Chùa Sắc Tứ Tịnh Quang - Quảng Trị: Ngôi tổ đình linh thiêng xứ Đàng trong

Chùa Sắc Tứ Tịnh Quang được khởi lập vào năm 1739 dưới thời Vua Lê Ý Tông, bởi Hòa thượng Tu Pháp, tự Chí Khả. Ban đầu, chùa có tên là Am Tịnh Độ, một nơi tu hành giản dị nhưng đã sớm trở thành trung tâm tâm linh của vùng đất Quảng Trị. Đến năm Kỷ Sửu (1739), Chúa Nguyễn Phúc Khoát, trong một lần ngự giá đến Quảng Trị, đã bị cuốn hút bởi vẻ đẹp thanh tịnh và không khí trang nghiêm của chùa. Cảm khái trước cảnh trí Phật đường, Chúa đã đích thân viết năm chữ “Sắc Tứ Tịnh Quang Tự” trên bảng sơn son thếp vàng, ban tặng cho chùa. Từ đó, Am Tịnh Độ chính thức mang tên Chùa Sắc Tứ Tịnh Quang, trở thành một danh thắng nổi tiếng của xứ Đàng Trong.

Tên gọi “Tịnh Quang” mang ý nghĩa sâu sắc trong triết lý Phật giáo. “Tịnh” biểu trưng cho sự thanh tịnh, trong sạch của tâm hồn, còn “Quang” là ánh sáng trí tuệ, soi rọi con đường giác ngộ. Cặp câu đối chữ Hán tại điện Phật của chùa đã diễn giải ý nghĩa này một cách tinh tế:

“Tịnh tâm quy hướng Từ Tôn, ly tứ cú tuyệt bách phi, kiến sắc văn thanh, diệu huyền, mong chuyển hóa trần tâm thế đạo;
Quang chiếu thẳng về Bảo Sở, siêu việt Tam hiền Thập địa, tạo nhân duyên thọ kết quả thù thắng, là thành tựu thánh cảnh hiền nhân!”
(Dịch nghĩa: Trần Trọng Khoái).

Câu đối này không chỉ ca ngợi vẻ đẹp tâm linh của chùa mà còn nhắc nhở con người hướng tới sự thanh tịnh, giác ngộ và sống theo chân, thiện, mỹ.

Chùa Sắc Tứ Tịnh Quang mang đậm nét kiến trúc truyền thống của các ngôi chùa cổ Việt Nam, với cổng tam quan hai tầng, mái chồng diêm (mái kép, hai tầng tám mái) được trang trí hoa văn rồng tinh xảo bằng nghệ thuật đắp vữa và ghép sành sứ. Bước qua cổng chùa, du khách sẽ bắt gặp một hồ nước nhỏ trồng hoa súng tím ngát, biểu tượng cho sự thanh tao và trong sạch của tâm hồn, tạo nên cảm giác yên bình ngay từ những bước chân đầu tiên.

Điện Phật được bài trí trang nghiêm, với chính điện thờ Tam Thế Phật, tượng Đức Phật Thích Ca bằng đồng nặng 2.700 kg đúc năm 1997, và một chiếc trống lớn bằng da trâu có đường kính mặt trống lên đến 165 cm. Hậu điện thờ tổ sư Chí Khả cùng các vị thiền sư Tuyết Phong và Bửu Ngạn, những người đã đặt nền móng cho sự phát triển của chùa. Đặc biệt, trong khuôn viên chùa còn có đài Bồ tát Quan Thế Âm, nơi du khách thường dừng chân cầu nguyện bình an.

Điểm nhấn độc đáo nhất của chùa là bốn bức tượng khỉ đá trong khuôn viên, mỗi bức mang một ý nghĩa triết lý sâu sắc:

• Con khỉ bịt miệng: Không nói những điều vô ích, xằng bậy.
• Con khỉ bịt tai: Không nghe những điều không cần thiết.
• Con khỉ bịt mắt: Không nhìn những điều gây hại cho việc tu tâm.
• Con khỉ chắp tay tụng niệm: Một sáng tạo độc đáo của chùa, nhắc nhở về sự tĩnh tâm, chiêm nghiệm và làm điều thiện cho đời.

Những bức tượng này không chỉ mang giá trị nghệ thuật mà còn là lời dạy sâu sắc về cách sống thanh tịnh, hướng thiện, khiến du khách không khỏi trầm tư khi chiêm nghiệm.

Chùa Sắc Tứ Tịnh Quang không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là biểu tượng văn hóa và tâm linh của người dân Quảng Trị. Là ngôi tổ đình duy nhất của tỉnh, chùa đã đào tạo và bồi dưỡng nhiều danh tăng thạc đức, như cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Giác Nhiên, cố Hòa thượng Thích Đôn Hậu, và cố Đại lão Hòa thượng Thích Trí Thủ. Những vị cao tăng này đã góp phần truyền bá giáo lý Phật Đà, để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử Phật giáo Việt Nam.

Hàng năm, vào ngày 18 tháng 2 âm lịch, chùa tổ chức lễ hội giỗ Tổ với quy mô lớn, thu hút hàng ngàn Tăng Ni, Phật tử từ khắp nơi trở về. Lễ hội không chỉ là dịp tưởng nhớ các bậc cao tăng mà còn là cơ hội để cộng đồng gắn kết, cầu nguyện cho quốc thái dân an. Đặc biệt, lễ thắp nến cầu nguyện diễn ra vào tối ngày 17 tháng 2 năm Canh Dần (1/4/2010) nhân dịp khánh thành tháp Tổ đã để lại dấu ấn sâu đậm với sự tham gia của hơn 3.000 người, trong đó có đại diện chính quyền địa phương.

Chùa cũng là nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hóa và tâm linh quan trọng của tỉnh Quảng Trị, như lễ hội “Thống nhất non sông”, lễ “Thả đèn trên sông Thạch Hãn”, hay lễ cầu siêu tại Nghĩa trang liệt sỹ Quốc gia Trường Sơn. Những hoạt động này không chỉ thể hiện tinh thần từ bi của Phật giáo mà còn góp phần gắn kết cộng đồng, khơi dậy lòng biết ơn và tự hào dân tộc.

Chùa không chỉ là nơi để cầu nguyện mà còn là một không gian để chiêm nghiệm về cuộc sống. Triết lý của bốn bức tượng khỉ đá như một lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc: sống chậm lại, lắng nghe bản thân, và hướng tới những giá trị tốt đẹp. Với nhiều người, chuyến viếng thăm chùa Sắc Tứ Tịnh Quang không chỉ là một hành trình tâm linh mà còn là dịp để tìm lại sự cân bằng trong tâm hồn.

Chùa Sắc Tứ Tịnh Quang không chỉ là một ngôi tổ đình danh tiếng mà còn là biểu tượng tâm linh, nơi lưu giữ hồn cốt văn hóa của xứ Đàng Trong. Với lịch sử lâu đời, kiến trúc độc đáo, và những giá trị tâm linh sâu sắc, chùa là điểm đến không thể bỏ qua cho những ai muốn tìm hiểu về Phật giáo và văn hóa Quảng Trị. Hãy một lần ghé thăm chùa, để cảm nhận sự an yên, lắng đọng và tìm lại bình an trong tâm hồn giữa lòng vùng đất thiêng liêng này.