Khám phá mâm cỗ truyền thống Quảng Bình – Những món ăn đậm đà hương vị quê hương

Mâm cỗ truyền thống không đơn thuần là bữa ăn thịnh soạn trong những dịp trọng đại, mà còn là biểu tượng của sự gắn kết gia đình, sự hiếu kính với tổ tiên và niềm tin vào những điều tốt đẹp trong cuộc sống. 

Việc chuẩn bị mâm cỗ thường có sự tham gia của nhiều thành viên trong gia đình. Cùng nhau chuẩn bị nguyên liệu, chế biến món ăn là cơ hội để mọi người quây quần bên nhau, chia sẻ những câu chuyện và tăng thêm tình cảm gắn bó. Đến giờ cúng và thưởng thức mâm cỗ cũng là khoảnh khắc sum họp ý nghĩa của cả gia đình. Không chỉ vậy, mâm cỗ truyền thống là nơi lưu giữ những công thức, hương vị đặc trưng của ẩm thực Quảng Bình qua nhiều thế hệ. Việc duy trì mâm cỗ giúp con cháu hiểu và trân trọng những giá trị văn hóa truyền thống của quê hương. Đặc biệt, chuẩn bị một mâm cỗ đầy đủ, đẹp mắt và ngon miệng thể hiện sự khéo léo, đảm đang và tấm lòng của người phụ nữ trong gia đình.

Mâm cỗ của người Quảng Bình luôn mang trong mình hơi thở mộc mạc của làng quê, nhưng cũng đủ đầy hương vị, sắc màu và ý nghĩa văn hóa. 

Bánh chưng - bánh tét 

Dù ở đâu trên đất Việt, bánh chưng hình vuông và bánh tét hình trụ luôn là "linh hồn" của mâm cỗ ngày Tết. Ở Quảng Bình, bánh chưng thường có nhân đậu xanh, thịt mỡ, gạo nếp cái hoa vàng. Bánh tét có thể có nhân chuối, đậu xanh hoặc thịt. Ý nghĩa của món ăn là tượng trưng cho sự no đủ, ấm no, trời tròn đất vuông, thể hiện lòng biết ơn đối với đất trời và tổ tiên.

Ram rán giòn 

Ram rán Quảng Bình mang một phong vị rất riêng nhờ sự kết hợp đặc biệt trong nguyên liệu. Việc sử dụng bột ngô hoặc gạo đỏ để làm vỏ bánh chính là điểm đặc biệt giúp món ram rán Quảng Bình có độ giòn và màu sắc hấp dẫn hơn so với các vùng khác. Bánh được cuốn dày, thấm qua nước, rồi khi rán lên tạo nên lớp vỏ giòn tan, màu vàng ruộm đẹp mắt, khiến ai ăn cũng phải thích. 

Gà luộc - Gà bóp hành 

Trong bất kỳ mâm cỗ truyền thống nào của người Quảng Bình, gà luộc luôn được xem là món “chủ lực”, đại diện cho sự no đủ, may mắn và thịnh vượng. Gà thường được chọn là gà ta, nuôi thả vườn, thịt săn chắc, da vàng óng. Sau khi luộc chín tới, gà có thể được chặt miếng bày lên đĩa hoặc để nguyên con trong mâm cúng tổ tiên.

Bên cạnh gà luộc truyền thống, gà bóp hành cũng là biến tấu được ưa chuộng trong mâm cỗ ngày hè. Thịt gà xé nhỏ, bóp cùng hành tây, rau răm, chút muối tiêu chanh hoặc mắm ớt, tạo nên món ăn thanh mát, vừa đậm đà vừa giải ngấy.

Giò lụa - Chả bò 

Giò lụa và chả bò là hai món quen thuộc, góp phần tạo nên sự tròn đầy, trang trọng cho mâm cỗ của người Quảng Bình.

Giò lụa được làm từ thịt heo xay nhuyễn, quết mịn với nước mắm ngon rồi gói chặt trong lá chuối và luộc chín. Khi cắt ra, khoanh giò tròn đều, thơm mùi thịt và lá chuối, mềm dẻo mà không bị bở. Đây là món tượng trưng cho sự đủ đầy, viên mãn và thường được bày ở vị trí trang trọng trên mâm cúng.

Chả bò – thường phổ biến hơn trong mâm cỗ ngày Tết – lại mang màu sắc bắt mắt và hương vị đậm đà. Được làm từ thịt bò tươi ngon, nêm nếm gia vị kỹ lưỡng, chả bò vừa có vị ngọt tự nhiên của thịt, vừa thơm mùi tiêu và lá chuối luộc. Khi cắt lát mỏng bày lên đĩa, từng miếng chả đỏ au tạo cảm giác hấp dẫn và đầy sắc xuân.

Canh măng khô - Canh bóng

Không thể thiếu trong mâm cỗ Quảng Bình là một tô canh thanh mát để “giải vị” sau những món mặn đậm đà. Và canh măng khô hoặc canh bóng thả chính là lựa chọn hàng đầu trong những dịp lễ, Tết hay giỗ chạp.

Canh măng khô được nấu từ măng rừng đã phơi khô, ngâm mềm, sau đó hầm cùng xương heo hoặc giò heo để lấy vị ngọt tự nhiên. Từng sợi măng dai giòn, quyện với nước dùng trong veo, ngọt thanh, khiến món canh không chỉ ngon mà còn mang hương vị núi rừng đặc trưng của vùng đất Quảng Bình.

Giò lụa - Chả bò 

Giò lụa và chả bò là hai món quen thuộc, góp phần tạo nên sự tròn đầy, trang trọng cho mâm cỗ của người Quảng Bình.

Giò lụa được làm từ thịt heo xay nhuyễn, quết mịn với nước mắm ngon rồi gói chặt trong lá chuối và luộc chín. Khi cắt ra, khoanh giò tròn đều, thơm mùi thịt và lá chuối, mềm dẻo mà không bị bở. Đây là món tượng trưng cho sự đủ đầy, viên mãn và thường được bày ở vị trí trang trọng trên mâm cúng.

Chả bò – thường phổ biến hơn trong mâm cỗ ngày Tết – lại mang màu sắc bắt mắt và hương vị đậm đà. Được làm từ thịt bò tươi ngon, nêm nếm gia vị kỹ lưỡng, chả bò vừa có vị ngọt tự nhiên của thịt, vừa thơm mùi tiêu và lá chuối luộc. Khi cắt lát mỏng bày lên đĩa, từng miếng chả đỏ au tạo cảm giác hấp dẫn và đầy sắc xuân.

Canh măng khô - Canh bóng

Không thể thiếu trong mâm cỗ Quảng Bình là một tô canh thanh mát để “giải vị” sau những món mặn đậm đà. Và canh măng khô hoặc canh bóng thả chính là lựa chọn hàng đầu trong những dịp lễ, Tết hay giỗ chạp.

Canh măng khô được nấu từ măng rừng đã phơi khô, ngâm mềm, sau đó hầm cùng xương heo hoặc giò heo để lấy vị ngọt tự nhiên. Từng sợi măng dai giòn, quyện với nước dùng trong veo, ngọt thanh, khiến món canh không chỉ ngon mà còn mang hương vị núi rừng đặc trưng của vùng đất Quảng Bình.

Canh bóng, thường xuất hiện trong mâm cỗ cưới hỏi hoặc Tết lớn, lại mang phong cách tinh tế hơn. Nguyên liệu chính là bóng bì lợn (da heo) phơi khô, được ngâm nở, thái mỏng rồi nấu cùng nấm hương, cà rốt, đậu Hà Lan… tạo nên một món canh vừa mềm mại, vừa đẹp mắt. Đây là món thể hiện sự đủ đầy, viên mãn, thanh lịch trong văn hóa ẩm thực miền Trung.

Tôm rim thịt 

Tôm rim thịt là món ăn quen thuộc nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong mâm cỗ của người Quảng Bình, đặc biệt là vào dịp Tết hay các ngày giỗ. Sự kết hợp hài hòa giữa vị ngọt của tôm, độ béo của thịt ba chỉ và màu sắc nâu cánh gián bắt mắt từ nước hàng tạo nên một món ăn hấp dẫn cả về hương lẫn vị.

Tôm thường được chọn là tôm sông, tươi ngon, rim chung với thịt heo thái miếng vừa ăn, nêm nếm bằng nước mắm, đường và tiêu để tạo độ mặn ngọt hài hòa. Khi rim kỹ, nước sốt sánh lại, bám đều quanh từng miếng thịt, con tôm đỏ au óng ánh, thơm lừng, khiến ai cũng khó lòng cưỡng lại.

Xôi gấc - Xôi đỗ xanh

Xôi là món ăn mang ý nghĩa thiêng liêng trong mâm cỗ truyền thống của người Quảng Bình nói riêng và người Việt nói chung. Không chỉ ngon miệng, xôi còn là biểu tượng của sự kết dính, sung túc và viên mãn.

Xôi gấc với sắc đỏ tươi rực rỡ, thường xuất hiện trong mâm cỗ cưới hỏi hoặc dịp Tết Nguyên Đán, tượng trưng cho may mắn và hạnh phúc. Gạo nếp dẻo thơm trộn cùng gấc chín, hấp chín và có thể rắc thêm dừa nạo, vừng rang để tăng phần hấp dẫn.

Trong khi đó, xôi đỗ xanh lại mang hương vị bùi bùi, thanh đạm và rất dễ ăn. Xôi được nấu từ gạo nếp cái hoa vàng trộn đều cùng đỗ xanh cà vỏ hấp chín, tạo nên món ăn giản dị mà đầy đủ dưỡng chất, thường có mặt trong hầu hết các mâm cỗ ngày giỗ hoặc mâm cỗ Tết cổ truyền. 

Những món ăn trên không chỉ là những món ăn ngon mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa, tình cảm gia đình sâu sắc, làm nên bản sắc đặc trưng của mâm cỗ truyền thống người Quảng Bình trong những dịp lễ quan trọng.

Mâm cỗ truyền thống của người Quảng Bình, với những món ăn đậm đà hương vị quê hương, không chỉ là một phần không thể thiếu trong các dịp lễ Tết mà còn là minh chứng cho sự trân trọng những giá trị văn hóa, tình cảm gia đình qua bao thế hệ. Dù thời gian có trôi đi, những món ăn này vẫn giữ vững vị trí đặc biệt trong lòng người dân Quảng Bình. Nếu có dịp ghé thăm vùng đất này vào những ngày lễ trọng đại, đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá và thưởng thức những tinh túy ẩm thực này để cảm nhận sâu sắc hơn về văn hóa, du lich và con người nơi đây.