Nghề làm mứt gừng truyền thống làng Mỹ Chánh, Quảng Trị
Quảng Trị
Sovaba.travel
Cập nhật: 16/06/2025
Mỗi khi gió mùa đông bắc vừa chạm đến miền Trung, cũng là lúc làng Mỹ Chánh bắt đầu vào vụ gừng. Không cần báo hiệu, chỉ cần bước qua đầu làng đã nghe cay nồng nơi sống mũi mùi gừng tươi xắt mỏng, đảo trên chảo lửa riu riu, quyện cùng vị ngọt của thời gian. Ở Mỹ Chánh, làm mứt gừng không đơn giản là một nghề mà là một nghi thức đón Tết, là cách người dân gửi gắm tình quê qua từng lát gừng mảnh mai nhưng nồng đượm. Nghề làm mứt gừng truyền thống ở đây không chỉ giữ lại hương vị Tết xưa, mà còn lưu truyền ký ức, gắn kết thế hệ, và thể hiện sự khéo léo, tỉ mỉ của những bàn tay gắn bó cả đời với đất với lửa và với ký ức Tết quê nhà.
Ảnh: Làng nghề truyền thống giữ hương vị xưa
1. Làng Mỹ Chánh - Cái nôi của nghề làm mứt gừng truyền thống
Nằm ở vùng đất Hải Lăng, nơi đồi núi chiếm hơn nửa diện tích, làng Mỹ Chánh từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm mứt gừng. Không ai nhớ chính xác nghề này bắt đầu từ khi nào, nhưng theo lời kể của các bậc cao niên, mứt gừng đã gắn bó với người dân từ khi nào không hay. Ban đầu, mứt gừng chỉ được làm để phục vụ trong làng, trong huyện, nhưng giờ đây, thương hiệu “Mứt gừng Mỹ Chánh” đã vang xa, có mặt ở khắp các tỉnh thành từ Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh cho đến Đà Nẵng, Nghệ An, và thậm chí xuất khẩu ra nước ngoài.
Ảnh: Nghề làm mứt gừng đã gắn bó với người dân từ lâu
Mứt gừng Mỹ Chánh không chỉ là một món ăn mà còn là biểu tượng của sự hiếu khách, mang đậm hồn cốt văn hóa Việt. Vào những ngày cuối năm, khi đi qua con đường làng Mỹ Chánh, bạn sẽ bị níu chân bởi mùi thơm ngào ngạt của gừng hòa quyện với đường, khói bếp. Đó là hương vị của Tết, của sự đoàn viên, và của những giá trị truyền thống được gìn giữ qua thời gian.
2. Quy trình làm mứt gừng
Để tạo nên những lát mứt gừng cay nồng, thơm ngon, người dân Mỹ Chánh phải trải qua một quy trình chế biến thủ công đầy công phu. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự khéo léo, kiên nhẫn và cả tình yêu với nghề.
Chọn nguyên liệu
Củ gừng được chọn phải là gừng già, thường nhập từ các tỉnh Tây Nguyên vì hàm lượng tinh dầu cao, mang lại vị cay đặc trưng. Gừng phải săn chắc, không dập nát, đảm bảo chất lượng tốt nhất.
Sơ chế gừng
Gừng được rửa sạch, gọt vỏ, rồi thái lát mỏng đều tay. Công đoạn này thường do những người đàn ông trong làng đảm nhận, bởi nó đòi hỏi sức khỏe và sự tỉ mỉ. Để giữ màu sắc đẹp và không làm mất vị gừng, người dân sử dụng dấm hoặc chanh trong quá trình sơ chế, tuyệt đối không dùng chất tẩy trắng hay hóa chất.
Ảnh: Gừng được rửa sạch đem thái lát mỏng
Nấu mứt
Gừng sau khi sơ chế sẽ được luộc để giảm bớt vị cay gắt, rồi ngâm với đường trong nhiều giờ. Tiếp theo là công đoạn rim mứt trên bếp than đỏ rực. Ngọn lửa phải được điều chỉnh vừa phải, người nấu phải đảo đều tay để đường thấm đều, không bị “già” hay cháy. Mùi thơm của gừng hòa quyện với vị ngọt của đường lan tỏa khắp căn bếp, như báo hiệu một mùa xuân đang đến gần.
Đóng gói
Sau khi rim xong, mứt gừng được phơi khô, phủ một lớp đường trắng mịn bên ngoài, tạo nên vẻ ngoài bắt mắt. Mứt được đóng gói cẩn thận, sẵn sàng gửi đến tay người tiêu dùng. Từ năm 2012, mứt gừng Mỹ Chánh đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp giấy chứng nhận thương hiệu, đảm bảo chất lượng và uy tín.
Ảnh: Mứt gừng được để nguội trước khi đóng gói
3. Ý nghĩa văn hóa và giá trị kinh tế
Đối với người dân Quảng Trị, Tết mà thiếu mứt gừng và chén trà xanh thì chưa trọn vẹn. Mứt gừng không chỉ là món ăn nhâm nhi mà còn là món quà biếu đầy ý nghĩa, thể hiện sự ấm áp và tình thân. Như lời chị Lê Thị Mỹ Ni, một người dân làng Mỹ Chánh chia sẻ: “Tết mà không có lát mứt gừng thì không phải là Tết nữa rồi.”
Mứt gừng Mỹ Chánh còn mang giá trị văn hóa sâu sắc, là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại. Nghề làm mứt được truyền từ đời này sang đời khác, như một di sản quý báu mà người dân nơi đây luôn tự hào gìn giữ.
Nghề làm mứt gừng mang lại thu nhập đáng kể cho người dân Mỹ Chánh, đặc biệt vào dịp Tết. Theo thống kê, mỗi mùa Tết, làng Mỹ Chánh sản xuất từ 60-100 tấn mứt gừng, với doanh thu hàng tỷ đồng. Một số cơ sở lớn như Tuấn Tâm hay Dũng Ni sản xuất hàng chục tấn mứt mỗi vụ, tạo việc làm thời vụ cho hàng trăm lao động địa phương với mức thu nhập từ 150.000 đến 400.000 đồng/ngày. Dù chỉ rộn rã trong khoảng 20-25 ngày đầu tháng Chạp, nghề làm mứt giúp các hộ gia đình có một cái Tết sung túc hơn. Một số hộ thậm chí đạt lợi nhuận hàng chục triệu đồng sau khi trừ chi phí.
Ảnh: Nghề làm mứt gừng đem lại nguồn thu nhập cho người dân mỗi dịp Tết
Một hộp mứt gừng Mỹ Chánh không chỉ là món quà Tết mà còn là cả một câu chuyện về sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và lòng yêu nghề của người dân Quảng Trị. Khi nhâm nhi lát mứt gừng bên chén trà nóng, bạn sẽ cảm nhận được vị cay nồng ấm áp, vị ngọt dịu dàng, và cả tình quê đậm đà gói gọn trong từng miếng mứt. Nếu có dịp ghé thăm Quảng Trị, đừng quên dừng chân tại làng Mỹ Chánh để cảm nhận hương vị Tết quanh năm và mang về những hộp mứt gừng làm quà cho người thân. Đây không chỉ là món quà vật chất mà còn là món quà tinh thần, gửi gắm những giá trị văn hóa truyền thống của vùng đất miền Trung kiên cường.
