Về phía Tây huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, có một vùng đất bao la, hùng vĩ, nơi núi rừng bạt ngàn hòa cùng những con suối róc rách, nơi cuộc sống của đồng bào dân tộc Bru-Vân Kiều vẫn trôi qua chậm rãi giữa đại ngàn Trường Sơn. Trường Sơn không phải là vùng đất trù phú, cũng chẳng phải nơi nhộn nhịp người qua kẻ lại. Với diện tích 783,38 km² nhưng chỉ có hơn 4.500 người sinh sống, nơi đây như một bức tranh hoang sơ, yên bình, ẩn chứa những câu chuyện của đất, của rừng, của con người gắn bó với thiên nhiên tự bao đời.
Hành trình về Trường Sơn: Tham gia Lễ hội trẩy lúa của dân tộc Bru-Vân Kiều
Quảng Bình
Sovaba.travel
Cập nhật: 21/02/20251. Khi người vân kiều gửi gắm niềm tin vào đất trời - Lễ hội trẩy lúa
Cuộc sống người dân nơi đây gắn liền với ngô, sắn, đậu, lúa nước, được trồng dọc theo các thung lũng, triền khe suối. Đàn trâu, bò, lợn, gà ngày ngày rong ruổi trên những sườn đồi, hòa cùng nhịp sống chậm rãi và bình dị của đồng bào nơi đây. Cuộc sống tuy còn khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo chiếm hơn 52%, nhưng trên vùng đất khắc nghiệt này, vẫn có những niềm tin, những hy vọng gửi vào đất trời, vào mùa màng, vào hạt lúa, hạt ngô… Và cũng chính vì thế, Lễ hội Trỉa Lúa ra đời – như một nghi thức linh thiêng, một sợi dây kết nối giữa con người với thiên nhiên, giữa quá khứ và hiện tại.
Mỗi năm, cứ vào ngày 7/12 âm lịch, khi những cơn gió mùa đông bắc se lạnh len lỏi qua từng cánh rừng, khi những thửa ruộng đã sẵn sàng đón những hạt giống đầu tiên, người Bru-Vân Kiều lại tổ chức Lễ hội Trỉa Lúa. Đây không chỉ là một nghi lễ quan trọng trong đời sống tín ngưỡng mà còn là biểu tượng cho niềm tin vào đất trời, cầu mong cho một vụ mùa bội thu, cho hạt lúa nặng bông, cho con người mạnh khỏe, cuộc sống đủ đầy.
Lễ hội thường được tổ chức ở gò cao dưới chân núi Chồng, nơi có những cây cổ thụ rợp bóng, nơi đỉnh núi cao vút như chạm đến trời xanh. Đây không chỉ là địa điểm quen thuộc của lễ hội mà còn là nơi chứa đựng linh khí của núi rừng, là nơi người Vân Kiều tin rằng thần linh luôn hiện diện, luôn dõi theo từng bước chân của dân bản.
2. Nghi lễ thiêng liêng – Khi lời khấn nguyện bay lên trời xanh
Khi già làng cất tiếng báo hiệu khai lễ, cả bản lặng đi trong sự thành kính. Một vòng tròn lớn được tạo thành, mọi người đứng quây quần bên nhau, ở giữa là con vật hiến tế – thường là trâu, lợn hoặc gà – được chọn để dâng lên thần linh.
Già làng – người được xem như cầu nối giữa con người và thần linh – bước vào trung tâm vòng tròn, nâng ly rượu cần, khấn nguyện. Những lời khấn như bay lên theo làn khói bếp, theo hơi rượu cần nồng nàn, hòa vào gió rừng, lan tỏa khắp không gian đại ngàn. Sau lời khấn, những người đàn ông trong bản đeo gùi trên vai, tay cầm gậy chọc lỗ, đi xung quanh bãi đất, cẩn thận gieo từng hạt giống đầu tiên. Họ tin rằng, khi hạt giống được gieo xuống với sự chứng giám của thần linh, mùa màng sẽ tốt tươi, đất mẹ sẽ nuôi dưỡng từng mầm non, mang lại vụ mùa trĩu hạt.
Nếu phần lễ mang đậm màu sắc tâm linh, thì phần hội lại là lúc dân bản cùng nhau tận hưởng những khoảnh khắc vui vẻ, ấm áp. Những mâm cỗ truyền thống được dọn ra giữa sân, những món ăn quen thuộc như thịt nướng, xôi nếp, cá suối, măng rừng tỏa hương thơm lừng. Bà con cùng nhau uống rượu cần, cùng nhau chia sẻ về những dự định cho vụ mùa mới.
Tiếng khèn, tiếng trống, tiếng chiêng rộn ràng vang lên khắp bản. Các chàng trai, cô gái Bru-Vân Kiều khoác lên mình bộ váy thổ cẩm rực rỡ, cùng nhau nhảy múa trong những điệu nhạc truyền thống. Những nụ cười, ánh mắt hân hoan, những cái nắm tay siết chặt – tất cả tạo nên một không gian đầy ắp yêu thương, gắn kết, nơi con người hòa làm một với thiên nhiên, với thần linh.
3. Hành trình giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc
Dù cuộc sống hiện đại đang dần thay đổi từng ngày, nhưng Lễ hội Trỉa Lúa vẫn được đồng bào Bru-Vân Kiều gìn giữ như một phần linh hồn của dân tộc. Đây không chỉ là nghi lễ cầu mùa mà còn là cơ hội để thế hệ trẻ hiểu hơn về truyền thống cha ông, để tình yêu quê hương, yêu đất mẹ luôn bền chặt..
Những năm gần đây, chính quyền địa phương và các tổ chức văn hóa đã tích cực hỗ trợ, quảng bá để lễ hội trở thành một nét đẹp không chỉ của riêng Trường Sơn, mà còn của cả vùng đất Quảng Bình. Những hình ảnh đẹp về nghi lễ, về cuộc sống của người Vân Kiều đã đến gần hơn với cộng đồng, thu hút sự quan tâm của du khách gần xa.
4. Kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai
Giữa những đổi thay của thời đại, có những giá trị vẫn còn đó, vẹn nguyên và bền bỉ như chính đại ngàn Trường Sơn. Lễ hội Trỉa Lúa không chỉ là một nghi thức tâm linh, mà còn là một bản trường ca về tình yêu thiên nhiên, về sự gắn bó của con người với đất trời.
Nếu một ngày bạn ghé thăm Trường Sơn, hãy thử một lần lắng nghe tiếng khèn vang vọng giữa núi rừng, cảm nhận hơi ấm từ những cái bắt tay chân thành, và chứng kiến cảnh người dân gieo những hạt giống đầu tiên với tất cả niềm tin. Ở nơi này, mỗi mùa lúa mới không chỉ là một vụ thu hoạch, mà còn là một niềm tin, một hy vọng, một câu chuyện truyền đời về sự gắn kết thiêng liêng giữa con người và thiên nhiên. Để biết thêm nhiều về văn hóa Quảng Bình, đừng quên ghé thăm Sovaba Travel – nơi lưu giữ những giá trị đặc sắc của vùng đất này.
