Chiêm ngưỡng cây gạo - cây di sản Việt Nam đầu tiên ở Quảng Bình

Nằm dưới chân một ngọn núi đá vôi ở thôn 3 Thiết Sơn, xã Thạch Hóa, huyện Tuyên Hóa, cây gạo cổ thụ vươn cao khoảng 25 mét, tán rộng chừng 20 mét, rễ cắm sâu vào lòng đất như một phần máu thịt của làng quê. Thân cây nơi gốc to đến mức mười người ôm không xuể, dấu tích của bao mùa mưa nắng, bao dâu bể đổi thay.  

Dẫu tháng năm cứ trôi, cây gạo vẫn đứng đó, hiên ngang đón nắng, đón gió, trở thành linh hồn của làng, chứng nhân cho biết bao thế hệ sinh ra và lớn lên. Khác với sắc đỏ rực của những cây gạo miền Bắc, hoa gạo ở Thạch Hóa mang màu cam tươi thắm, nổi bật giữa trời xanh, đẹp như một ngọn lửa cháy mãi trong ký ức người dân.  

Nằm trong khu bảo tồn voọc gáy trắng Tuyên Hóa, không ai biết cây gạo này đã có từ bao giờ. Chỉ biết rằng, từ khi còn bé thơ, những người già trong làng đã thấy nó sừng sững giữa đất trời. Người dân nơi đây luôn tin rằng cây gạo là nơi trú ngụ của thần linh, của những linh hồn đã khuất, nên không ai dám chặt phá. Họ kính cẩn, tôn thờ như một báu vật thiêng liêng của làng, của quê hương.

Trong những năm tháng chiến tranh chống Mỹ, mỗi khi tiếng máy bay gầm rú trên bầu trời, bom đạn trút xuống quê hương, người dân lại tìm đến lèn đá và gốc cây gạo để trú ẩn. Cây gạo không chỉ che chở mà còn là biểu tượng của sự sống, của niềm tin vững vàng trước bom đạn kẻ thù.  

Những trưa hè oi ả, khi đồng ruộng rực lửa dưới cái nắng miền Trung, bà con nông dân lại tìm đến gốc cây gạo nghỉ ngơi, tận hưởng bóng mát dịu dàng. Ngay bên cạnh cây gạo là miếu thờ bà Sơn, nơi người dân thành kính dâng hương, gửi gắm bao ước nguyện bình an, may mắn trong những ngày rằm, dịp lễ, Tết.  

Không chỉ là chốn linh thiêng, cây gạo còn có giá trị trong y học. Vỏ, lá, cành cây đều có thể làm thuốc, nên từng có những kẻ lạ tìm đến lén lút chặt cành, lấy vỏ. Nhưng với người dân địa phương, cây gạo là báu vật của làng. Họ tự nguyện gìn giữ, bảo vệ, truyền dạy con cháu về đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, về sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên. Để bảo vệ và giữ gìn cây gạo cổ thụ, người dân đã phát quang xung quanh, dọn dẹp thực bì, làm hàng rào và cổng ra vào, giúp bà con cùng du khách có thể dễ dàng ghé thăm, chiêm ngưỡng vẻ đẹp của cây di sản.

Cây gạo sừng sững giữa đất trời, thân trụ thẳng, vỏ nâu xám xù xì với những u bướu lớn như đầu rồng, gợi lên vẻ đẹp cổ kính và mạnh mẽ. Lá cây mọc cách cuống, dài khoảng 15cm, hình lưỡi mác nhẵn bóng, xanh tươi quanh năm. Bao đời nay, cây gạo vẫn đứng đó, lặng lẽ ôm trong mình những câu chuyện của làng, của quê hương, của cả một miền ký ức không bao giờ phai nhạt. 

Khi mùa xuân về, tiết trời ấm áp cũng là lúc cây gạo khoác lên mình chiếc áo rực rỡ. Từ tháng 3 đến tháng 4 hằng năm, từng chùm hoa cam tươi thắm bung nở giữa trời xanh. Hoa gạo có năm cánh dày, lớn, rực rỡ như những đốm lửa sáng bừng trên nền thiên nhiên hoang sơ, vẽ nên một bức tranh núi rừng đẹp đến nao lòng. Cây gạo vươn cao với nhiều nhánh lớn, mỗi nhánh trĩu nặng những bông hoa uốn lượn thành hình thù độc đáo giữa không trung.  

Mùa hoa gạo nở cũng là lúc thiên nhiên trở nên nhộn nhịp hơn. Những đàn voọc gáy trắng quý hiếm cùng nhiều loài chim bay về tìm thức ăn, tạo nên khung cảnh làng quê thanh bình, sống động. Trên các cành cây, nhiều loài thực vật ký sinh bám vào, góp phần tạo nên một quần thể thực vật độc đáo trong khu bảo tồn cộng đồng voọc gáy trắng Tuyên Hóa.  

Giữa màu xanh ngút ngàn của đồng ruộng và núi đồi, cây gạo cổ thụ vẫn đứng đó, sừng sững như một biểu tượng của quê hương, mang theo bao ký ức, gắn bó với cuộc sống của biết bao thế hệ. Hình ảnh cây gạo nở hoa giữa mùa xuân đã trở thành một phần không thể thiếu của làng quê Tuyên Hóa – yên bình, thân thuộc và đầy sức sống.

Với danh hiệu cây di sản đầu tiên của Quảng Bình, cây gạo không chỉ là báu vật của làng mà còn là nguồn cảm hứng cho những ai đặt chân đến nơi đây. Giữa sự thay đổi không ngừng của thời gian, cây gạo vẫn vững vàng đứng đó, ôm trọn trong mình bao câu chuyện, bao kỷ niệm, và chắc chắn sẽ còn tiếp tục kể những câu chuyện ấy cho các thế hệ mai sau. Hình ảnh cây gạo nở hoa giữa mùa xuân, giữa không gian tĩnh lặng của miền quê Tuyên Hóa, sẽ mãi là biểu tượng thiêng liêng, mang theo lời nhắc nhở về sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên, giữa quá khứ và tương lai.