Đặc sản bánh tu huýt Quảng Trị – Ngọt ngào quê mẹ

Bánh Tú Huýt, hay còn gọi là bánh bắt vắt, là món ăn dân dã gắn bó với đời sống dân dân Quảng Trị. Trong những năm tháng khó khăn, khi khoai lang và sắn là nguồn lương thực chính, người dân nơi đây đã sáng tạo nên món bánh này để làm dịu cái chán của những bữa ăn đơn sơ. Tên gọi “Tu Huýt” xuất phát từ âm thanh vui tai, giống như tiếng huýt sáo, phát ra khi người ăn thổi vào lỗ nhỏ ở giữa bánh để làm nguội. Âm thanh ấy như một khúc nhạc tuổi thơ, nhớ về những ngày chạy nhảy trên đồng, những buổi chiều thách quần bên bếp lửa hồng.

Ẩn trong chiếc bánh Tu Huýt là hình ảnh của tần tảo, khéo léo của người mẹ Quảng Trị. Từ những nguyên liệu đơn giản, họ đã sáng tạo nên một món ăn không chỉ nuôi dưỡng cơ mà còn hệ ấm tâm hồn. Bánh Tu Huýt, vì thế, không chỉ là đặc sản mà còn là biểu tượng của tình quê, của sự gắn bó với mảnh đất đầy nắng gió.

Để làm nên chiếc bánh Tu Huýt meo, người dân Quảng Trị chọn đúng những củ khoai lang và sắn tươi ngon nhất, không sâu, không hỏng. Những thứ hoa khoai căng tròn, ngọt bùi như chứa tinh hoa của đất đỏ bazan, được cày vỏ, thái lát mỏng, phơi khô dưới nắng vàng rực nổi. Với những nguyên liệu khác như đậu lạc, đậu xanh, cũng được bảo quản cẩn thận trong bao nilon để tránh ẩm, chờ đến mùa mưa lạnh mới được chế biến.

Bột khoai và bột sắn xay mịn, hòa quyện với đường mía ngọt thanh, đôi khi điểm thêm đậu đỏ, đậu đen hoặc lạc rang để tăng phần hấp dẫn. Một chút lá đào xanh mướt có thể được thêm vào nội hấp, như một chấm chấm phá, mang đến hương thơm dịu dàng, mẹo nhớ những cánh đồng nhà quê.

Làm bánh Tu Huýt là một nghi thức, là cách người mẹ, người chị gửi gắm tình yêu vào từng miếng bánh. Dưới đây là các bước để làm nên những chiếc bánh tu huýt:

• Chọn nguyên liệu: Chọn khoai lang và sắn tươi ngon, cày vỏ, thái lát, phơi khô và xay thành bột. Trộn bột khoai và bột sắn theo tỷ lệ hợp lý để bánh vừa đủ thơm.
• Nhào bột: Hòa bột với đường mía và một chút nước, lành kỹ cho đến khi bột đá, đường tan hoàn toàn. Có thể thêm đậu đỏ, đậu đen đã chín hoặc lạc rang để tăng hương vị.
• Tạo hình: Dùng côn hoặc ngón tay làm trụ, nắm bột thật chặt quanh trụ, sau đó rút ra để tạo lỗi thông hơi ở giữa. Lỗi nhỏ này chính là “linh hồn” của bánh, nơi phát ra âm thanh “tu huýt” đặc trưng.
• Hấp bánh: Xếp bánh theo chiều dọc trong hấp thụ, thêm lá cường để tăng hương thơm. Lò nung trên lửa nhỏ khoảng 15-20 phút đến khi bánh chín, chuyển màu nâu nhạt, tỏa hương thơm nức.

Khi bánh chín, hơi nóng nghi ngút như mang theo hơi thở của quê nhà. Cắn một miếng, vị ngọt dịu, dẻo thơm như ôm lấy trái tim, làm sống lại những ngày tháng cũ.

Bánh Tu Huýt không chỉ là một món ăn mà còn là một câu chuyện về những ngày tháng khó khăn nhưng tràn đầy yêu thương, về đôi bàn tay mẹ tần số nhào bột bếp lửa, về tiếng cười trẻ thơ vang lên khi thổi “tu huýt” qua lỗi bánh. Mỗi chiếc bánh là một mảnh ghép ký ức, là sợi dây kết nối những người con xa quê với mảnh đất Quảng Trị đầy nắng gió.

Ẩn trong bánh Tu Huýt là hình ảnh của sự bền bỉ, như chính con người Quảng Trị vượt qua bao khó khăn để giữ lấy bản sắc. Lỗ nhỏ giữa bánh như một lời nhắc nhở rằng, dù cuộc sống có khắc nghiệt, chỉ cần một hơi thở nhẹ nhàng, ta vẫn có thể tạo nên những giai điệu vui tươi, lạc quan.

Bánh Tu Huýt ngon nhất khi ăn cùng người thân, trong một chiều mưa Quảng Trị, khi hương lá chuối phảng phất trước hiên nhà. Đó là lúc bạn cảm nhận rõ nhất tình yêu quê hương, sự biết ơn với những người mẹ tảo tần, và niềm tự hào về mảnh đất kiên cường.

Trong nhịp sống hiện đại, bánh Tu Huýt vẫn giữ được chỗ đứng, như một ngọn lửa nhỏ không bao giờ tắt. Nhiều gia đình ở Quảng Trị vẫn truyền dạy cách làm bánh cho con cháu, như cách truyền lại tình yêu quê hương. Các phiên chợ quê, các lễ hội ẩm thực cũng góp phần đưa bánh Tu Huýt đến gần hơn với du khách, như một lời mời gọi khám phá Quảng Trị.

Nếu có dịp ghé thăm Đông Hà, Vĩnh Linh, hay bất kỳ ngôi làng nào ở Quảng Trị, hãy dừng chân ở một góc chợ, tìm những người mẹ, người bà đang tỉ mỉ làm bánh. Hoặc tự tay làm bánh tại nhà, để cảm nhận tình quê qua từng công đoạn, từng hương vị. Bánh Tu Huýt không chỉ là đặc sản, mà là một bài thơ, một khúc hát, một câu chuyện về quê mẹ Quảng Trị. Mỗi chiếc bánh là một mảnh hồn quê, là ký ức tuổi thơ, là tình mẹ tần tảo, là niềm tự hào về mảnh đất chịu thương chịu khó.