Bánh đúc rau câu Cửa Tùng - Quảng Trị

Bánh đúc rau câu Cửa Tùng là một món ăn đặc sản của thị trấn Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị. Khác với bánh đúc truyền thống làm từ bột gạo ở miền Bắc hay miền Nam, bánh đúc rau câu Cửa Tùng được chế biến từ rong biển tự nhiên, mang đến màu xanh ngọc bích trong suốt, bắt mắt và vị thanh mát đặc trưng. Món ăn này thường được ăn kèm với ruốc nhồi - một loại nước chấm độc đáo, đậm đà, làm từ tôm biển tươi ngon, tạo nên sự hòa quyện hoàn hảo giữa vị ngọt của rong biển và vị mặn mà của biển cả.

Bánh đúc rau câu không chỉ là món ăn vặt đường phố mà còn là biểu tượng ẩm thực của Quảng Trị, thể hiện sự sáng tạo và khéo léo của người dân nơi đây trong việc tận dụng nguyên liệu thiên nhiên để tạo nên một món ăn vừa ngon miệng, vừa bổ dưỡng.

Cửa Tùng, một thị trấn nhỏ nằm bên bờ biển Quảng Trị, nổi tiếng với bãi biển xanh trong, cát trắng mịn và nguồn rong biển dồi dào, nguyên liệu chính làm nên bánh đúc rau câu. Theo người dân địa phương, món ăn này ra đời từ sự sáng tạo của những người phụ nữ vùng biển, khi họ tìm cách chế biến rong biển một loại thực phẩm quen thuộc nhưng ít được chú ý thành một món ăn độc đáo.

Rong biển ở Cửa Tùng không chỉ là nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú mà còn mang giá trị dinh dưỡng cao, giàu khoáng chất và vitamin. Từ những ngày đầu chỉ là món ăn gia đình, bánh đúc rau câu dần trở thành đặc sản, được bày bán ở các khu chợ địa phương như chợ cá Cửa Tùng và thu hút du khách thập phương. Món ăn này không chỉ gắn bó với tuổi thơ của người dân Quảng Trị mà còn là niềm tự hào khi giới thiệu đến bạn bè quốc tế.

Để tạo nên một chiếc bánh đúc rau câu đạt chuẩn, người làm phải trải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ, đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo. Dưới đây là quy trình làm bánh đúc rau câu truyền thống:

Bước 1: Thu hoạch và sơ chế rong biển

Rong biển – linh hồn của món bánh, được người dân hái từ vùng nước mặn mênh mang, vào mùa hè khi rong đạt độ tươi ngon nhất. Đây là công việc không dành cho những ai yếu lòng: giữa nắng gắt miền Trung, dưới từng đợt sóng xô không ngơi nghỉ, đôi bàn tay người thợ vẫn cần mẫn gom từng nhúm rong xanh. Sau khi đưa về, rong được ngâm qua nước gừng để gột mùi tanh biển, rồi rửa nhiều lần bằng nước ngọt cho sạch tinh, giữ lại màu sắc nguyên sơ và độ giòn đặc trưng.

Bước 2: Chế biến rong biển thành rau câu

Rong biển sau khi sơ chế được băm nhuyễn rồi thả vào nồi nước sôi, đun lửa liu riu. Qua thời gian, rong tan ra, dần biến thành thứ nước sánh nhẹ, có sắc xanh ngọc trong. Hỗn hợp ấy được lọc qua rây vải, loại bỏ mọi tạp chất để lại phần tinh túy nhất, chuẩn bị cho bước tạo hình bánh.

Bước 3: Đúc bánh

Bánh đúc thường được lót bằng lá bai loại lá quê hiếm, một loại lá bản to, hình trái tim, có mặt trắng sữa đẹp mắt, giúp bánh dễ bóc và tạo mùi thơm tự nhiên. Hỗn hợp rau câu được rót vào, lan đều, bánh được để nguội tự nhiên để đông lại, tạo nên kết cấu mềm dẻo, trong suốt như thủy tinh.

Bước 4: Thưởng thức

Khi bánh đã nguội, người ta nhẹ tay bóc lớp lá bai, cắt thành từng lát vuông vức, chấm với ruốc nhồi – thứ nước chấm được làm từ ruốc biển giã nhuyễn, pha thêm vài trái ớt giã tay, chút tỏi, chanh tươi và gia vị. Chỉ cần một chấm nhỏ, vị mặn mòi của biển, vị chua cay nồng nàn, hòa quyện cùng bánh đúc mát lịm, khiến ai ăn một lần cũng muốn quay lại lần sau. 

Bánh đúc rau câu không chỉ là một món ăn mà còn là biểu tượng văn hóa của người dân Cửa Tùng. Hơn nữa, món ăn này còn mang giá trị ẩm thực bền vững, khi sử dụng nguyên liệu tự nhiên, không phẩm màu hay chất bảo quản, phù hợp với xu hướng ăn uống lành mạnh ngày nay.

Khi thưởng thức bánh đúc rau câu Cửa Tùng, bạn sẽ cảm nhận được:

• Vị thanh mát: Bánh có vị ngọt dịu tự nhiên từ rong biển, không quá ngấy, rất phù hợp để giải nhiệt trong những ngày hè oi bức.
• Kết cấu đặc biệt: Bánh mềm dẻo, trong suốt, tan nhẹ trong miệng, tạo cảm giác dễ chịu.
• Hương vị biển cả: Sự kết hợp giữa bánh đúc rau câu và ruốc nhồi mang đến hương vị mặn mà, đậm đà, gợi nhớ đến biển cả Quảng Trị.

Bánh đúc rau câu ngon nhất khi ăn lạnh. Bạn nên bảo quản bánh trong ngăn mát tủ lạnh ở nhiệt độ 0-5°C và dùng trong ngày để giữ được độ tươi ngon. Nếu mua bánh về làm quà, hãy giữ bánh trong hộp kín, ướp đá để đảm bảo bánh không bị chảy nước hoặc hỏng.

Để có trải nghiệm trọn vẹn, bạn nên ghé các quán ăn hoặc chợ địa phương ở Cửa Tùng, nơi bánh được làm tươi mỗi ngày. Một địa chỉ gợi ý là khu vực chợ cá Cửa Tùng, Vĩnh Quang, Vĩnh Linh, nơi bạn có thể vừa thưởng thức bánh, vừa ngắm nhìn cảnh biển thơ mộng.

Giữa muôn vàn món ngon ba miền, bánh đúc rau câu Cửa Tùng như một bản giao hưởng dịu dàng của biển, của nắng, của tình quê lặng lẽ mà sâu đậm. Một chiếc bánh nhỏ thôi, nhưng đủ để thể hiện được sự khéo léo của người phụ nữ miền Trung, về nhịp sống thanh bình nơi vùng cửa biển và về cách người ta yêu lấy quê hương bằng cả những điều giản dị nhất. Nếu có dịp ghé thăm Quảng Trị, đừng chỉ dừng lại ở những địa danh lịch sử mà hãy thử một miếng bánh đúc rau câu, để cảm nhận bằng vị giác điều mà ngôn từ có khi không thể kể hết: sự dịu dàng, chân thực và mộc mạc đến lạ lùng của mảnh đất này.