Bún hến Mai Xá: Tinh hoa ẩm thực Quảng Trị

Nằm bên dòng sông Thạch Hãn hiền hòa, làng Mai Xá (xã Gio Mai, huyện Gio Linh, Quảng Trị) từ lâu đã nổi tiếng với nghề cào chắt chắt, một loại hến nước lợ nhỏ bé nhưng giàu dinh dưỡng. Từ những con hến tươi ngon được đánh bắt dưới lòng sông, người dân Mai Xá đã khéo léo tạo nên món bún hến, một đặc sản không chỉ ngon miệng mà còn chứa đựng cả câu chuyện văn hóa, truyền thống và tình yêu quê hương.

Bún hến Mai Xá không chỉ là một món ăn, mà còn là biểu tượng của sự cần cù, sáng tạo và tấm lòng chân chất của người dân Quảng Trị. Mỗi tô bún là một bản hòa ca hương vị, nơi vị ngọt thanh của chắt chắt hòa quyện với sự cay nồng của ớt, béo bùi của lạc rang và thanh mát của rau sống, khiến thực khách khó lòng quên được.

Để có được một tô bún hến Mai Xá đúng điệu, người dân làng Mai Xá phải trải qua một quy trình chế biến công phu, tỉ mỉ:

Nguyên liệu chính 

Chắt chắt, một loại hến nước lợ nhỏ hơn hến thông thường, là linh hồn của món bún. Chúng sống dưới bùn cát ở sông Thạch Hãn và sông Hiếu, mang vị ngọt mặn đặc trưng và giàu dinh dưỡng như protein, sắt, đồng và vitamin B12. Chắt chắt sau khi được cào lên sẽ được ngâm trong nước gạo để nhả hết cát và nhớt, rồi chà sạch lớp bùn bám trên vỏ. Công đoạn này đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo để đảm bảo chắt chắt sạch hoàn toàn.

Chế biến nước dùng 

Hến được luộc chín, nước luộc được giữ lại, lọc sạch cặn để làm nước dùng. Nước luộc hến chính là “bí kíp” tạo nên vị ngọt thanh tự nhiên, không cần thêm bất kỳ chất phụ gia nào. Gừng tươi, ớt đập dập được cho vào nồi nước dùng để tạo hương thơm và vị cay nhẹ, làm nổi bật vị ngọt của hến.

Kết hợp nguyên liệu 

Bún tươi sợi nhỏ, mềm nhưng không bở, là lựa chọn hoàn hảo để thấm đẫm nước dùng. Thịt hến được xào với hành phi, mắm, muối, tiêu cho đến khi săn chắc, thơm lừng. Khi hoàn thiện, tô bún được trang trí bằng rau sống, hành phi, lạc rang giã nhỏ và không thể thiếu chén muối ớt gừng hoặc mắm ớt tỏi cay nồng - gia vị “thần thánh” làm dậy lên hương vị dân dã.

Để cảm nhận trọn vẹn hương vị, hãy trộn đều tô bún với muối ớt gừng, thêm chút rau sống và xì dầu. Mỗi miếng bún là một trải nghiệm, từ vị ngọt thanh của chắt chắt, béo bùi của lạc, đến cay nồng của ớt, tất cả hòa quyện tạo nên một cảm giác khó quên. Bún hến Mai xá không chỉ ngon mà còn được vinh danh trong Top 100 món ăn đặc sản tiêu biểu Việt Nam (2020-2021) bởi Tổ chức Kỷ lục Việt Nam và lọt vào danh sách 121 món ẩm thực tiêu biểu Việt Nam năm 2022 của Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Việt Nam (VCCA). Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân Quảng Trị mà còn là minh chứng cho giá trị văn hóa ẩm thực độc đáo của vùng đất này.

Nếu có dịp ghé thăm Quảng Trị, bạn nhất định phải đến làng Mai Xá, xã Gio Mai, huyện Gio Linh để thưởng thức bún hến tại chính nơi nó ra đời. Những quán ăn nhỏ ven đường, giản dị nhưng ấm cúng, sẽ mang đến cho bạn trải nghiệm chân thật nhất. Ngoài ra, món bún hến Mai Xá cũng xuất hiện ở nhiều khu chợ tại Gio Mai hoặc các nhà hàng ở thành phố Đông Hà.

Giá cả: Một tô bún hến Mai Xá có giá dao động từ 15.000 - 20.000 VNĐ. Với mức giá “ngon – bổ – rẻ” này, nhiều du khách không ngần ngại thưởng thức 2-3 tô liên tiếp hoặc mua hến xào xúc bánh tráng về làm quà.

Địa chỉ gợi ý:

• Quán ăn tại làng Mai Xá: Các quán nhỏ ven sông Thạch Hãn, nơi bạn có thể vừa thưởng thức bún vừa ngắm cảnh quê yên bình.
• Chợ Gio Mai: Nơi tập trung nhiều hàng bún hến truyền thống, giá cả phải chăng.
• Bún hến Mai Xá: Xóm Soi, Gio Linh, Quảng Trị
• Bún hến Thanh Hằng: Mai Xá, Gio Linh, Quảng Trị

Hơn cả một món ăn, bún hến Mai Xá là câu chuyện về sự gắn bó của người dân với quê hương, là niềm tự hào của những con người cần cù bên dòng sông Thạch Hãn. Mỗi tô bún không chỉ mang đến hương vị đậm đà mà còn chứa đựng cả tấm lòng chân chất, mến khách của người Quảng Trị. Khi thưởng thức bún hến, bạn như được hòa mình vào không gian làng quê yên bình, nơi mọi thứ đều giản dị nhưng đầy ý nghĩa.

Nếu bạn đang lên kế hoạch cho chuyến du lịch Quảng Trị 2025, đừng quên ghé thăm làng Mai Xá để cảm nhận tinh hoa ẩm thực này. Một tô bún hến nóng hổi, thơm lừng sẽ là kỷ niệm khó quên, khiến bạn muốn quay lại mảnh đất “đất lửa” này thêm nhiều lần nữa.