Ít ai biết rằng, trước khi mang dáng dấp của một cung điện Á - Âu lộng lẫy, vị trí của Điện Kiến Trung ngày nay từng là nơi tọa lạc của hai công trình kiến trúc khác.
- Lầu Minh Viễn (1827 - 1876): Dưới thời vua Minh Mạng, một lầu gỗ 3 tầng mang tên Minh Viễn được xây dựng, là nơi nhà vua lên ngắm cảnh và hóng mát. Lầu Minh Viễn từng được vua Thiệu Trị ca ngợi là "Thần Kinh đệ nhất cảnh" (cảnh đẹp nhất của Kinh đô). Thế nhưng, do bị xuống cấp trầm trọng, lầu đã bị triệt giải dưới thời vua Tự Đức.
- Lầu Du Cửu (1913 - 1916): Vào năm 1913, vua Duy Tân cho xây dựng một tòa lầu mới theo kiến trúc hiện đại hơn trên nền móng cũ và đặt tên là Du Cửu. Tòa lầu này chỉ có 2 tầng, kiến trúc khá đơn giản.
Khi vua Khải Định lên ngôi vào năm 1916, ông đã đổi tên lầu Du Cửu thành Điện Kiến Trung. Giai đoạn từ năm 1921 đến 1923, vua Khải Định đã cho xây mới hoàn toàn Điện Kiến Trung, biến nơi đây thành một công trình kiến trúc tân thời độc đáo. Chữ "Kiến" mang ý nghĩa "dựng lên, kiến tạo", còn chữ "Trung" mang ý nghĩa "ngay thẳng, chính trực", thể hiện mong muốn của nhà vua về một triều đại vững mạnh.
Điện Kiến Trung dưới thời vua Khải Định không chỉ sử dụng vật liệu kiên cố như xi măng, sắt thép mà còn được trang bị nhiều tiện nghi hiện đại như đèn điện, nước máy, vòi phun nước và cột thu lôi, đánh dấu sự giao thoa mạnh mẽ giữa văn hóa Đông - Tây.

Điện Kiến Trung còn gắn liền với những dấu mốc lịch sử quan trọng:
- Là nơi vua Khải Định băng hà vào ngày 6/11/1925.
- Là nơi Hoàng hậu Nam Phương hạ sinh Thái tử Bảo Long vào ngày 4/1/1936.
- Đặc biệt, đây là nơi diễn ra cuộc tiếp xúc lịch sử vào ngày 29/8/1945 giữa vua Bảo Đại và phái đoàn Chính phủ lâm thời, để bàn việc thoái vị, chấm dứt hàng nghìn năm của chế độ phong kiến Việt Nam.
Đáng tiếc, chỉ sau 24 năm tồn tại, Điện Kiến Trung đã bị phá hủy gần như hoàn toàn vào năm 1947, chỉ còn lại nền móng hoang phế.

