Hang Tám Cô - Chứng nhân lịch sử của những câu chuyện không bao giờ quên

Hang Tám Cô nằm trong khu vực xã Tân Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, trên con Đường 20 - Quyết Thắng, nơi mà trước kia, những chiếc máy bay của quân đội Hoa Kỳ đã không ngừng oanh tạc, nhằm cắt đứt con đường huyết mạch này. Con đường này dài 125 km, nối liền từ Phong Nha (Quảng Bình) đến Aky, Ta Lê, Phulanhich (Lào), đã trở thành tuyến đường huyết mạch để vận chuyển vũ khí, lương thực, xăng dầu cho chiến trường miền Nam trong những năm chiến tranh. Chính vì vậy, những chiến sĩ thanh niên xung phong làm nhiệm vụ đã phải đối mặt với hiểm nguy mỗi ngày.

Ý nghĩa đặc biệt của Hang Tám Cô nằm ở vai trò chiến lược trên tuyến đường Trường Sơn. Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ (1955-1975), Đường 20 - Quyết Thắng là huyết mạch vận tải quan trọng, giúp vận chuyển vũ khí, lương thực và lực lượng từ miền Bắc vào miền Nam. Hang đá này, với chiều sâu khoảng 20m và rộng 10m, từng là nơi trú ẩn an toàn cho bộ đội và thanh niên xung phong (TNXP) trước bom đạn kẻ thù. Ngày nay, nó không chỉ là di tích lịch sử mà còn là điểm nhấn du lịch tâm linh, góp phần bảo tồn di sản văn hóa quốc gia.

Sự kiện Hang Tám Cô xảy ra vào ngày 14 tháng 11 năm 1972, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ đang ở giai đoạn ác liệt. Lúc bấy giờ, 8 thanh niên xung phong thuộc Tiểu đội 2, Đại đội 552, Tổng đội TNXP 55 Quảng Bình đang làm nhiệm vụ san lấp hố bom và sửa chữa đường sá trên Đường 20 - Quyết Thắng. Trong một trận bom dữ dội của không quân Mỹ, một khối đá khổng lồ nặng hàng nghìn tấn đã rơi xuống, lấp kín cửa hang nơi họ đang trú ẩn.

Đồng đội của họ đã chiến đấu với thời gian, với bom đạn để tìm cách cứu người. Người ta đã cố gắng kéo hòn đá bằng những chiếc xe xích, đã cẩn thận luồn ống tuy ô để đưa cháo loãng qua khe hở, để níu giữ lấy sự sống. Và khi nghe thấy tiếng kêu yếu ớt vọng ra từ trong hang, "Cứu các em với!", tất cả đều đau đớn đến quặn lòng. Những đôi tay chai sạn vì cuốc xẻng, vì bom đạn đã đào bới suốt nhiều ngày đêm, nhưng tất cả đều vô vọng. Ngày thứ 9, tiếng kêu lịm dần rồi tắt hẳn. Hang đá ấy đã trở thành nấm mồ chung của tám con người, tuổi đời chỉ mới mười tám đôi mươi.  

Hang Tám Cô không chỉ là một di tích lịch sử thiêng liêng, mà còn ẩn chứa những câu chuyện kỳ bí gắn liền với con số 8 – một sự trùng hợp đầy ám ảnh khiến bất cứ ai đặt chân đến đây cũng không khỏi rùng mình và xúc động. Phải chăng đây không đơn thuần là ngẫu nhiên, mà chính là dấu ấn linh thiêng của những người đã ngã xuống, hóa thân vào đất trời, để thiên nhiên cũng lặng lẽ tưởng nhớ theo cách riêng của mình?  

Anh Nguyễn Tứ Vỵ, Trưởng Ban Quản lý Đền tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ đường 20 – Quyết Thắng, đã nhiều lần tận mắt chứng kiến những hiện tượng khó lý giải tại nơi này. Ngay trước cửa hang, một cây chuối kỳ lạ năm nào cũng trổ buồng đúng 8 nải, không hơn, không kém. Điều đặc biệt là hiện tượng ấy không phải chỉ diễn ra một lần, mà lặp đi lặp lại suốt bao năm qua, như một dấu ấn vô hình khắc ghi sự hiện diện của tám con người đã gửi lại tuổi xuân giữa núi rừng Trường Sơn. Liệu có phải linh hồn họ vẫn còn đây, hòa vào gió núi, cây rừng, âm thầm nhắc nhớ thế gian về một câu chuyện không bao giờ cũ?

Chưa dừng lại ở đó, tại khu vực Đền tưởng niệm đường 20 – Quyết Thắng, một cặp tắc kè cũng đẻ ra đúng 8 quả trứng. Và trong đêm diễn ra lễ kỷ niệm 50 năm ngày mở đường Trường Sơn huyền thoại, khi màn đêm buông xuống giữa không gian tĩnh lặng của núi rừng người ta lại nghe thấy tiếng tắc kè vang lên 8 lần rồi im bặt, như một lời vọng tưởng về những linh hồn bất tử.  

Những hiện tượng ấy, dù khoa học có thể chưa thể lý giải, nhưng đối với những ai từng đặt chân đến nơi này, đó chính là dấu ấn của sự linh thiêng, của những ký ức chưa bao giờ phai nhạt. Phải chăng, những người đã nằm lại nơi đây chưa bao giờ thực sự rời đi, mà vẫn dõi theo từng bước chân, vẫn lắng nghe từng lời tri ân từ những người đến viếng thăm? Con số 8 ấy không chỉ là một sự trùng hợp, là biểu tượng của sự trường tồn, của những linh hồn đã hòa vào non nước quê hương, vĩnh viễn bất tử cùng thời gian.

Di tích Hang Tám Cô không chỉ là một chứng tích lịch sử mà còn trở thành điểm đến linh thiêng thu hút đông đảo du khách. Để mở rộng quy mô và bảo tồn giá trị lịch sử, nhiều hạng mục quan trọng đã được triển khai như tôn tạo Hang Tám Cô, xây dựng Đền tưởng niệm, bức phù điêu bằng đá, khu nhà chờ, khu thuyết minh, cùng các công trình phục vụ cán bộ làm việc và du khách tham quan. Với ý nghĩa thiêng liêng và vị trí đặc biệt trên tuyến đường huyết mạch năm xưa, nơi đây ngày càng trở thành một điểm dừng chân không thể bỏ qua khi đến Quảng Bình. Hiện nay, Di tích Hang Tám Cô đã được đưa vào Quy hoạch chung xây dựng Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đến năm 2030, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử của một thời hào hùng.

Sau 53 năm kể từ ngày các cô chú hy sinh và an nghỉ giữa rừng Trường Sơn, hàng trăm mẫu đã được thu thập. Nhiều chuyến xe đã di chuyển xuyên đêm qua Quảng Bình, Thanh Hóa và các tỉnh miền Bắc để lấy mẫu xét nghiệm ADN một cách khoa học, cẩn thận và chính xác. Đến nay, đã xác định được 8 mẫu ADN trùng khớp với danh tính cụ thể của các cô chú, giúp kết nối và xác nhận thân nhân với gia đình.

Hang Tám Cô không chỉ là một điểm đến trên bản đồ Quảng Bình, mà còn là nơi ký ức chiến tranh được gìn giữ bằng sự hy sinh thầm lặng và lòng quả cảm của những con người bình dị. Giữa núi rừng Trường Sơn hôm nay, không gian tĩnh lặng nơi đây như nhắc nhở mỗi chúng ta về cái giá của hòa bình và trách nhiệm gìn giữ những giá trị lịch sử đã được đánh đổi bằng máu và tuổi xuân. Đến Hang Tám Cô, người ta không chỉ để tham quan, mà để lắng lại, để tri ân và để không bao giờ quên những câu chuyện đã làm nên chiều sâu của lịch sử dân tộc.