Thiền Viện Trúc Lâm Bạch Mã: Nguồn gốc & lịch sử xây dựng

Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã là ngôi thiền viện đầu tiên ở miền Trung thuộc dòng Thiền Trúc Lâm Yên Tử – dòng thiền mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt. Dòng thiền này được khai sáng bởi vua Trần Nhân Tông vào thế kỷ XIII, sau khi Ngài từ bỏ ngai vàng để xuất gia, mở ra một phái thiền mang tinh thần nhập thế, dung hòa giữa đạo và đời. Với triết lý sâu sắc “tu tâm tại tâm, tất an tâm”, Thiền phái Trúc Lâm không chỉ hướng đến sự giác ngộ cá nhân, mà còn góp phần xây dựng đời sống văn hóa và tinh thần cho cộng đồng.

Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã được sáng lập bởi Hòa thượng Thích Thanh Từ, một bậc thiền sư uyên thâm, người đã có công lớn trong việc khôi phục và phát triển Thiền phái Trúc Lâm trong thời hiện đại. Với tâm nguyện đưa tinh thần thiền tông đến gần hơn với người dân miền Trung, Hòa thượng đã lựa chọn vùng đất linh thiêng dưới chân núi Bạch Mã để xây dựng thiền viện – nơi hội tụ vẻ đẹp thiên nhiên thuần khiết và sự thanh tịnh lý tưởng cho việc tu tập.

Tọa lạc tại xã Lộc Hòa, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế, thiền viện nằm trên một “sơn đảo” giữa lòng hồ Truồi trong xanh, được bao bọc bởi núi rừng Bạch Mã hùng vĩ. Không gian biệt lập, hữu tình này đã tạo nên một chốn thiền môn thanh tịnh, vừa gần gũi với thiên nhiên, vừa là điểm dừng chân lý tưởng cho những ai tìm kiếm sự an nhiên và tĩnh tại trong tâm hồn.

Ý tưởng xây dựng Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã bắt nguồn từ tâm nguyện của Hòa thượng Thích Thanh Từ, người muốn tạo dựng một trung tâm tu học cho các tăng ni và Phật tử tại miền Trung. Trong một lần khảo sát, từ đỉnh núi Bạch Mã nhìn xuống, Hòa thượng đã bị cuốn hút bởi vẻ đẹp non nước của hồ Truồi và vùng đất Lộc Hòa. Nơi đây, với khí hậu mát mẻ (nhiệt độ trung bình 19-21°C) và cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, được xem là “chốn bồng lai tiên cảnh” lý tưởng để xây dựng thiền viện.

Ngày 16/02/2006, Hòa thượng Thích Thanh Từ chỉ đạo các đệ tử đến Huế để họp bàn với các cơ quan chức năng và khảo sát thực địa. Sau khi thống nhất, vị trí trên một ngọn đồi giữa hồ Truồi, thuộc Vườn Quốc gia Bạch Mã, được chọn làm nơi xây dựng thiền viện.

Ngày 30/03/2006, nhân dịp kỷ niệm ngày giỗ của Thiền sư Pháp Loa – Đệ nhị Tổ Thiền phái Trúc Lâm, Lễ Đặt Đá xây dựng Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã được tổ chức trang trọng. Buổi lễ có sự chứng minh của chư tôn đức Tăng Ni, cùng sự tham dự của lãnh đạo chính quyền các cấp, quan khách và hàng ngàn Phật tử gần xa. Đây là cột mốc quan trọng, đánh dấu sự khởi đầu của một công trình tâm linh mang ý nghĩa lớn lao.

Công trình chính thức khởi công vào ngày 13/09/2006, sau hơn sáu tháng hoàn tất các thủ tục hồ sơ và san lấp mặt bằng. Việc xây dựng diễn ra trong điều kiện khó khăn do địa hình cách trở, đường vận chuyển vật liệu hạn chế. Tuy nhiên, với sự đóng góp của Giáo hội Phật giáo và các Phật tử, cùng tinh thần làm việc không ngừng nghỉ của chư Tăng Ni, thiền viện dần được hình thành.

Sau hơn 18 tháng thi công, Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã đã hoàn thành các hạng mục cơ bản. Ngày 24/03/2008, Hòa thượng Thích Thanh Từ quang lâm chứng minh công trình và chủ trì Lễ An Vị Phật – Tổ, đồng thời khai chuông trống. Đến ngày 20/04/2008, công trình chính thức được hoàn tất và Đại Lễ Khánh Thành được tổ chức, đánh dấu sự ra đời của một trung tâm tâm linh mới tại miền Trung. Tổng kinh phí xây dựng thiền viện ước tính khoảng 15 tỷ đồng, chủ yếu từ nguồn đóng góp của Giáo hội và các Phật tử.

Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã được xây dựng hài hòa với thiên nhiên, mang đậm nét kiến trúc Phật giáo truyền thống Việt Nam. Thiền viện gồm ba khu vực chính:

• Ngoại viện: Đây là khu vực trung tâm, nơi đặt chính điện thờ Đức Phật Thích Ca ngồi thiền dưới gốc cây bồ đề. Phía sau chính điện là khu thờ Tổ sư Đạt Ma, vị tổ của Thiền tông. Chính điện được xây dựng hai tầng, lợp ngói vảy cá cổ kính, với các họa tiết rồng uốn lượn tinh xảo. Cửa chính và cửa sổ được làm từ gỗ lim hoặc gỗ quý, mang lại vẻ đẹp mộc mạc nhưng trang nghiêm.
• Tăng viện: Khu vực dành riêng cho các tu sĩ nam và Phật tử nam tu hành. Đây là nơi diễn ra các hoạt động thiền định, học Phật lý và tụng kinh theo lịch trình nghiêm ngặt (bắt đầu từ 3:00 sáng).
• Ni viện: Khu vực dành cho các tu sĩ nữ và Phật tử nữ, cũng phục vụ các hoạt động tu tập tương tự như Tăng viện.

Cổng Tam Quan của thiền viện là một điểm nhấn kiến trúc, với một cổng chính và hai lối phụ mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc: lối phụ bên phải dành cho quan văn, lối phụ bên trái dành cho quan võ, còn cổng chính dành cho bậc quân vương hoặc chính khách. Để đến được cổng Tam Quan, du khách phải vượt qua 172 bậc thang đá, tạo nên cảm giác thanh tịnh khi bước vào không gian thiền viện.

Bên cạnh đó, thiền viện còn nổi bật với bức tượng Phật Thích Ca bằng đá nặng 1.500 tấn, cao 24 mét, tọa lạc trên ngọn đồi trước thiền viện. Xung quanh tượng là các bức tranh khắc họa cuộc đời Đức Phật, từ khi đản sinh đến lúc nhập niết bàn, giúp du khách hiểu thêm về hành trình cứu độ chúng sinh của Ngài.

Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn là biểu tượng của sự giao thoa giữa tâm linh và thiên nhiên. Với vị trí nằm giữa hồ Truồi và núi Bạch Mã, thiền viện mang lại cảm giác thanh tịnh, giúp du khách tạm rời xa sự xô bồ của cuộc sống thường nhật. Nơi đây là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm về sự cân bằng trong tâm hồn, tham gia các khóa tu hoặc chiêm bái để cầu bình an.

Hàng năm, thiền viện tổ chức Lễ hội thả đèn hoa đăng vào mùng 4 Tết, thu hút đông đảo Phật tử và du khách. Lễ hội không chỉ là dịp để gửi gắm ước nguyện mà còn giúp mọi người hiểu thêm về cội nguồn Phật giáo và giá trị của dòng Thiền Trúc Lâm.

Ngoài ra, thiền viện còn là nơi để du khách khám phá vẻ đẹp thiên nhiên của hồ Truồi và Vườn Quốc gia Bạch Mã. Hồ Truồi, với diện tích 400ha và dung tích 60 triệu mét khối, được ví như “đóa sen tinh khôi” giữa núi rừng. Du khách có thể trải nghiệm đi thuyền trên hồ, ngắm làn nước trong xanh và hòa mình vào không gian yên bình.

Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã không chỉ là một điểm tham quan, mà còn là hành trình tìm về sự an nhiên giữa nhịp sống hiện đại. Mỗi bước chân nơi đây đều mang đến cho du khách cảm giác tĩnh tại, như được gột rửa những âu lo để tìm lại sự cân bằng trong tâm hồn.

Nếu bạn mong muốn có một chuyến đi trọn vẹn – an toàn – nhiều trải nghiệm ý nghĩa, Sovaba Travel hiện đang tổ chức các tour du lịch Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã với lịch trình khoa học, dịch vụ chu đáo và hướng dẫn viên am hiểu văn hóa Phật giáo. Đây chắc chắn sẽ là lựa chọn lý tưởng để bạn vừa chiêm bái, vừa khám phá cảnh sắc hùng vĩ của núi rừng Bạch Mã.