Giữa núi rừng Quảng Bình hoang sơ, Hang Rục Mòn như một bí ẩn được thiên nhiên cất giấu suốt hàng triệu năm, chỉ chờ đợi con người tìm đến và khám phá. Người đầu tiên phát hiện ra hang động kỳ vĩ này là ông Cao Ngọc Chuẩn, một người dân tộc Chứt bản địa. Ông không biết hang đã tồn tại từ bao giờ, ngay cả những người lớn tuổi nhất trong vùng cũng không thể xác định niên đại của nó.  

Trong quá khứ, người dân địa phương thường vào hang để lấy phân dơi làm phân bón và đánh bắt cá trong dòng suối ngầm. Những loài cá chình, cá gáy, cá cồ ở đây có thịt thơm ngon đặc biệt, trở thành sản vật quý giá của núi rừng. Tuy nhiên, do khai thác quá mức, số lượng cá đã dần cạn kiệt. Mãi đến năm 2017, Hang Rục Mòn mới chính thức được tỉnh Quảng Bình cấp phép khai thác du lịch, mở ra một kỷ nguyên mới cho hành trình khám phá kỳ quan này.  

Với chiều dài đo đạc lên đến 2.863m, Hang Rục Mòn uốn lượn ngoắt ngoéo xuyên từ một sườn núi sang sườn bên kia, tạo thành một mê cung đá vôi khổng lồ với vô số nhánh hang vẫn còn là ẩn số chưa thể khám phá hết. Nhìn từ bên ngoài, cửa hang có vẻ bình thường như bao hang động khác trong khu vực, nhưng chỉ cần đặt chân vào bên trong, một thế giới hoàn toàn khác mở ra - hoang sơ, kỳ vĩ và đầy bí ẩn.  

Trần hang không dựng đứng như nhiều hang động thông thường mà đổ xiên, nghiêng chênh chếch, dấu vết của hàng triệu năm kiến tạo địa chất. Dòng nước chảy xiết qua thời gian đã bào mòn lớp đá vôi, tạo thành những mái đá nghiêng như những vách tường tự nhiên dẫn lối vào bên trong. Càng tiến sâu, không gian càng trở nên tĩnh mịch, chỉ còn lại tiếng vọng của từng giọt nước nhỏ xuống mặt đá và hơi thở của bóng tối bao trùm.  

Cách cửa hang khoảng 50m, một giếng trời hiện ra - điểm duy nhất mà ánh sáng mặt trời có thể len lỏi xuyên qua tán rừng rậm rạp phía trên, chiếu xuống lòng hang. Dưới ánh sáng mờ ảo, những vách đá lởm chởm hiện lên đầy góc cạnh, làn nước xanh thẳm bên dưới phản chiếu tia sáng yếu ớt, tạo nên một cảnh tượng huyền bí khó tả. Nhưng đây mới chỉ là điểm khởi đầu. Để tiếp tục đi sâu vào lòng hang, phải bơi qua một đoạn sông ngầm dài 30m, nơi ánh sáng dần tan biến, nhường chỗ cho bóng tối tuyệt đối, nơi mà chỉ có tiếng nước chảy và sự kỳ vĩ của lòng đất mới dẫn lối cho những ai dám bước tiếp.

Bên trong, hang mở rộng với hai phần rõ rệt: hang ướt và hang khô.  

- Hang ướt là nơi có dòng suối ngầm chảy quanh năm, nước trong vắt, phản chiếu ánh sáng từ giếng trời tạo thành một dải lụa lung linh.  

- Hang khô lại là nơi các vách đá dựng đứng, các khối nhũ đá rủ xuống từ trần hang, tạo thành những hình thù kỳ lạ như được bàn tay điêu khắc của thiên nhiên chạm trổ tỉ mỉ.  

Bên trong Hang Rục Mòn, thiên nhiên đã chạm khắc nên những tuyệt tác kỳ vĩ suốt hàng triệu năm. Giữa lòng hang tối tăm, một khối thạch nhũ khổng lồ, tròn trịa, óng ánh màu vàng nổi bật trên mặt nước như một viên ngọc quý giữa lòng đất. Không chỉ có đá vôi, nền hang ở một số khu vực còn xuất hiện những bãi cát nhỏ, kết tinh từ hàng ngàn năm bị nước bào mòn, tạo nên một không gian vừa hoang sơ, vừa huyền ảo.  

Càng tiến sâu, ánh sáng dần biến mất, chỉ còn lại những tiếng nước nhỏ giọt vang vọng trong không gian tĩnh lặng. Những khối thạch nhũ trắng xóa rủ xuống từ trần hang, mềm mại như mái tóc tiên nữ, lại có những mảng thạch nhũ óng ánh như kim sa, phản chiếu ánh đèn pin thành muôn vàn tia sáng huyền bí. Dưới chân, những viên đá bị bào mòn qua dòng chảy của thời gian mang đủ hình thù kỳ lạ - có viên tròn hoàn hảo như bi ve, có viên lại thô ráp, gai góc như một tác phẩm điêu khắc tự nhiên.  

Đặc biệt, giữa những mầm đá nhô lên từ nền hang, một bộ xương rắn hóa thạch ngoằn ngoèo hiện ra, phần đầu nằm khuất sau lớp thạch nhũ, như một dấu tích bí ẩn của thời gian, khiến không gian nơi đây càng thêm phần kỳ vĩ, thách thức trí tò mò của bất kỳ ai đặt chân đến.

Giữa bóng tối dày đặc, giếng trời bên trong là điểm sáng duy nhất. Ánh sáng từ trên cao rọi xuống, làm lộ ra các tảng đá tai mèo sắc nhọn và những khối thạch nhũ khổng lồ chắn ngang lối đi. Để đến được nơi này, phải băng qua những vách đá gồ ghề, len lỏi qua những khe đá hẹp, nơi chỉ vừa đủ một người chui lọt. Khi đặt chân đến đây, có thể nhìn thấy bầu trời xanh qua những tán cây phía trên, tạo nên sự đối lập rõ rệt giữa hai thế giới – một bên là bóng tối của lòng đất, một bên là sự rộng mở của thiên nhiên bên ngoài.  

Không chỉ là một tuyệt tác thiên nhiên, Hang Rục Mòn còn gắn liền với đời sống của người dân tộc Chứt, những cư dân bản địa sinh sống quanh khu vực. Những câu chuyện truyền đời về hang động này vẫn được người dân kể lại, như một phần không thể tách rời trong văn hóa của họ.  

Nằm ẩn mình giữa núi rừng Quảng Bình, nơi này vẫn còn nhiều điều chưa được khám phá. Những dòng sông ngầm bí ẩn, những khối nhũ đá mang hình thù kỳ lạ, những vách đá dựng đứng thách thức lòng can đảm của con người – tất cả tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ, nơi ánh sáng và bóng tối hòa quyện trong một không gian vừa tĩnh lặng, vừa hùng vĩ. Để biết thêm chi tiết về quá trình khám phá Hang Rục Mòn, bạn có thể tham khảo các bài viết về Tour Hang Rục Mòn của Sovaba Travel.