Trên miền sơn cước A Lưới, nơi đại ngàn Trường Sơn ôm trọn, nghề dệt Dèng của đồng bào Tà Ôi, Pa Kô, Vân Kiều đã trở thành một di sản văn hóa độc đáo. Mỗi tấm Dèng không chỉ là sản phẩm thủ công tinh xảo, mà còn là bản giao hưởng của sắc màu và hoa văn, gói trọn tinh hoa văn hóa, triết lý sống của cộng đồng. Ảnh: Tinh hoa thổ cẩm giữa đại ngànTrải qua bao thăng trầm của thời gian, đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ A Lưới vẫn miệt mài dệt nên những tấm vải đa sắc, giữ gìn và lưu truyền hồn cốt của một nghề truyền thống, để Dèng mãi là niềm tự hào của núi rừng và của mảnh đất cố đô.Với người Tà Ôi, dệt Zèng là một phần của sự trưởng thành. Người mẹ truyền lại cho con gái từng công đoạn, từ cách se sợi, nhuộm màu đến việc dệt nên những hoa văn phức tạp. Khi đến tuổi lập gia đình, tấm Zèng chính là món hồi môn quý giá, thể hiện sự đảm đang và tài hoa của cô dâu. Sự tỉ mỉ trong từng đường kim, mũi chỉ, sự khéo léo trong việc đính cườm, kết hạt đã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, chứa đựng biểu tượng về đời sống cộng đồng, về cỏ cây, muông thú và thiên nhiên hùng vĩ.Đặc trưng của vải Zèng A Lưới nằm ở nguyên liệu hoàn toàn tự nhiên và kỹ thuật dệt tinh xảo. Sợi vải được làm từ bông trồng trên rẫy, sau đó được nhuộm màu bằng lá, vỏ, củ và rễ cây rừng. Ba gam màu chủ đạo là đen, đỏ và trắng, mang ý nghĩa riêng, thể hiện sự hòa hợp với đất trời và cuộc sống.Điểm khác biệt lớn nhất của Zèng so với các sản phẩm thổ cẩm khác chính là việc đính hạt cườm và lục lạc lên bề mặt vải. Những hạt cườm lấp lánh không chỉ tạo nên vẻ đẹp mắt mà còn là linh hồn của tấm Zèng. Các họa tiết được chia thành ba chủ đề chính: động, thực vật, thiên nhiên và đồ vật, tất cả đều được tạo nên từ những hạt cườm được sắp đặt một cách tài tình, mang tính thẩm mỹ cao. Ảnh: Sắc màu tự nhiên và các họa tiết thổ cẩm độc đáoNhà thiết kế Minh Hạnh từng nhận xét, “Hoa văn của Zèng rất hiện đại, thể hiện sự cảm nhận màu sắc hài hòa và mạnh mẽ của người Tà Ôi”.Với sự phát triển và hội nhập, nghề dệt Zèng không còn bó hẹp trong phạm vi địa phương. Năm 2016, nghề dệt Zèng A Lưới đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Sau đó, vào năm 2019, Cục Sở hữu trí tuệ đã cấp chứng nhận nhãn hiệu tập thể cho Dèng A Lưới, mở ra cơ hội lớn để nghề truyền thống này vươn xa hơn nữa.Ngày nay, Dệt Zèng A Lưới đã được giới thiệu rộng rãi tại các Festival nghề truyền thống Huế, các triển lãm trong và ngoài nước. Đặc biệt, thông qua sự hợp tác với các nhà thiết kế thời trang như Minh Hạnh, những tấm vải Zèng đã bước lên sàn diễn quốc tế ở Nhật Bản, Pháp, biến thành những bộ sưu tập thời trang cao cấp, hay trở thành nguyên liệu cho các sản phẩm ứng dụng hiện đại như túi xách, giày, ví... Việc thành lập các hợp tác xã đã giúp tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân, đồng thời bảo tồn và phát huy giá trị của nghề.Với chính sách bảo tồn của chính quyền địa phương, các lớp truyền dạy đã được mở ra để thế hệ trẻ tiếp nối nghề của cha ông. Huyện A Lưới cũng tổ chức các cuộc thi thiết kế để tạo ra những sản phẩm Zèng mới mẻ, đáp ứng thị hiếu của người tiêu dùng hiện đại.Dệt Zèng A Lưới là một minh chứng sống động cho câu chuyện về sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại. Mỗi sản phẩm Zèng không chỉ là một vật dụng mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, là niềm tự hào của một cộng đồng đã và đang gìn giữ, phát huy những tinh hoa văn hóa dân tộc.Ảnh: Dệt Zèng A Lưới, từ sản phẩm truyền thống đến thời trang cao cấpKhi những tấm Zèng lấp lánh hạt cườm rời khỏi khung dệt, chúng không chỉ mang theo vẻ đẹp của màu sắc và hoa văn, mà còn gói trọn cả một câu chuyện về văn hóa và lòng tự hào dân tộc. Dệt Zèng A Lưới là minh chứng sống động cho thấy những giá trị truyền thống vẫn có thể vươn mình mạnh mẽ trong dòng chảy hiện đại. Đó là sự giao hòa giữa nét cổ xưa và hơi thở thời đại, giữa bàn tay khéo léo của người phụ nữ Tà Ôi và sự sáng tạo của các nhà thiết kế. Để rồi, mỗi sản phẩm Zèng trở thành một sứ giả văn hóa, mang tinh hoa của núi rừng A Lưới, của xứ Huế mộng mơ, bay xa và lan tỏa khắp muôn nơi.Theo dõi Sovaba Travel để khám phá thêm nhiều câu chuyện thú vị về Huế, từ di sản, ẩm thực đến các làng nghề truyền thống.