Khám phá các làng nghề truyền thống Quảng Trị

Quảng Trị không chỉ là vùng đất của những chiến tích hào hùng mà còn là nơi hội tụ các làng nghề truyền thống, nơi mỗi sản phẩm đều mang đậm dấu ấn văn hóa và lịch sử. Với 11 làng nghề được công nhận theo tiêu chí của Cục Du Lịch Quốc Gia Việt Nam, các làng nghề ở Quảng Trị tập trung vào nhiều lĩnh vực như ẩm thực, thủ công mỹ nghệ và chế biến thực phẩm. Những làng nghề này không chỉ là nguồn sinh kế mà còn là di sản văn hóa quý giá, phản ánh đời sống tinh thần phong phú của người dân miền Trung.

Đến với Quảng Trị, du khách sẽ được hòa mình vào không khí lao động nhộn nhịp, chiêm ngưỡng sự tỉ mỉ của các nghệ nhân, và cảm nhận hơi thở truyền thống qua từng sản phẩm thủ công. Từ rượu Kim Long thơm nồng, nước mắm Gia Đẳng đậm đà, đến nón lá Bố Liêu thanh thoát, mỗi làng nghề là một mảnh ghép văn hóa rực rỡ, làm nên niềm tự hào của Quảng Trị.

Quảng Trị không chỉ nổi tiếng với những di tích lịch sử hào hùng mà còn là vùng đất lưu giữ những làng nghề truyền thống độcđộ, mang đậm bản sắc văn hóa và tâm hồn của dân miền Trung.

Huyện Hải Lăng

Hải Lăng là một trong những địa phương nổi bật với các làng nghề mang đậm bản sắc văn hóa Quảng Trị. Những sản phẩm nơi đây không chỉ phục vụ đời sống mà còn là biểu tượng của sự tinh tế và sáng tạo.

Rượu Kim Long

Giữa lòng xã Hải Quế yên bình, làng rượu Kim Long lặng lẽ giữ gìn một tinh hoa quê nhà, thứ rượu gạo nồng nàn được nấu bằng phương pháp thủ công truyền đời. Không cần công nghệ hiện đại, rượu Kim Long vẫn khiến người ta nhớ mãi bởi hương thơm nhẹ quyện, vị cay dịu lan tỏa, được chưng cất từ gạo quê và men lá hoàn toàn tự nhiên. Đến đây, du khách không chỉ được ngắm nhìn những lò rượu nghi ngút khói, mà còn được lắng nghe câu chuyện đời gắn với từng mẻ rượu, từng giọt mồ hôi của người dân. Một chén rượu ấm nóng giữa làng quê gió thổi mát rượi ấy, không chỉ là thức uống mà là một nỗi nhớ đượm tình, gợi về bữa cơm gia đình, về tiếng cười râm ran mỗi dịp lễ tết. Và nếu mang theo một bình rượu Kim Long về làm quà, là bạn đang mang theo cả một lát cắt bình yên của Quảng Trị, đầy tình đất, tình người.

Nước mắm Mỹ Thủy

Làng nghề nước mắm Mỹ Thủy, xã Hải An, là nơi sản xuất những giọt nước mắm đậm đà từ cá cơm tươi theo phương pháp ủ chượp cổ truyền. Mùi thơm đặc trưng, vị đậm đà mặn mà, là thứ hương vị không thể thiếu trong bữa cơm người Việt, nhất là khi được rưới lên chén cơm nóng hay chan vào bát canh chua quê nhà. Đến Mỹ Thủy, du khách sẽ được tận mắt thấy những chum mắm phơi mình dưới trời nắng, được nghe người làng kể về bí quyết ủ chượp từ đời này sang đời khác, và nếm thử thứ nước mắm mang cả hồn cốt của vùng biển.

Bánh ướt Phương Lang

Làng bánh ướt Phương Lang, xã Hải Thượng, nổi tiếng với những chiếc bánh ướt mỏng tang, mềm mịn, được làm từ gạo quê. Bánh ướt Phương Lang thường được ăn kèm với nước mắm nêm hoặc thịt nướng, mang đậm hương vị dân dã. Du khách có thể xem quy trình làm bánh, từ ngâm gạo, xay bột đến tráng bánh, và thưởng thức ngay tại chỗ.

Nón lá Trà Lộc, Văn Quỹ, Văn Trị

Các làng nón lá ở Trà Lộc, Văn Quỹ, Văn Trị (xã Hải Trường, Hải Thượng) là nơi tạo ra những chiếc nón lá tinh xảo, bền đẹp. Từ lá cọ được tuyển chọn kỹ, phơi nắng cho đủ độ khô, đến khung tre được uốn thủ công, tất cả tạo nên những chiếc nón lá tinh xảo, nhẹ tay mà bền dáng, đậm chất quê.

Du khách đến đây có thể tận tay thử các công đoạn làm nón: chọn lá, ép phẳng, khâu tỉ mỉ từng đường kim. Khi cầm trên tay chiếc nón lá mới tinh, thơm mùi lá khô và bàn tay người thợ, bạn sẽ thấy trong đó không chỉ là vật dụng che nắng, mà còn là một phần ký ức làng quê, là sự kiên nhẫn, cần mẫn và niềm tự hào về một nghề đã theo cùng bao thế hệ. Nón lá Hải Lăng, không chỉ đội trên đầu, mà còn mang trong mình hồn Việt giản dị và bền bỉ.

Huyện Triệu Phong

Triệu Phong là vùng đất giàu truyền thống với các làng nghề nổi bật, từ nón lá đến nước mắm và bún.

Nón lá Bố Liêu

Làng nón lá Bố Liêu, xã Triệu Hòa, đã tồn tại hàng trăm năm, mang đến những chiếc nón lá thanh thoát, bền đẹp. Mỗi chiếc nón là kết tinh của sự tỉ mỉ, từ việc chọn lá cọ, phơi khô, đến khâu chằm nón bằng tay. Du khách có thể quan sát quy trình làm nón, thử chằm nón, và mua những sản phẩm thủ công làm quà lưu niệm. Chiếc nón lá Bố Liêu không chỉ là vật dụng che mưa che nắng mà còn là biểu tượng của sự cần cù, mang theo hơi thở của làng quê Quảng Trị.

Nước mắm Gia Đẳng

Làng nghề nước mắm Gia Đẳng, xã Triệu Lăng, được công nhận vào năm 2015, nổi tiếng với nước mắm đậm đà từ cá cơm tươi. Quy trình ủ chượp thủ công tạo nên hương vị đặc trưng, được yêu thích trong và ngoài nước. Du khách đến đây, có thể tham quan các chum nước mắm, tìm hiểu cách ủ chượp, và thưởng thức hương vị biển cả ngay tại làng.

Bún Linh Chiểu, Bún Thượng Trạch

Nằm yên bình giữa vùng quê Triệu Giang và Triệu Thượng, làng bún Linh Chiểu và Thượng Trạch gìn giữ một nghề truyền thống đã gắn bó bao đời với người dân nơi đây. Những sợi bún trắng mịn, dẻo dai, được làm hoàn toàn thủ công từ gạo quê chọn lọc, là nguyên liệu chính cho những món ăn dân dã mà đậm đà như bún bò, bún hến món ngon quen thuộc của người miền Trung.

Đến làng bún, du khách sẽ được chứng kiến quy trình làm bún tỉ mỉ: từ ngâm gạo, xay bột, lọc nước cho đến ép bún bằng khuôn thủ công. Mùi thơm của bột gạo mới, tiếng lách cách của những chiếc máy ép bún cũ kỹ, tất cả như gọi về ký ức bữa cơm quê xưa, nơi sợi bún không chỉ là món ăn mà còn là tình cảm, là sự gắn bó với hạt gạo và giọt mồ hôi trên cánh đồng. Một tô bún ở đây, đôi khi không cần cao lương mỹ vị chỉ cần thêm chút mắm ruốc, rau thơm vườn nhà cũng đủ làm ấm lòng người xa quê

Huyện Cam Lộ

Bún, bánh Cẩm Thạch

Tại làng nghề Cẩm Thạch, xã Cam Nghĩa, Quảng Bình, bún và bánh ướt được làm từ gạo quê mang đậm hương vị truyền thống, mộc mạc mà khó quên. Những sợi bún trắng mịn hay tấm bánh ướt mềm mại không chỉ là món ăn quen thuộc trong các bữa cơm gia đình mà còn là niềm tự hào của người dân nơi đây. Khi tham gia tour du lịch Quảng Bình, bạn có thể trải nghiệm tự tay làm bún, bánh tại làng nghề và thưởng thức những món ăn đậm chất quê hương ngay tại nguồn. Hương vị dân dã của bún và bánh Cẩm Thạch như một hành trình trở về tuổi thơ, nơi mỗi bữa ăn đều tràn ngập tình quê và ký ức ấm áp.

Những người truyền nghề làng nghề ở Quảng Trị không chỉ là sản phẩm văn hóa quý giá mà còn là lời mời gọi du khách khám phá, trải nghiệm và trân trọng vẻ đẹp của vùng đất giàu truyền thống này.

Các làng nghề truyền thống Quảng Trị không chỉ là nơi sản xuất các sản phẩm thủ công mà còn là kho tàng văn hóa, lưu giữ lịch sử và tinh thần của cộng đồng. Theo Nghị định 52/2018/NĐ-CP, việc công nhận và bảo vệ các làng nghề truyền thống nhằm bảo tồn giá trị văn hóa và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững.

• Bảo tồn di sản văn hóa: Mỗi sản phẩm từ rượu Kim Long, nước mắm Gia Đẳng, đến nón lá Bố Liêu đều là một câu chuyện về văn hóa và lịch sử Quảng Trị. Chúng là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, giữ gìn bản sắc dân tộc.
• Phát triển du lịch bền vững: Các làng nghề đang được tích hợp vào các tuyến du lịch, mang đến trải nghiệm độc đáo cho du khách. Tham gia làm nón, nấu rượu, hay làm bún giúp du khách hiểu sâu hơn về văn hóa địa phương.
• Thách thức và cơ hội: Dù giàu tiềm năng, các làng nghề Quảng Trị vẫn đối mặt với thách thức như thiếu người trẻ kế thừa, cạnh tranh với sản phẩm công nghiệp, và hạn chế về quảng bá. 

Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ các chương trình như OCOP (Mỗi xã một sản phẩm), các làng nghề đang đổi mới, ứng dụng công nghệ số để tiếp cận thị trường rộng lớn hơn.

Rời xa những làng nghề ấy, lòng ta như còn vương chút hương trầm, chút mùi mắm nồng, hay tiếng lách cách thân quen của khung dệt. Những gì tưởng chừng đã cũ kỹ, hóa ra lại là điều khiến người ta lưu luyến mãi không thôi. Làng nghề truyền thống Quảng Trị không chỉ lưu giữ kỹ thuật thủ công cha truyền con nối, mà còn giữ lại một phần hồn đất, hồn người giữa guồng quay đổi thay của thời đại.