Sông Nhật Lệ bắt nguồn từ núi U Bò và Co Roi thuộc dãy Trường Sơn hùng vĩ, chảy qua hai nhánh chính là sông Long Đại (huyện Quảng Ninh) và sông Kiến Giang (huyện Lệ Thủy), hòa quyện tại Trung Quán trước khi đổ ra biển Đông tại cửa Nhật Lệ. Với chiều dài khoảng 85km, dòng sông không chỉ cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất mà còn mang trong mình vẻ đẹp “mỹ lệ” đúng như tên gọi. Trong Hán tự, “Nhật” là ngày, “Lệ” là sự lặp lại hoặc vẻ đẹp, gợi lên hình ảnh một dòng sông lấp lánh ánh mặt trời, ngày nào cũng rực rỡ và quyến rũ.

Theo truyền thuyết, cái tên Nhật Lệ gắn liền với câu chuyện đầy cảm xúc về công chúa Huyền Trân, người con gái Đại Việt đã hy sinh hạnh phúc cá nhân để làm dâu xứ Chiêm Thành, mang về hai châu Ô, Lý cho đất nước. Những giọt nước mắt lặng lẽ của nàng bên dòng sông được người dân cảm thương và đặt tên là “Nhật Lệ” - dòng sông của những giọt lệ rơi mỗi ngày. Không chỉ là một biểu tượng lịch sử, sông Nhật Lệ còn là nơi chứng kiến những chiến công oanh liệt trong kháng chiến chống Mỹ, đặc biệt với hình ảnh Mẹ Suốt - người mẹ anh hùng chèo thuyền trên dòng sông giữa mưa bom bão đạn.