Lăng mộ Lễ Thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh - Hành trình về cội nguồn

Như một vì sao sáng giữa bầu trời Trịnh - Nguyễn phân tranh, Nguyễn Hữu Cảnh (1650-1700) hiện lên với tài năng vượt bậc và lòng trung quân ái quốc. Sinh ra tại thôn Phước Long, xã Chương Tín, huyện Phong Lộc (nay là xã Vạn Ninh, huyện Quảng Ninh, Quảng Bình), ông là hậu duệ 9 đời của danh nhân Nguyễn Trãi, mang trong mình dòng máu hào kiệt. Từ thuở nhỏ, ông đã bộc lộ trí tuệ sắc sảo và võ nghệ siêu quần, được ví như "Hắc Hổ" oai phong lẫm liệt.

Năm 1698, dưới triều chúa Nguyễn Phúc Chu, ông được phong làm Thống suất, mang trọng trách kinh lược xứ Đồng Nai. Như người họa sĩ vẽ nên bức tranh Nam Bộ trù phú, Nguyễn Hữu Cảnh đã khai hoang đất đai, lập phủ Gia Định, thiết lập hành chính, chiêu mộ lưu dân, và hòa hợp các dân tộc Việt, Hoa, Chăm, Khmer. Công lao của ông tựa như ngọn gió thổi qua cánh đồng hoang, biến vùng đất "dưới sông sấu lội, trên rừng cọp um" thành miền đất hứa phồn vinh.

Sau khi qua đời vào năm 1700 tại Rạch Gầm (Mỹ Tho), linh cữu ông được an táng tại Cù Lao Phố (Đồng Nai), rồi được hậu duệ đưa về Quảng Bình năm 1802. Lăng mộ ông tại xã Trường Thủy, huyện Lệ Thủy, như một ngọn đèn soi sáng ký ức, nhắc nhở hậu thế về công đức của vị anh hùng dân tộc.

Lăng mộ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh nằm trên một ngọn đồi cao thuộc dãy núi An Mã, xã Trường Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình. Nơi đây hiện ra như một bức tranh thủy mặc sống động, lưng tựa núi, mặt hướng sông, mang phong thủy hài hòa, phản chiếu sự hòa quyện giữa văn và võ trong con người danh tướng năm xưa. Từ lăng mộ, du khách có thể phóng tầm mắt ra không gian mênh mông của đất trời Quảng Bình, cảm nhận nhịp thở của thiên nhiên quyện hòa cùng hồn thiêng lịch sử.  

Với diện tích 4,9ha, khuôn viên lăng mộ đã được trùng tu và mở rộng, khoác lên mình vẻ đẹp mộc mạc mà trang nghiêm. Qua cây cầu đá ngọc, du khách như lạc bước vào một khu vườn cổ tích, nơi đầm sen thơm ngát, đồi thông vi vu, và vườn cây ăn trái sum suê tượng trưng cho lòng nhân ái của vị tướng tài. Tấm bia đá cẩm thạch cao 1,2m, khắc ghi công lao to lớn của ông, đứng sừng sững giữa trời đất, âm thầm lưu giữ những chiến tích oai hùng. Nhờ vào tấm bia thiêng ấy, hậu thế mới có thể tìm lại được nơi yên nghỉ của ông sau bao năm tháng thất lạc.  

Kiến trúc của lăng mộ đậm đà bản sắc văn hóa Việt Nam, với những đường nét tinh tế và trang trọng. Từ cổng tam quan bề thế đến khoảng sân rộng giữa rừng thông bạt ngàn, từng chi tiết nhỏ đều thầm thì câu chuyện về mối liên kết bền chặt giữa con người và thiên nhiên, giữa lịch sử và tâm linh bất tận.

Lăng mộ Nguyễn Hữu Cảnh không chỉ là một di tích lịch sử cấp quốc gia, mà còn là điểm đến tâm linh, nơi người dân và du khách tìm về cội nguồn. Như một dòng sông chảy mãi không ngừng, lòng biết ơn đối với Lễ Thành Hầu vẫn luôn tuôn trào trong trái tim người Việt. Hàng năm, vào ngày giỗ ông 19/5 âm lịch), người dân Quảng Bình và các tỉnh Nam Bộ tổ chức lễ tưởng niệm, dâng hương bày tỏ lòng thành kính.

Đến đây, du khách không chỉ được chiêm bái lăng mộ mà còn được hòa mình vào không gian văn hóa đậm chất Việt Nam. Những câu chuyện về hành trình tìm mộ đầy kỳ bí vào năm 1995, khi một giấc mộng đã dẫn lối hậu duệ đến đúng nơi an nghỉ của ông, càng khiến lăng mộ thêm phần thiêng liêng. “Thượng An Mã, hạ đùng đùng, trung trung nhất huyệt” – lời truyền miệng qua bao thế hệ đã trở thành minh chứng cho sự linh thiêng của vùng đất này.

Dù lăng mộ nằm ở Quảng Bình, tên tuổi Nguyễn Hữu Cảnh vẫn vang vọng khắp Nam Bộ. Ông được nhân dân tôn thờ như Thượng Đẳng Thần, với hàng loạt đền thờ tại Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh, An Giang, và nhiều địa phương khác. Đền thờ tại Cù Lao Phố (Đồng Nai) lưu giữ bộ áo mão của ông, như một kỷ vật quý báu, minh chứng cho sự kính trọng của người dân đối với vị tướng khai cõi.

Tên ông được đặt cho những con đường, ngôi trường, dòng sông, như một cách để thế hệ sau khắc ghi công lao. Lễ Thành Hầu không chỉ là một danh tướng, mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, mở mang, và lòng yêu nước. Ông như ngọn lửa soi đường, dẫn dắt dân tộc vượt qua những thử thách để xây dựng một miền Nam trù phú.

Từ trung tâm huyện Lệ Thủy, men theo con đường Hồ Chí Minh khoảng 52km, du khách sẽ đến với lăng mộ Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh. Những cung đường uốn lượn mềm mại như dải lụa giữa núi rừng, mở ra trước mắt một hành trình không chỉ là chuyến khám phá di tích lịch sử, mà còn là dịp để đắm mình trong vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ của Quảng Bình.  

Hãy mang theo một trái tim rộng mở, để lắng nghe câu chuyện của bậc khai quốc công thần qua tiếng thông reo, hương sen ngát và nhịp thở của đất trời. Đừng quên dừng chân tại đền thờ Nguyễn Hữu Cảnh ở xã Vạn Ninh, cách lăng mộ khoảng 25km, để chuyến hành trình về nguồn thêm phần trọn vẹn.  

Lăng mộ Lễ Thành Hầu không chỉ lưu giữ ký ức về một vị anh hùng mở cõi, mà còn là chiếc cầu nối thiêng liêng giữa quá khứ và tương lai. Như một cây đại thụ vững vàng giữa đất trời, di tích nhắc nhở chúng ta về lòng tri ân tiền nhân, về tinh thần đoàn kết và khát vọng dựng xây đất nước. Giữa nhịp sống hiện đại, nơi đây vẫn giữ được vẻ mộc mạc, trữ tình, như một bài thơ cổ ngân vang giữa lòng Quảng Bình. Lễ Thành Hầu Nguyễn Hữu Cảnh, người đã gieo hạt giống cho sự khai mở phương Nam, mãi mãi là ánh lửa bất diệt, soi sáng con đường trở về cội nguồn dân tộc.