganesha, đản sinh Brahma,...
• Phòng Đồng Dương: Được biết đến là trung tâm Phật giáo của Vương quốc Chăm Pa, phòng trưng bày này mang hơi hướng Phật giáo rõ nét với các tác phẩm điêu khắc từ tháp Đồng Dương như tượng Bồ Tát, tượng thần Deva, và Đài thờ Đông Dương.
• Phòng Tháp Mẫm - Bình Định: Tập hợp 67 tác phẩm điêu khắc tinh xảo, mang nét văn hóa đặc trưng của người Chăm Pa ở tỉnh Bình Định, có niên đại từ thế kỷ XII - thế kỷ XV.
• Ngoài ra, các dãy hành lang còn được đặt tên theo các địa danh khác như Quảng Nam, Bình Định, Quảng Ngãi, Kontum.

Đặc biệt, bảo tàng đang lưu giữ 3 cổ vật được xếp vào loại bảo vật quốc gia – minh chứng cho đỉnh cao nghệ thuật điêu khắc Chăm:

• Đài thờ Mỹ Sơn E1: Gồm các bức chạm thể hiện sinh động cảnh sinh hoạt trong rừng của các tu sĩ Ấn Độ giáo.
• Đài thờ Trà Kiệu: Được xem là kiệt tác bất hủ của nghệ thuật điêu khắc Chăm với các chi tiết được chạm trổ trau chuốt, tỉ mỉ.
• Tượng Bồ Tát Tara: Tác phẩm bằng đồng duy nhất và lớn nhất (cao 1.148m) của Bảo tàng Điêu khắc Chăm, toát ra vẻ đẹp uy nghi và siêu thoát.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm không chỉ là nơi lưu giữ mà còn là tấm gương phản chiếu sinh động, toàn diện về đời sống tâm linh, tín ngưỡng và đỉnh cao nghệ thuật điêu khắc của nền văn minh Chăm Pa. Đặc biệt, việc bảo tồn thành công ba Bảo vật Quốc gia vô giá đã khẳng định vị thế độc tôn của bảo tàng trong hành trình gìn giữ và tôn vinh di sản văn hóa phi thường này.

Để chuyến tham quan tại Bảo tàng Điêu khắc Chăm được trọn vẹn và ý nghĩa, du khách cần lưu ý một số điều sau để vừa có trải nghiệm thoải mái, vừa góp phần gìn giữ di tích:

• Trang phục: Nên ăn mặc gọn gàng, lịch sự khi vào bảo tàng.
• Bảo vệ hiện vật: Tuyệt đối không sờ, chạm, vuốt vào hiện vật, không leo trèo, ngồi trên bục bệ trưng bày.
• Quy định về ảnh: Không sử dụng đèn flash để chụp ảnh hiện vật và không mang các loại chân máy ảnh để quay phim, chụp ảnh tại bảo tàng.
• Giữ trật tự: Đi nhẹ, nói khẽ, không cười đùa, chạy nhảy hay gây tiếng ồn lớn trong lúc thăm quan, tránh ảnh hưởng đến người xung quanh.
• Vệ sinh: Giữ vệ sinh chung trong khuôn viên bảo tàng và nhớ vứt rác đúng nơi quy định.
• Hành lý: Không mang hành lý có kích thước lớn (trên 3kg) vào bảo tàng, có thể gửi tại quầy để hành lý. Không mang theo chất nổ, chất dễ cháy và các vật dụng nguy hiểm.

Việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc chung sẽ đảm bảo một không gian văn hóa tôn nghiêm, giúp mọi du khách có được trải nghiệm tham quan trọn vẹn và góp phần thiết thực vào công tác bảo tồn di sản vô giá của Bảo tàng Điêu khắc Chăm.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng không chỉ là một công trình kiến trúc trăm tuổi nằm lặng lẽ bên bờ sông Hàn. Đây là một cầu nối kỳ diệu, đưa du khách đi xuyên qua 10 thế kỷ lịch sử, từ những niên đại Phật giáo phồn thịnh tại Đồng Dương đến đỉnh cao Hindu giáo tại Trà Kiệu. Với lối kiến trúc giao thoa độc đáo cùng bộ sưu tập hiện vật vô giá – mà nổi bật là ba Bảo vật Quốc gia lừng danh – bảo tàng đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh giữ gìn linh hồn và hơi thở của nền văn minh Chăm Pa. Hãy dành thời gian bước vào không gian thâm trầm này, tuân thủ những quy tắc tôn trọng di sản, để tự mình chiêm ngưỡng và cảm nhận sự tinh tế, sự hưng thịnh và vẻ đẹp bất diệt của những kiệt tác đã hóa thân thành đá giữa lòng thành phố Đà Nẵng hiện đại, qua đó làm giàu thêm trải nghiệm văn hóa độc đáo của bạn.