Lễ hội làng Hòa Mỹ – Nét đẹp văn hóa truyền thống giữa phố thị Đà Nẵng

Lễ hội làng Hòa Mỹ không chỉ là một sự kiện văn hóa thường niên, mà còn là di sản sống động phản ánh lịch sử, tín ngưỡng và tinh thần gắn kết cộng đồng của người dân nơi đây. Nguồn gốc lễ hội được hình thành hơn 400 năm trước, và được ghi chép chính thức vào năm 1825, dưới triều vua Minh Mạng (năm thứ 5), khi làng Hòa Mỹ còn thuộc phủ Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam – nay là phường Hòa Minh, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng.

Thuở ban đầu, lễ hội gắn liền với đình làng Hòa Mỹ – công trình cổ kính được dựng từ thế kỷ XVII, nơi thờ Thành Hoàng Bổn Cảnh cùng các vị tiền hiền, tiền liệt đã có công khai khẩn vùng đất này. Trải qua biến động của thời gian và chiến tranh, lễ hội từng bị gián đoạn trong nhiều năm. Đến năm 1994, lễ hội được khôi phục trong niềm hân hoan của người dân địa phương, không chỉ để gìn giữ hồn dân gian, mà còn để khơi dậy tinh thần đoàn kết qua phong trào “Họ tộc với tổ dân phố”.

Hơn 30 năm sau ngày hồi sinh, lễ hội Hòa Mỹ đã trở thành Di tích lịch sử – văn hóa cấp thành phố Đà Nẵng, thu hút hàng ngàn du khách và con em xa quê trở về mỗi dịp diễn ra. Đây không chỉ là nơi để tưởng nhớ tiền nhân, mà còn là minh chứng cho sức sống bền bỉ của văn hóa làng Việt, vẫn tỏa sáng, vẫn ngân vang giữa nhịp sống sôi động của đô thị hiện đại.

Tâm điểm của lễ hội làng Hòa Mỹ chính là tinh thần “uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây” triết lý dân gian giản dị nhưng thấm đẫm nhân văn, được người dân nơi đây trân trọng gìn giữ qua nhiều thế hệ. Mỗi mùa lễ hội không chỉ là dịp con cháu họ tộc quây quần, cùng nhìn lại một năm đã qua và định hướng cho năm mới, mà còn là bài học sống động về lòng biết ơn, nhắc nhớ công lao của tổ tiên và những người đã hy sinh để vun đắp nên mảnh đất Hòa Mỹ hôm nay.

Không dừng lại ở giá trị tâm linh, lễ hội Hòa Mỹ còn mang trong mình ý nghĩa cộng đồng sâu sắc. Đây là dịp để các họ tộc, tổ dân phố và đoàn thể xã hội gắn kết, cùng nhau bồi đắp tinh thần đoàn kết, yếu tố đã làm nên sức mạnh bền vững của làng quê Việt. Trong nhịp đô thị hóa nhanh chóng của Đà Nẵng, lễ hội như một nhịp thở chậm, giúp người dân tìm lại bản sắc văn hóa Quảng Nam – Đà Nẵng giữa cuộc sống hiện đại.

Lễ hội làng Hòa Mỹ được tổ chức vào ngày 12 tháng Giêng âm lịch hằng năm (thường rơi vào tháng 2 dương lịch), kéo dài khoảng một ngày rưỡi, với hai phần chính: phần lễ trang nghiêm và phần hội sôi động. Dù tọa lạc giữa khu phố thị đông đúc, không khí lễ hội vẫn giữ được nét cổ kính, thuần Việt, với cờ hoa rợp sắc dọc con đường Nguyễn Huy Tưởng dẫn vào đình làng. 

Phần lễ: Trang nghiêm và đậm đà tín ngưỡng

Phần lễ được cử hành vào buổi sáng ngày chính hội, tuân thủ nghiêm ngặt các nghi thức cổ truyền đã được gìn giữ qua nhiều thế hệ:

• Lễ vọng và lễ chính: Đại diện các họ tộc dâng hương, dâng lễ vật lên Thành Hoàng Bổn Cảnh và các bậc tiền hiền, thể hiện lòng thành kính và tri ân công đức khai khẩn làng xưa.
• Lễ cầu quốc thái dân an: Nghi thức thả chim bồ câu trắng từ sân đình, gửi gắm lời cầu nguyện cho hòa bình, thịnh vượng và bình an cho quê hương.
• Lễ dâng hương tại nghĩa trang liệt sĩ: Một khoảnh khắc trang nghiêm, đầy xúc động, để tưởng nhớ những người con Hòa Mỹ đã hy sinh vì Tổ quốc.

Những nghi lễ ấy không chỉ mang giá trị tâm linh, mà còn là bài học đạo đức và truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, giúp người tham dự thêm trân trọng quá khứ và ý thức về trách nhiệm với tương lai.

Phần hội: Rộn ràng, đa sắc và gắn kết cộng đồng

Nếu phần lễ mang âm hưởng thiêng liêng, thì phần hội lại là nơi lan tỏa niềm vui, sự đoàn kết và tinh thần dân gian đặc trưng.

• Trò chơi dân gian: Kéo co, đập om, chọi gà, những trò chơi gợi nhớ ký ức làng quê, mang lại tiếng cười giòn tan và tinh thần đồng đội.
• Thi tài khéo: Cắm hoa, làm bánh truyền thống (bánh đập, bánh ướt), viết thư pháp, chạy việt dã, biểu diễn dưỡng sinh. 
• Biểu diễn nghệ thuật: Hát bài chòi – di sản văn hóa phi vật thể của Quảng Nam, cùng các trích đoạn tuồng cổ, ca múa nhạc, văn nghệ hiện đại, tạo nên không khí giao hòa giữa quá khứ và hiện tại.
• Phiên chợ quê ẩm thực: Du khách có thể thưởng thức những món ngon dân dã như mì Quảng, bún mắm nêm, bánh xèo, bánh tráng nướng, như thể đang sống lại trong hương vị của một làng quê xưa giữa lòng phố thị.

Tất cả hòa quyện, tạo nên bức tranh văn hóa sống động, nơi con người gặp gỡ, chia sẻ, cùng nhau giữ gìn truyền thống. Lễ hội làng Hòa Mỹ không chỉ là một ngày vui, mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, lòng tự hào và niềm tin vào giá trị bền vững của văn hóa Việt.

Tham gia lễ hội Hòa Mỹ Đà Nẵng khá dễ dàng, đặc biệt nếu bạn đang du lịch tại thành phố. Lễ hội mở cửa miễn phí cho mọi người, diễn ra tại Đình làng Hòa Mỹ (địa chỉ: Khu phố Hòa Mỹ, phường Hòa Minh, quận Liên Chiểu). Bạn có thể đến từ ngày trước để ngắm cảnh trang trí cờ hoa, hoặc đăng ký trước các hoạt động như chạy việt dã qua ban tổ chức địa phương.

Lưu ý khi tham gia:

• Trang phục: Ăn mặc lịch sự, thoải mái để dễ dàng tham gia trò chơi (tránh đồ quá bó sát).
• Di chuyển: Sử dụng xe máy hoặc taxi từ trung tâm Đà Nẵng (khoảng 10-15km), đỗ xe tại các khu vực chỉ định để tránh ùn tắc.
• An toàn: Lễ hội đông đúc, nên giữ gìn vệ sinh, không chen lấn và tôn trọng nghi thức phần lễ.
• Thời tiết: Tháng 2 thường se lạnh, mang theo áo khoác nhẹ và kem chống nắng.

Với những ai yêu văn hóa, đây là cơ hội vàng để "sống" trong không khí làng quê đích thực giữa phố thị.

Không chỉ là một lễ hội dân gian, Hòa Mỹ còn là “bản giao hưởng” giữa truyền thống và hiện đại, nơi những giá trị văn hóa được gìn giữ, được tái sinh trong hình hài của một thành phố trẻ năng động. Đó là minh chứng cho sức sống mãnh liệt của văn hóa dân tộc dù thời gian có đổi thay, hồn làng, nghĩa xóm, đạo lý và lòng người vẫn còn nguyên vẹn. Và có lẽ, chính điều đó đã khiến lễ hội làng Hòa Mỹ không chỉ là niềm tự hào của người dân Hòa Minh, mà còn là điểm chạm cảm xúc cho bất kỳ ai yêu mến văn hóa Việt, nơi ta thấy mình trong sự nối tiếp giữa quá khứ và hiện tại, giữa ký ức và tương lai.