Đảo Cồn Cỏ trong kháng chiến chống Mỹ: “Vọng gác giữa đại dương”

Đảo Cồn Cỏ (hay còn gọi là Hòn Cỏ, Hòn Mệ, Thảo Dữ) là hòn đảo nhỏ nằm cách bờ biển Cửa Tùng, Vĩnh Linh, Quảng Trị khoảng 15 hải lý (gần 28 km). Tuy diện tích chỉ vỏn vẹn 2,1 km², nhưng vị trí của Cồn Cỏ lại vô cùng đắc địa. Đảo nằm trên trục đường hàng hải quốc tế quan trọng, án ngữ cửa ngõ ra vào vịnh Bắc Bộ.

Trong chiến tranh, chính vị trí này đã biến Cồn Cỏ thành một tọa độ chiến lược không thể bỏ qua:

• Quốc phòng - An ninh: Cồn Cỏ là tiền đồn quan trọng bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc, có khả năng kiểm soát toàn bộ luồng giao thông trên biển. 
• Quân sự: Đảo đóng vai trò là mắt xích trọng yếu trong hệ thống phòng thủ bờ biển, là điểm yểm trợ, chốt chặn hiệu quả cho tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển – huyết mạch chi viện cho chiến trường miền Nam. Mỹ và ngụy quyền Sài Gòn xem Cồn Cỏ như một cái "gai" cần phải nhổ bỏ bằng mọi giá.
• Biểu tượng tinh thần: Cồn Cỏ trở thành một biểu tượng sống về ý chí quyết chiến, quyết thắng, lòng dũng cảm phi thường của quân và dân ta.

Có thể thấy rằng, Cồn Cỏ là vọng gác tiền tiêu, là con mắt của khu Vĩnh Linh, là tiền đồn của miền Bắc XHCN, là hậu phương trực tiếp của tiền tuyến lớn miền Nam trong những năm tháng chiến tranh chống Mỹ ác liệt. 

Sau Hiệp định Genève năm 1954, Cồn Cỏ nằm trong vùng giới tuyến, chưa có dân cư sinh sống. Tuy nhiên, nhận thức được tầm quan trọng chiến lược, Tư lệnh và Chính ủy E270 thuộc đặc khu Vĩnh Linh lệnh cho một trung đội pháo 127 ly của Trung đoàn 270 quân đội nhân dân Việt Nam do Thiếu úy Dương Đức Thiện chỉ huy vượt sóng gió tiến ra đảo. Ngày 8/8/1959, lá cờ đỏ sao vàng được cắm lên đảo, khẳng định chủ quyền bất khả xâm phạm của Việt Nam.

Suốt những năm kháng chiến chống Mỹ, đảo Cồn Cỏ là nơi trung chuyển người, lương thực, vũ khí vào chiến trường miền Nam. Đặc biệt, trong 4 năm từ 1964 đến 1968, quân và dân Vĩnh Linh đã có hơn 4.200 lần chuyến thuyền tiếp tế hơn 2.520 tấn hàng hóa, vũ khí cho đảo. 

Với dã tâm cắt đứt con đường chi viện từ miền Bắc vào miền Nam, đế quốc Mỹ và chính quyền Sài Gòn đã biến Đảo Cồn Cỏ thành một trong những mục tiêu đánh phá ác liệt nhất. Hàng chục nghìn tấn bom đạn đã được trút xuống hòn đảo nhỏ bé này. Có những thời điểm, mỗi chiến sĩ trên đảo phải gánh chịu tới 22,6 tấn bom đạn của địch. Cuộc chiến ở Cồn Cỏ là sự đối đầu không cân sức về vũ khí, nhưng lại là sự áp đảo hoàn toàn về ý chí và tinh thần.

Để bám trụ và chiến đấu, quân và dân Cồn Cỏ đã phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, gian khổ:

• Thiếu thốn trầm trọng: Nước ngọt, lương thực, thuốc men là những thứ xa xỉ. Các chiến sĩ phải cắt tóc để tiết kiệm nước gội đầu, sử dụng từng giọt nước quý giá một cách dè xẻn.
• Điều kiện khắc nghiệt: Cuộc sống và chiến đấu diễn ra chủ yếu trong lòng đất, với hệ thống hầm hào, địa đạo chằng chịt, đối phó với sự bao vây, phong tỏa của địch.
• Tinh thần thép: Dù khó khăn, các chiến sĩ vẫn giữ vững ý chí "Còn đất liền còn đảo", "Còn đảo còn đất liền", gắn kết quân dân thành một khối thống nhất.

Trong bối cảnh khốc liệt ấy, Cồn Cỏ không chỉ là một chấm nhỏ trên bản đồ mà trở thành biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, nơi ý chí kiên cường và lòng yêu nước đã biến những gian khổ tột cùng thành sức mạnh phi thường, giữ vững "vọng gác" tiền tiêu giữa biển khơi.

Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, Đảo Cồn Cỏ đã viết nên những trang sử chói lọi với vô vàn chiến công. Bất chấp bom đạn kẻ thù, các lực lượng phòng không trên đảo đã chiến đấu kiên cường, bắn rơi nhiều máy bay Mỹ, làm thất bại các đợt tấn công đổ bộ, phong tỏa đường biển của địch. Quan trọng hơn, Cồn Cỏ đã góp phần bảo vệ an toàn cho tuyến vận tải chi viện chiến lược trên biển, đảm bảo dòng chảy không ngừng của vũ khí, lương thực, thuốc men vào miền Nam ruột thịt.

Hình ảnh người chiến sĩ Cồn Cỏ trở thành biểu tượng cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam. Đơn vị bảo vệ đảo Cồn Cỏ đã hai lần vinh dự được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Không thể không nhắc đến những tấm gương anh hùng cá nhân đã làm nên huyền thoại Cồn Cỏ: Anh hùng Thái Văn A với chiếc máy khâu tự chế vá áo cho đồng đội dưới làn bom đạn; Anh hùng Nguyễn Tăng Mật với những trận địa pháo "thần công"; Anh hùng Cao Văn Khang, Lê Hữu Trạc... Mỗi người là một câu chuyện về lòng dũng cảm, sự thông minh và tinh thần hy sinh quên mình. Hàng trăm cán bộ, chiến sĩ đã vĩnh viễn nằm lại nơi "vọng gác giữa đại dương" này, máu xương của họ đã hòa vào đất, vào biển, tạc nên tượng đài bất tử của Đảo Cồn Cỏ.

Đảo Cồn Cỏ không chỉ là một địa danh lịch sử, mà còn mang những ý nghĩa và giá trị sâu sắc:

• Biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng: Cồn Cỏ là minh chứng sống động cho ý chí kiên cường, bất khuất, dám đương đầu với mọi thử thách của dân tộc Việt Nam. Nó là một "tượng đài bất khuất sừng sững giữa biển khơi".
• Bài học về chiến tranh nhân dân: Câu chuyện Cồn Cỏ là điển hình cho sự phối hợp chặt chẽ giữa tiền tuyến và hậu phương. Mối quan hệ "Đảo là quả tim. Dân Vĩnh Linh là mạch máu" đã thể hiện sức mạnh tổng hợp từ khối đại đoàn kết toàn dân.
• Giá trị giáo dục truyền thống: Cồn Cỏ nhắc nhở thế hệ mai sau về công lao to lớn của các thế hệ cha anh, khơi dậy lòng yêu nước, ý thức bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc.

Những giá trị này đã định hình nên một Cồn Cỏ không chỉ là di tích lịch sử, mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho tinh thần yêu nước và ý chí vươn lên của dân tộc Việt Nam qua bao thế hệ.

Sau những năm tháng chiến tranh ác liệt, Đảo Cồn Cỏ hôm nay đã khoác lên mình một diện mạo hoàn toàn mới. Từ một "vọng gác" kiên cường, Cồn Cỏ đã vươn mình trở thành huyện đảo với cơ sở hạ tầng được đầu tư phát triển mạnh mẽ. Đời sống của quân và dân trên đảo ngày càng được cải thiện với điện, nước sạch, trường học, trạm y tế và hệ thống viễn thông hiện đại.

Cồn Cỏ đang phát huy tiềm năng to lớn để phát triển kinh tế biển và du lịch sinh thái kết hợp lịch sử. Vẻ đẹp hoang sơ của đảo với hệ sinh thái san hô đa dạng, những bãi biển trong xanh và đặc sản cua đá độc đáo đang thu hút du khách. Cột cờ Tổ quốc sừng sững trên đảo là điểm đến ý nghĩa, nơi mỗi người con đất Việt đều cảm nhận được niềm tự hào và tình yêu quê hương, đất nước.

Quan trọng hơn hết, quân và dân Cồn Cỏ ngày nay vẫn tiếp tục vững tay súng, kiên cường giữ vững vị trí tiền tiêu của Tổ quốc, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển đảo thiêng liêng, góp phần xây dựng đất nước Việt Nam ngày càng giàu đẹp và vững mạnh.

Đảo Cồn Cỏ không chỉ là một hòn đảo, mà là một huyền thoại, một biểu tượng bất diệt của chủ nghĩa anh hùng cách mạng Việt Nam. Lịch sử oai hùng của "Vọng gác giữa đại dương" này sẽ mãi mãi là niềm tự hào của dân tộc, là lời nhắc nhở thế hệ hôm nay và mai sau về những hy sinh cao cả để có được hòa bình, độc lập như ngày hôm nay.