Rượu Võ Xá – Đặc sản rượu truyền thống của người Quảng Bình

Rượu Võ Xá là một loại rượu truyền thống nổi tiếng của tỉnh Quảng Bình, được nấu tại làng Võ Xá – thuộc xã Võ Ninh, huyện Quảng Ninh. Đây là dòng rượu nếp men truyền thống, có hương thơm đặc trưng, vị nồng nhưng êm, hậu ngọt và không gây cảm giác gắt như nhiều loại rượu công nghiệp khác.

Không chỉ là một thức uống, rượu Võ Xá còn được người dân xem như “linh hồn” trong các dịp lễ tết, cưới hỏi, giỗ chạp, hay đơn giản là một ly rượu mời khách quý trong câu chuyện đời thường. Đặc biệt, rượu được chưng cất hoàn toàn thủ công bằng men lá gia truyền, kết hợp nguồn nước tinh khiết và gạo nếp ngon, tạo nên một hương vị vừa đậm đà, vừa dân dã rất riêng của miền Trung.

Nghề nấu rượu ở Võ Xá có lịch sử hàng trăm năm, gắn liền với những thăng trầm của vùng đất Quảng Bình. Theo lời kể của người dân địa phương, nghề này có lẽ đã hình thành từ thời kỳ Chúa Nguyễn mở mang bờ cõi phương Nam. Trong bối cảnh đó, ý thức về quyền tự chủ và mong muốn tạo ra một sản vật quý báu để truyền lại cho thế hệ sau đã thôi thúc người dân Võ Xá tìm tòi, học hỏi và phát triển nghề nấu rượu.

Ban đầu, việc nấu rượu chủ yếu mang tính tự cung tự cấp, phục vụ nhu cầu sử dụng trong gia đình, các dịp lễ hội, cưới hỏi và những sự kiện quan trọng của làng. Trải qua bao thế hệ, những bí quyết nấu rượu được truyền miệng, cải tiến và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa, phong tục của người dân Võ Xá. Chén rượu nồng ấm đã trở thành cầu nối trong những câu chuyện, những sẻ chia, thể hiện sự hiếu khách và tình làng nghĩa xóm. 

Mặc dù trải qua nhiều biến đổi của thời gian, người dân Võ Xá vẫn gìn giữ phương pháp nấu rượu truyền thống, như một cách để bảo tồn "hồn quê" trong từng giọt men say. Rượu Võ Xá không chỉ là một thức uống, mà còn là chứng nhân lịch sử, là sợi dây kết nối giữa quá khứ và hiện tại, là niềm tự hào của người dân Quảng Bình về một nghề truyền thống độc đáo.

Bí quyết tạo nên hương vị đặc trưng "say đắm" lòng người của Rượu Võ Xá nằm ở sự kết hợp tinh tế giữa nguyên liệu chọn lọc, men rượu gia truyền và một quy trình nấu ủ công phu, được gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Nguyên liệu tinh túy từ đất Quảng

• Gạo nếp: Linh hồn của Rượu Võ Xá chính là những hạt gạo nếp cái hoa vàng hoặc đôi khi là nếp than được trồng trên những cánh đồng màu mỡ của Quảng Bình. Loại gạo này nổi tiếng với hương thơm tự nhiên, dẻo thơm và hàm lượng tinh bột cao, tạo nên độ ngọt dịu và sánh đặc trưng cho rượu. Việc lựa chọn gạo kỹ lưỡng, đảm bảo hạt gạo đều, mẩy và không bị sâu mọt là bước đầu tiên quan trọng để có được mẻ rượu ngon.
• Nước nấu rượu: Người dân Võ Xá tin rằng, nguồn nước ngầm tinh khiết từ những giếng làng cổ, đặc biệt là khu vực có cát trắng, đóng vai trò then chốt tạo nên sự khác biệt cho Rượu Võ Xá. Nguồn nước này được cho là có độ khoáng chất đặc biệt, mang đến sự thanh khiết và làm dịu đi độ nồng của rượu, đồng thời làm nổi bật hương thơm tự nhiên của gạo nếp.

Men rượu bí truyền 

Men lá: Rượu Võ Xá sử dụng loại men lá truyền thống, một loại men đặc biệt được làm từ nhiều loại thảo mộc quý hiếm của vùng. Bí quyết làm men lá thường được truyền lại trong dòng tộc và mỗi gia đình có thể có những công thức riêng, tạo nên sự đa dạng trong hương vị rượu ở từng hộ nấu. Các loại lá cây, rễ cây và gia vị được lựa chọn cẩn thận, trải qua quá trình ủ và chế biến công phu để tạo ra những viên men mang hương thơm đặc trưng. Chính loại men này đóng vai trò quan trọng trong quá trình lên men, chuyển hóa tinh bột thành đường và sau đó thành rượu, tạo nên hương vị đậm đà, ngọt nhẹ và có chút cay nồng đặc trưng.

Quy trình nấu công phu 

• Nấu cơm nếp: Gạo nếp sau khi được vo kỹ sẽ được nấu thành cơm. Quá trình nấu cơm đòi hỏi sự tỉ mỉ để cơm chín đều, không bị khô hay nhão.
• Ủ men: Cơm nếp sau khi để nguội đến nhiệt độ thích hợp sẽ được rải đều và trộn với men lá đã được nghiền mịn. Hỗn hợp này sau đó được ủ trong các chum sành hoặc vại kín ở nhiệt độ ổn định trong một khoảng thời gian nhất định (thường từ 3-7 ngày) để quá trình lên men diễn ra hoàn chỉnh.
• Chưng cất: Sau khi quá trình lên men kết thúc, hỗn hợp cơm rượu sẽ được đưa vào hệ thống chưng cất truyền thống. Quá trình chưng cất đòi hỏi kinh nghiệm và sự kiểm soát nhiệt độ khéo léo để thu được những giọt rượu tinh túy nhất. Người nấu rượu lành nghề sẽ biết cách "lấy cốt" rượu ở những giai đoạn khác nhau để đảm bảo chất lượng và hương vị mong muốn. Thường thì, phần rượu đầu và rượu cuối thường không được giữ lại để đảm bảo độ tinh khiết của mẻ rượu.
• Ủ rượu (tùy chọn): Một số loại Rượu Võ Xá cao cấp có thể được ủ thêm trong các chum sành hoặc bình thủy tinh trong một khoảng thời gian nhất định để rượu được "lắng" và hương vị thêm phần êm dịu, đậm đà.

Chính sự kết hợp hài hòa giữa nguồn nguyên liệu tự nhiên của vùng đất Quảng Bình, bí quyết men lá gia truyền và quy trình nấu ủ tỉ mỉ đã tạo nên hương vị đặc trưng không thể lẫn vào đâu của Rượu Võ Xá. 

Bạn có thể mua Rượu Võ Xá ở nhiều địa điểm tại Quảng Bình. Dưới đây là một số gợi ý phù hợp dành cho bạn. 

Mua trực tiếp tại làng Võ Xá

• Địa chỉ: Xã Võ Ninh, huyện Quảng Ninh, Quảng Bình.

Đây là cách tốt nhất để mua được rượu Võ Xá chính gốc, đảm bảo chất lượng và có thể tìm hiểu thêm về quy trình sản xuất. Bạn có thể hỏi thăm người dân địa phương để tìm đến các hộ gia đình nấu rượu uy tín.

Chợ địa phương

• Chợ Đồng Hới: Khu chợ lớn nhất thành phố Đồng Hới thường có các tiểu thương bán đặc sản địa phương, bao gồm cả rượu Võ Xá.
• Chợ Võ Ninh: Nằm gần làng Võ Xá, đây là một lựa chọn tốt để mua rượu với giá hợp lý và đảm bảo chất lượng.

Cửa hàng đặc sản Quảng Bình

Có nhiều cửa hàng chuyên bán đặc sản Quảng Bình nằm gần các điểm du lịch như đường Trương Pháp, khu vực Nhật Lệ, Bảo Ninh. Một số cửa hàng bạn có thể tham khảo:

• Đặc Sản Quảng Bình ROSECITY: 103 Trương Pháp, Đồng Hới.
• Siêu thị Đặc sản Miền Trung - Xứ Quảng: 185 Trương Pháp, Đồng Hới.
• Cửa hàng đặc sản - lưu niệm Quảng Bình: 103 Trương Pháp, Hải Thành, Đồng Hới.
• Siêu thị đặc sản 24h: Quốc lộ 1A Bố Trạch (đường tránh thành phố).

Giá rượu Võ Xá tại các chợ địa phương có thể dao động từ 70.000 - 120.000 VNĐ/lít. Giá tại các cửa hàng đặc sản có thể cao hơn. Hy vọng với những địa điểm trên có thể tìm được món quà đặc sản ngon “đỉnh nóc” cho bạn bè và gia đình. Đặc biệt, nếu để thưởng thức thì rượu Võ Xá chắc chắn sẽ làm bạn ngất ngây. 

Với hương thơm nồng nàn của nếp, vị cay dịu ấm áp và câu chuyện lịch sử văn hóa ẩn chứa bên trong, Rượu Võ Xá xứng đáng là một trong những đặc sản đáng tự hào của Quảng Bình. Đây không chỉ là một thức uống để thưởng thức mà còn là một món quà ý nghĩa, đậm đà bản sắc quê hương để bạn dành tặng người thân và bạn bè sau chuyến đi. Có thể nói, Quảng Bình luôn khiến thực khách phải xao xuyến thì những tinh túy mà nơi đây có được. Hãy ghé đến Quảng Bình để trải nghiệm nhiều điều thú vị và hấp dẫn. Và tiếp tục theo dõi Sovaba Travel để có thể cập nhật thông tin hữu ích về ẩm thực và du lịch Quảng Bình nhé.