Du lịch có từ bao giờ? Lịch sử và giai đoạn hình thành của hoạt động du lịch
Quảng Bình
Sovaba.travel
Cập nhật: 06/06/2025
Du lịch – một từ ngữ gợi lên những hình ảnh về núi non hùng vĩ, biển xanh bất tận, hay những con phố cổ kính nhuốm màu thời gian. Nhưng bạn có bao giờ tự hỏi, du lịch bắt đầu từ khi nào? Phải chăng từ những bước chân đầu tiên của tổ tiên loài người trên thảo nguyên rộng lớn, hay từ những con tàu vượt đại dương thời kỳ khám phá địa lý? Hãy cùng Sovaba Travel quay ngược dòng thời gian, theo dấu những kẻ lữ hành đầu tiên để khám phá cội nguồn của du lịch, một hành trình không chỉ là sự dịch chuyển địa lý, mà còn là biểu hiện sâu sắc của khát khao chạm tới cái mới, vượt ra khỏi giới hạn và gắn kết con người qua không gian và thời gian.
Ảnh: Du lịch không chỉ là sự dịch chuyển
1. Định nghĩa du lịch
Trước khi đi sâu vào lịch sử, cần làm rõ khái niệm du lịch. Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên trong thời gian không quá 01 năm liên tục nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, nghỉ dưỡng, giải trí, tìm hiểu, khám phá tài nguyên du lịch hoặc kết hợp với mục đích hợp pháp khác, bao gồm cả du lịch nội địa và quốc tế. Tuy nhiên, trong lịch sử, du lịch không chỉ giới hạn ở mục đích giải trí mà còn bao gồm hành hương, thương mại, và giáo dục. Điều này làm phức tạp việc xác định thời điểm bắt đầu, nhưng nghiên cứu cho thấy các hình thức du lịch sơ khai đã xuất hiện từ thời cổ đại.
Ảnh: Khái niệm du lịch bây giờ khác so với du lịch của các thời kỳ trước
2. Hành hương và thương mại: Du lịch thời cổ đại
Khi nền văn minh bắt đầu hình thành, du lịch mang một ý nghĩa mới: kết nối và trao đổi. Vào thời Ai Cập cổ đại (khoảng 2700 TCN), những người giàu có đã thực hiện các chuyến đi để chiêm ngưỡng kim tự tháp hay tham dự các lễ hội tôn giáo. Những chuyến "hành hương" này không chỉ là để cầu nguyện mà còn để trải nghiệm văn hóa, kiến trúc, và sự tráng lệ của các thành bang.
Cùng lúc đó, Con đường Tơ lụa huyền thoại (thế kỷ 2 TCN) đã trở thành cầu nối giữa Đông và Tây. Những thương nhân từ Trung Hoa, Ba Tư, đến La Mã không chỉ mang theo hàng hóa mà còn mang theo câu chuyện, phong tục, và ý tưởng. Một người lữ hành như Trương Khiên, nhà thám hiểm Trung Quốc, đã ghi chép về những vùng đất xa xôi, từ thảo nguyên Mông Cổ đến những khu chợ sầm uất ở Trung Á. Những ghi chép này không khác gì một cuốn "blog du lịch" thời cổ đại, truyền cảm hứng cho những kẻ mộng mơ lên đường.
Ảnh: Ghi chép của lữ hành như Trương Khiên về những vùng đất mới
Câu chuyện của nàng Cleopatra cũng là một minh chứng. Nữ hoàng Ai Cập đã thực hiện những chuyến đi xa hoa trên sông Nile để củng cố quyền lực và quyến rũ các đồng minh. Chuyến đi của nàng không chỉ là chính trị mà còn là một hành trình phô diễn văn hóa, nghệ thuật, và sự giàu có, một dạng "du lịch trải nghiệm" mà ngày nay chúng ta vẫn mê mẩn.
3. Du lịch thời trung cổ: Khám phá vì đức tin và tri thức
Thời trung cổ, du lịch gắn liền với đức tin. Những con đường hành hương dẫn lối hàng triệu tín đồ đến Jerusalem, Mecca, hay Santiago de Compostela. Những người hành hương không ngại vượt qua núi cao, rừng sâu, chỉ để được chạm vào thánh địa. Họ mang theo những cuốn nhật ký, ghi lại cảnh sắc, con người, và cả những hiểm nguy trên đường. Những câu chuyện ấy, như "Nhật ký hành trình" của Marco Polo, đã mở ra cánh cửa đến những vùng đất xa lạ, khơi dậy trí tưởng tượng của cả châu Âu.
Nhưng không chỉ có đức tin, tri thức cũng là động lực. Ibn Battuta, nhà thám hiểm Hồi giáo thế kỷ 14, đã chu du qua 44 quốc gia, từ Maroc đến Trung Quốc. Trong 30 năm, ông đã viết nên Rihla – một tác phẩm không chỉ là hành trình mà còn là bức tranh sống động về văn hóa, phong tục, và con người thời bấy giờ. Ibn Battuta không phải là một du khách thông thường; ông là một người kể chuyện, một kẻ truyền cảm hứng, và có lẽ là "travel blogger" đầu tiên của nhân loại.
Ảnh: 30 năm, 44 quốc gia và cuộc phiêu lưu của nhà thám hiểm thế kỷ 14 Ibn Battuta
4. Kỷ nguyên đại thám hiểm: Du lịch vì vinh quang và đam mê
Thế kỷ 15 đánh dấu một bước ngoặt khi những con tàu buồm bắt đầu vượt đại dương. Christopher Columbus, Vasco da Gama, hay Ferdinand Magellan không chỉ là những nhà thám hiểm mà còn là những "du khách" đầu tiên của thời đại mới. Họ mang theo khát vọng chinh phục, nhưng cũng mang về những câu chuyện về những vùng đất kỳ lạ, từ rừng Amazon đến những hòn đảo ngọc ở Thái Bình Dương.
Những chuyến đi này không chỉ thay đổi bản đồ thế giới mà còn thay đổi cách con người nhìn nhận du lịch. Các tầng lớp quý tộc châu Âu bắt đầu thực hiện "Grand Tour" những chuyến đi kéo dài hàng năm qua Ý, Pháp, Hy Lạp để học hỏi nghệ thuật, văn hóa, và lịch sử. Những cuốn sách du ký, như Journey Through Italy của Johann Wolfgang von Goethe, đã trở thành "hướng dẫn du lịch" cho giới thượng lưu, biến du lịch thành một biểu tượng của tri thức và đẳng cấp.
Ảnh: Du lịch trở thành một biểu tượng của tri thức và đẳng cấp
5. Du lịch hiện đại: Hành trình của mọi người
Thế kỷ 19, với sự ra đời của tàu hỏa và tàu hơi nước, đã đưa du lịch đến gần hơn với công chúng. Thomas Cook, được coi là "cha đẻ của du lịch hiện đại", đã tổ chức những chuyến đi nhóm đầu tiên vào năm 1841, tổ chức chuyến đi cho 570 người từ Loughborough đến Leicester với giá một shilling, bao gồm ăn uống và giải trí. Những chuyến đi này không chỉ rẻ mà còn mang tính cộng đồng, biến du lịch thành niềm vui của mọi tầng lớp.
Ảnh: Thomas Cook là "cha đẻ của du lịch hiện đại"
Thế kỷ 20, máy bay và internet đã thực sự "phẳng hóa" thế giới. Đến giữa thế kỷ 20, bờ Địa Trung Hải trở thành điểm đến du lịch đại chúng, và thập niên 1960-1970, du lịch đóng vai trò quan trọng trong "phép màu kinh tế" của Tây Ban Nha.
Từ những bãi biển Bali đến đỉnh Everest, không nơi nào là không thể chạm đến. Du lịch không còn là đặc quyền của giới thượng lưu mà trở thành một phần của đời sống. Những bức ảnh check-in trên Instagram, những vlog chia sẻ trải nghiệm, hay những bài viết trên các blog du lịch đều là minh chứng cho sự bùng nổ của du lịch trong thời đại số.
6. Du lịch hôm nay: Một hành trình của tâm hồn
Trong thời đại hiện nay, du lịch không chỉ là khám phá điểm đến mới mà còn là hành trình tìm về bản thân. Chúng ta du lịch để chữa lành tâm hồn, kết nối sâu sắc và thấu hiểu thế giới. Đặc biệt sau đại dịch Covid-19, du lịch sức khỏe đã trở thành xu hướng bùng nổ toàn cầu, tập trung vào nghỉ dưỡng, thư giãn, làm đẹp và chăm sóc sức khỏe toàn diện. Một buổi sáng ngắm bình minh ở Phú Quốc, một chiều tà lang thang ở Hội An, hay một đêm ngủ giữa Hang Sơn Đoòng, mỗi chuyến đi đều là một câu chuyện, một mảnh ghép của cuộc đời.
Ảnh: Du lịch không chỉ là đặt chân đến một điểm mới mà còn là hành trình tìm kiếm bản thân trong những chuyến đi
Nhưng du lịch cũng đang đối mặt với những thách thức. Biến đổi khí hậu, ô nhiễm, và du lịch quá tải đang khiến nhiều điểm đến mất đi vẻ đẹp vốn có. Có lẽ, hơn bao giờ hết, chúng ta cần du lịch một cách có trách nhiệm, để những vùng đất ấy vẫn còn nguyên vẹn cho những thế hệ sau.
Du lịch có từ bao giờ? Có lẽ từ khi loài người biết mơ mộng, biết tò mò, và biết đặt câu hỏi "Điều gì đang chờ ta ở phía bên kia ngọn núi?" Từ những bước chân du mục đến những chuyến bay xuyên lục địa, du lịch là câu chuyện về khát vọng khám phá, về sự kết nối, và về những giấc mơ không ngừng vươn xa.
Như Ray Bradburytừng nói, "Hãy ngắm nhìn thế giới. Điều đó tuyệt vời hơn bất cứ giấc mơ nào." du lịch không chỉ là di chuyển mà còn là hành trình tìm hiểu bản thân và kết nối với thế giới.
