Ram Ba Đồn: Hương vị hồn quê Quảng Bình

Ram Ba Đồn, nghe cái tên thôi đã thấy thân thương, gần gũi. Không giống nem rán miền Bắc hay chả giò miền Nam, ram Ba Đồn nhỏ xinh, vừa một miếng ăn, gói trọn hương vị quê nhà trong lớp vỏ bánh tráng giòn tan. Món ăn này là niềm tự hào của người dân thị xã Ba Đồn, nơi những sáng sớm mờ sương, tiếng xèo xèo của chảo dầu chiên ram hòa cùng mùi thơm nước mắm thoảng bay, đánh thức cả xóm làng.

Ram Ba Đồn không chỉ là món ăn, mà còn là ký ức, là những ngày mẹ ngồi bên hiên nhà cuốn từng chiếc ram nhỏ, là tiếng cười giòn tan của lũ trẻ chờ mẹ chiên xong để “thử” một cái. Nó là hiện thân của sự khéo léo, của tình yêu thương mà người Quảng Bình gửi gắm vào từng miếng ăn.

Không phải ngẫu nhiên mà Ram Ba Đồn lại trở thành “chuẩn vị” giữa hàng loạt món ram khắp dải đất miền Trung. Bí quyết nằm ở từng công đoạn tưởng chừng đơn giản, nhưng thực ra đòi hỏi độ chính xác và sự tinh tế gần như tuyệt đối.

Nguyên liệu:

• Ram Ba Đồn chẳng cần nguyên liệu đắt đỏ, chỉ là những thứ quen thuộc trong vườn nhà, chợ quê:
• Thịt heo nạc: Thường chọn thịt vai, băm nhuyễn để giữ cái ngọt mềm tự nhiên.
• Mộc nhĩ: Ngâm nước cho nở, thái nhỏ, thêm chút giòn sần sật.
• Hành tím, tiêu, nước mắm: Những gia vị giản đơn, nhưng thiếu đi thì ram chẳng còn là ram.
• Bánh ram: Loại bánh tráng mỏng, làm từ bột gạo, được người dân Quảng Bình làm thủ công, giúp ram giòn lâu, thơm đặc trưng.

Mỗi nguyên liệu như một mảnh ghép, bình dị nhưng khi kết hợp lại, tạo nên một bản hòa ca hương vị đậm đà.

Cách làm

• Chuẩn bị nhân ram:

Thịt heo được băm nhuyễn, trộn cùng mộc nhĩ thái nhỏ, hành tím thơm lừng. Một thìa nước mắm Bảo Ninh đậm đà được thêm vào, cùng chút tiêu, muối, và đôi khi là một nhúm ớt bột cho dậy vị. Nhân ram để thấm, như cách người dân quê để tình thấm vào từng việc nhỏ.

• Cuốn ram

Trên manh chiếu sạch trải bên hiên nhà, người ta đặt bánh tráng rế, khéo léo cho một ít nhân vào giữa. Tay cuốn nhẹ nhàng, chặt chẽ, tạo nên những chiếc ram nhỏ xinh, dài chừng ba đốt ngón tay. Kích thước nhỏ ấy không chỉ để dễ chiên giòn, mà còn là cách người Quảng Bình giữ cái tinh tế trong từng miếng ăn.

• Chiên ram:

Chảo dầu sôi ùng ục, từng chiếc ram được thả vào, lăn đều trong làn dầu nóng. Tiếng xèo xèo như khúc nhạc quê, đến khi ram vàng ươm, giòn rụm thì vớt ra, đặt trên giấy thấm dầu, thơm nức cả góc bếp.

• Thành phẩm:

Chiếc ram Ba Đồn hoàn hảo là khi cắn một miếng, vỏ giòn tan, nhân mềm thơm, thoảng mùi tiêu cay nồng và vị mặn mà của nước mắm. Tất cả như một lời mời gọi, đưa người ăn trở về những ngày thơ bé, ngồi bên mâm cơm mẹ nấu.

Cách làm ram chẳng khó, nhưng cái hồn của món ăn nằm ở sự tỉ mỉ, ở đôi tay khéo léo của người phụ nữ Quảng Bình, và ở tình yêu quê hương thấm đẫm trong từng công đoạn.

Cắn một miếng ram Ba Đồn, bạn sẽ thấy cả đất trời Quảng Bình trong đó. Lớp vỏ giòn tan như nắng gió miền Trung, nhân ram mềm ngọt như tình người nơi đây. Vị mặn mà của nước mắm, cay nồng của tiêu, thơm lừng của hành tím hòa quyện, tạo nên một bản giao hưởng dân dã, chẳng thể lẫn vào đâu. Ram nhỏ xinh, vừa miệng, khiến người ta cứ muốn ăn thêm cái nữa, rồi lại thêm cái nữa, như bị níu kéo bởi cái tình quê đậm sâu. Điều đặc biệt là ram Ba Đồn chẳng bao giờ đứng một mình. Nó sinh ra để sóng đôi cùng tô cháo canh, như cách người Quảng Bình luôn gắn bó với mảnh đất quê hương, dù gió cát có khắc nghiệt đến đâu.

Cháo canh Quảng Bình, món bánh canh với sợi gạo dai mềm, nước dùng ngọt thanh từ xương heo, tôm hay cá lóc là niềm tự hào của người dân nơi đây. Tô cháo canh nóng hổi, điểm chút hành lá xanh mướt, rau cải tươi, và một nhúm tiêu thơm, đã ngon, nhưng chỉ khi có ram Ba Đồn, nó mới thực sự trọn vẹn.

Hòa quyện kết cấu với miếng ram giòn rụm, cắn một miếng là nghe tiếng “rộp rộp” vui tai, lại hòa cùng sợi bánh canh mềm dai và nước dùng sánh ngọt. Sự tương phản ấy làm mỗi miếng ăn thêm phần thú vị. Vị đậm đà của ram, với chút mặn mà, cay nồng, như làm bừng sáng vị thanh nhẹ của cháo canh. Cả hai bổ sung cho nhau, tạo nên một bản hòa ca hoàn hảo. Ở Quảng Bình, cháo canh và ram Ba Đồn là hình ảnh của bữa sáng ấm áp, của những buổi sum họp gia đình. Người ta ăn không chỉ để no, mà để nhớ, để thương cái hồn quê đậm sâu.

Ram Ba Đồn, khi kết hợp cùng cháo canh nóng hổi, tạo nên một trải nghiệm ẩm thực không dễ quên. Chỉ cần đặt vài chiếc ram lên tô cháo, để lớp vỏ giòn thấm nhẹ chút nước dùng đậm vị, cắn một miếng là cảm nhận được cả khí vị miền Trung lan tỏa trong miệng. Món ăn càng trở nên cuốn hút khi có thêm chén nước mắm ớt xanh cay nồng hoặc ớt bột đỏ rực, thứ gia vị làm bừng tỉnh mọi giác quan. Gắp miếng ram, chấm mắm, húp thêm thìa cháo, từng lớp hương vị đan xen tạo thành tổ hợp hài hòa khó cưỡng. Và đừng quên ít rau cải, xà lách hay hành lá xanh mướt không chỉ để cân bằng vị giác, mà còn như thêm chút mộc mạc, trong trẻo của quê nhà vào mỗi lần thưởng thức.

Nếu một ngày bạn đặt chân đến Quảng Bình, hãy ghé những quán cháo canh giản dị, nơi ram Ba Đồn được làm bằng cả tấm lòng:

• Quán Sương Hồng (38 Nguyễn Trãi, TP. Đồng Hới)
• Quán Bà Hồng (49 Nguyễn Hữu Cảnh, TP. Đồng Hới)
• Quán cháo canh Bình Phương (673 Lý Thánh Tông, TP. Đồng Hới)
• Quán cháo canh 24 (24 Đồng Hải, TP. Đồng Hới)

Từ những con hẻm nhỏ ở Ba Đồn, ram Ba Đồn đã vượt sông Gianh, vượt cả gió cát, để đến với thực khách khắp nơi. Giờ đây, bạn có thể bắt gặp ram Ba Đồn ở Hà Nội, Đà Nẵng, Sài Gòn, hay thậm chí trong những gói sản phẩm OCOP, mang theo cả cháo canh khô, sẵn sàng đưa hương vị Quảng Bình đến mọi nhà. Nhưng dù đi xa, ram Ba Đồn vẫn giữ cái hồn quê, cái tình người chân chất, như cách người dân Quảng Bình gìn giữ món ăn này qua bao thế hệ. Ram Ba Đồn không chỉ là món ăn, mà là một câu chuyện. Câu chuyện về mảnh đất khắc nghiệt nhưng đầy tình, về những con người cần cù, khéo léo, và về một hương vị giản đơn mà vương vấn mãi.