Chùa Tam Thai được khởi dựng vào năm 1630, dưới triều Hậu Lê, do Hòa thượng Hưng Liên sáng lập và trụ trì. Ban đầu, ngôi chùa mang tên Tam Thai Tự, tọa lạc trên đỉnh núi Thủy Sơn – ngọn núi lớn và linh thiêng nhất trong quần thể Ngũ Hành Sơn. Trải qua hơn bốn thế kỷ, nơi đây đã chứng kiến bao biến thiên của lịch sử dân tộc, trở thành một phần không thể tách rời của văn hóa Phật giáo miền Trung.
Đến năm 1825, trong chuyến tuần du phương Nam, vua Minh Mạng đã ghé thăm chùa, ban sắc phong và chính thức đặt tên là “Tam Thai Tự” – thể hiện sự kính trọng đối với đạo Phật và cảnh trí nơi đây. Tuy nhiên, vào năm 1901 (Tân Sửu), một cơn bão lớn đã gần như phá hủy toàn bộ công trình. Mãi đến năm 1907, chùa mới được trùng tu và khôi phục dưới sự chung tay của tăng ni, Phật tử và người dân địa phương.

Trải qua hơn 400 năm tồn tại, Chùa Tam Thai Đà Nẵng không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng, mà còn là chứng nhân của các triều đại – từ Lê, Nguyễn cho đến thời cận đại. Các vị vua triều Nguyễn như Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức đều từng ghé thăm, ban sắc phong và lưu lại dấu ấn văn hóa đặc biệt. Ngày nay, dù đã nhiều lần trùng tu, chùa vẫn giữ nguyên nét kiến trúc đặc trưng thời Nguyễn, mang đậm dấu ấn cổ kính và thanh tịnh.


