Khám phá Thế Miếu ở Huế: Công trình tưởng niệm vua Nguyễn đầy uy nghi

Thế Miếu Huế, hay còn gọi là Thế Tổ Miếu, được xây dựng vào năm 1821 dưới triều vua Minh Mạng và hoàn thành chỉ sau hai năm. Ban đầu, công trình này là nơi thờ vua Gia Long – vị vua sáng lập triều Nguyễn, cùng hai hoàng hậu Thừa Thiên và Thuận Thiên. Trước đó, tại vị trí này từng có Hoàng Khảo Miếu thờ ông Nguyễn Phúc Côn, thân sinh của vua Gia Long, nhưng sau được dời về phía bắc khoảng 50 mét để nhường chỗ cho việc dựng miếu.

Theo thời gian, Thế Miếu trở thành nơi thờ tự chung của các vị vua triều Nguyễn, ngoại trừ những vị bị coi là "xuất đế" hoặc "phế đế". Hiện nay, trong miếu có án thờ của 7 vị vua, gồm Gia Long, Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức, Kiến Phúc, Đồng Khánh và Khải Định. Nổi bật trong số này là những nhân vật gắn liền với các dấu ấn lịch sử lớn, như Gia Long – người đặt nền móng triều Nguyễn, Minh Mạng – người cho xây dựng Thế Miếu, hay Tự Đức – vị vua nổi tiếng với học vấn và lòng nhân từ.

Đến tháng 10 năm 1958, Hội đồng Nguyễn Phúc tộc đã rước thêm án thờ của các vua Hàm Nghi, Thành Thái và Duy Tân vào miếu, sau khi họ được phục hồi danh hiệu. Tuy vậy, những vị vua như Hiệp Hòa hay Bảo Đại vẫn chưa có án thờ tại đây. Nhìn lại lịch sử, Thế Miếu không chỉ là nơi linh thiêng tưởng niệm các vị hoàng đế triều Nguyễn, mà còn là minh chứng sống động cho sự thăng trầm, biến động của cả một triều đại trong dòng chảy lịch sử Việt Nam.

Nằm ở góc tây nam bên trong Hoàng thành Huế, Thế Miếu Huế sở hữu khuôn viên rộng lớn hình chữ nhật, diện tích hơn 2 hecta – chiếm khoảng 1/18 tổng diện tích Hoàng thành và Tử Cấm Thành. Công trình chính là kiến trúc gỗ đồ sộ theo lối "trùng thiềm điệp ốc" (nhà trước sau nối liền), đặt trên nền cao gần 1 mét với mặt bằng hình chữ nhật (54,6m × 27,7m, diện tích 1.500m²).

• Nhà chính: 9 gian và 2 chái kép, mái lợp ngói hoàng lưu ly lấp lánh, đỉnh nóc gắn biểu tượng thái cực bằng pháp lam rực rỡ.
• Nhà trước: 11 gian và 2 chái đơn, nối với nhà chính bằng vì vỏ cua chạm trổ tinh xảo, khắc họa hình rồng phượng uyển chuyển.
• Ngoại thất: Sân lát gạch Bát Tràng bóng loáng, 14 đôn đá đặt chậu sứ trồng hoa, đôi kỳ lân đồng trong thiết đình, và đặc biệt là Cửu Đỉnh – chín chiếc đỉnh đồng khổng lồ đặt thẳng hàng với 9 gian thờ, tượng trưng cho cửu trùng thiên triều.

Bên trong khuôn viên còn có Hiển Lâm Các cao 3 tầng với lầu chuông, lầu trống hai bên; Thổ Công Từ thờ thần đất; Canh Y Điện dùng cho nghi lễ; cùng Tả Tùng Tự và Hữu Tùng Tự thờ các công thần như Võ Tánh, Ngô Tùng Châu. Điểm nhấn là cây thông cổ thụ uốn lượn phía tây miếu, được trồng từ thời xây dựng, mang vẻ đẹp hoang sơ, huyền bí. Kiến trúc Thế Miếu không chỉ thể hiện sự tinh tế của nghệ nhân Huế mà còn hòa quyện hài hòa với thiên nhiên, tạo nên không gian trang nghiêm, uy nghi.

Là trung tâm cúng tế các vị vua quá cố, Thế Miếu Huế mang ý nghĩa sâu sắc về sự tôn kính tổ tiên, một truyền thống cốt lõi của văn hóa Việt Nam. Triều đình nhà Nguyễn thường tổ chức các nghi lễ long trọng tại đây, nhưng nghiêm cấm nữ giới (kể cả hoàng hậu) tham dự, nhấn mạnh tính chất thiêng liêng của không gian nam quyền hoàng tộc.

Thế Miếu còn là minh chứng cho sự hùng mạnh của triều đại Nguyễn – triều đại phong kiến cuối cùng của Việt Nam, với hơn 13 vị vua trị vì từ 1802 đến 1945. Các công trình phụ như Cửu Đỉnh và Hiển Lâm Các không chỉ tôn vinh công lao các vị vua mà còn khắc ghi tên tuổi các công thần, góp phần bảo tồn di sản lịch sử dân tộc. Ngày nay, nơi đây là biểu tượng của bản sắc Huế, thu hút du khách tìm hiểu về hành trình từ thời kỳ thống nhất đất nước dưới Gia Long đến những biến cố cuối triều đại.

Thế Miếu Huế nằm trong Kinh thành Huế (Đại Nội), địa chỉ 23 Tống Duy Tân, phường Thuận Lộc, TP. Huế – ngay trung tâm thành phố, dễ dàng tiếp cận bằng xe máy, taxi hoặc xe buýt từ sân bay Phú Bài (khoảng 15km).

• Bắt đầu từ 9/9/2025, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế sẽ dừng việc mở cửa nội thất Thế Tổ Miếu cho khách tham quan. Đây là khu vực linh thiêng thờ tự các vị vua nhà Nguyễn.
• Du khách vẫn có thể đứng bên ngoài quan sát. Đồng thời, một hương án sẽ được bố trí phía trước Thế Tổ Miếu để du khách dâng hương, bày tỏ lòng thành kính.

Thế Miếu không chỉ là một công trình kiến trúc uy nghi trong quần thể Đại Nội Huế, mà còn là nơi lưu giữ ký ức lịch sử, thể hiện sự tôn kính của triều Nguyễn đối với các bậc tiên vương. Mỗi bước chân đến đây là một hành trình trở về với cội nguồn, nơi bạn có thể cảm nhận rõ nét không khí trang nghiêm và giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Nếu bạn đang lên kế hoạch khám phá Huế, đừng quên dành thời gian ghé thăm Thế Miếu để lắng nghe những câu chuyện lịch sử và chiêm ngưỡng một trong những di sản tiêu biểu nhất của cố đô.