Khám phá làng chiếu Cẩm Nê Đà Nẵng – Hành trình về với nghề dệt chiếu truyền thống

Làng chiếu Cẩm Nê có nguồn gốc từ vùng Hoằng Hóa (Thanh Hóa), được mang theo vào Đà Nẵng vào thế kỷ XV, sau cuộc nam chinh của vua Lê Thánh Tông. Nhờ điều kiện tự nhiên thuận lợi bên dòng sông Cẩm Lệ với đất đai màu mỡ, nghề dệt chiếu nhanh chóng bén rễ, trở thành một phần trong quá trình giao thoa văn hóa giữa miền Bắc và miền Trung. Dưới triều Nhà Nguyễn, chiếu hoa Cẩm Nê nổi tiếng khắp vùng, từng được chọn để tiến vua, với những tấm chiếu đặc biệt rộng tới 2,5 mét và dài 25 mét, thể hiện trình độ thủ công tinh xảo. Chính vì vậy, nhiều nghệ nhân trong làng được sắc phong và ban thưởng, ghi dấu một giai đoạn hưng thịnh rực rỡ của nghề.

Từ thập niên 1980–1990, Cẩm Nê từng là làng nghề nhộn nhịp với hàng trăm hộ dệt chiếu, sản phẩm xuất đi khắp miền Trung. Nhưng thời gian và biến động xã hội đã khiến nghề truyền thống dần mai một. Hiện nay, chỉ còn vài hộ gia đình chủ yếu là những nghệ nhân lớn tuổi, vẫn kiên trì giữ nghề. Dẫu vậy, làng chiếu Cẩm Nê vẫn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa Việt, nơi giá trị lao động và tinh thần gìn giữ truyền thống vẫn được truyền qua từng thế hệ.

Nằm tại xã Hòa Tiến, huyện Hòa Vang, cách trung tâm thành phố Đà Nẵng khoảng 14 km về phía Tây Nam, làng chiếu Cẩm Nê là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích không gian làng quê Việt truyền thống. Bên dòng sông Cẩm Lệ thơ mộng, ngôi làng mang vẻ đẹp thanh bình với những con đường rợp bóng cây xanh và hương cói dịu nhẹ phảng phất trong gió.

Hướng dẫn di chuyển: Từ trung tâm Đà Nẵng, bạn có thể đi theo tuyến Duy Tân – Nguyễn Hữu Thọ – Lê Đại Hành – Trường Chinh (QL1A), sau đó rẽ vào xã Hòa Tiến. Quãng đường chỉ khoảng 20 phút di chuyển bằng xe máy, ô tô cá nhân hoặc taxi với chi phí khá hợp lý.

Nếu đi theo nhóm, bạn nên chọn phương tiện cá nhân để dễ dàng khám phá những con đường làng duyên dáng, dừng lại chụp ảnh, hoặc trò chuyện với người dân địa phương để hiểu hơn về nghề dệt chiếu truyền thống đã tồn tại hàng trăm năm nơi đây.

Nghề dệt chiếu Cẩm Nê là một trong những nghề thủ công truyền thống lâu đời của Đà Nẵng, nổi tiếng bởi sự công phu, khéo léo và tinh tế trong từng công đoạn. Mỗi tấm chiếu được hoàn thiện đều là kết quả của sự phối hợp nhịp nhàng giữa hai người thợ lành nghề, cùng với tay nghề và kinh nghiệm tích lũy qua nhiều thế hệ.

Nguyên liệu chính để dệt chiếu là sợi lác (cói) và sợi đay, được nhập từ các vùng khác do địa phương không trồng được. Để tạo ra một tấm chiếu đạt chuẩn, người thợ phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ:

Chuẩn bị nguyên liệu

Sợi lác được gặt và phơi khô vừa phải để giữ màu xanh tự nhiên. Với chiếu hoa, sợi phải được tẩy trắng và nhuộm màu (vàng, đỏ, xanh, lục) bằng phẩm tự nhiên, sau đó phơi nắng từ 1–3 lần để màu sắc bền đẹp và tươi sáng.

Mắc cửi và dệt chiếu

Khung cửi được mắc đơn hoặc kép, tùy loại chiếu. Người cầm go (dụng cụ làm từ cây cau già) ngồi phía trên, điều khiển sợi lác và đay để tạo hoa văn tinh xảo, trong khi người còn lại luồn thoi dệt, đảm bảo chiếu phẳng, thẳng và đều tay.
Một tấm chiếu hoàn chỉnh cần khoảng 10 giờ dệt liên tục, sau đó được phơi nắng để chiếu giòn, bóng và bền màu.

Hoàn thiện sản phẩm

Các đầu sợi được gấp khéo léo, tạo viền dày và chắc chắn, là đặc trưng riêng của chiếu Cẩm Nê – khác biệt hoàn toàn so với những loại chiếu khác thường chỉ in hoa sau khi dệt trắng.

Toàn bộ quy trình không chỉ đòi hỏi kỹ thuật cao và sự kiên nhẫn, mà còn thể hiện tâm huyết và tình yêu nghề của người dân nơi đây. Nhờ vậy, mỗi tấm chiếu Cẩm Nê đều mang trong mình độ bền vượt trội, hương cói tự nhiên và nét đẹp truyền thống không thể pha lẫn.

Làng chiếu Cẩm Nê từ lâu đã nổi tiếng với những sản phẩm độc đáo, bền đẹp và đậm đà bản sắc văn hóa Việt. Tại đây, người thợ thủ công tỉ mỉ tạo nên hai dòng sản phẩm chính:

• Chiếu trơn: Dệt từ sợi cói trắng tự nhiên, mang vẻ đẹp mộc mạc, thanh nhã. Giá bán dao động khoảng 250.000 – 300.000 VNĐ/chiếc.
• Chiếu hoa: Nổi bật với màu sắc rực rỡ và hoa văn tinh xảo, giá khoảng 700.000 – 800.000 VNĐ/đôi, thường được chọn làm quà tặng hoặc trang trí nhà cửa.

Điểm đặc trưng của chiếu Cẩm Nê là viền dày, mặt chiếu phẳng và mượt, tạo cảm giác êm lưng khi nằm, mát vào mùa hè và ấm vào mùa đông, cùng mùi cói tự nhiên dễ chịu.
Hoa văn trên chiếu được dệt trực tiếp bằng tay, không dùng khuôn in, thể hiện các câu chuyện dân gian, hình ảnh thiên nhiên, hoặc biểu tượng văn hóa truyền thống, mang giá trị nghệ thuật cao.

So với chiếu công nghiệp, chiếu Cẩm Nê bền hơn, thân thiện với môi trường hơn và mang trong mình hơi thở của nghệ thuật dân gian Việt – xứng đáng là một món quà lưu niệm tinh tế cho du khách trong và ngoài nước.

Không chỉ là nơi sản xuất, làng chiếu Cẩm Nê còn được xem là biểu tượng văn hóa sống, lưu giữ tinh hoa nghề dệt truyền thống Việt Nam hơn 500 năm. Khi ghé thăm, du khách có thể:

• Quan sát nghệ nhân dệt chiếu ngay tại khung cửi,
• Trải nghiệm tự tay dệt thử dưới sự hướng dẫn tận tình,
• Mua chiếu thủ công chính gốc làm quà cho người thân.

Thời điểm lý tưởng để tham quan là từ tháng 11 đến Tết Nguyên Đán, khi làng nghề rực rỡ sắc màu và thoang thoảng hương cói phơi nắng. Hành trình sẽ trọn vẹn hơn khi du khách thưởng thức ẩm thực địa phương như mỳ Quảng hay bún chả cá Đà Nẵng.

Hiện nay, làng chiếu Cẩm Nê đang được chính quyền địa phương định hướng phát triển du lịch làng nghề, với nhiều dự án hỗ trợ như xây dựng xưởng dệt, mở lớp truyền nghề nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản truyền thống cho thế hệ mai sau.

Chuyến đi đến làng chiếu Cẩm Nê không chỉ là hành trình tham quan một làng nghề truyền thống của Đà Nẵng, mà còn là cuộc trở về với ký ức văn hóa Việt, nơi những đôi tay cần mẫn vẫn ngày ngày gìn giữ nghề dệt chiếu hơn nửa thiên niên kỷ. Trong tiếng go, tiếng thoi vang lên nhịp nhàng giữa không gian thanh bình, du khách như cảm nhận được tình yêu nghề, niềm tự hào và sức sống bền bỉ của người dân Cẩm Nê. Giữa nhịp sống hiện đại, làng chiếu Cẩm Nê vẫn vẹn nguyên vẻ mộc mạc, giản dị – một biểu tượng văn hóa sống, minh chứng cho giá trị “giữ hồn truyền thống trong thời đại mới.” Nếu có dịp đến Đà Nẵng, hãy một lần ghé thăm nơi đây để lắng nghe câu chuyện dệt chiếu bằng cả trái tim và mang về một phần hương quê đậm đà tình người xứ Quảng.