Bích La – Ngôi làng cổ 500 năm tuổi giữa lòng miền Trung

Làng cổ Bích La, thuộc xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, được hình thành vào khoảng năm 1527, dưới thời chúa Nguyễn. Theo sử sách, ngôi làng được khai phá bởi Phó tướng Lê Mậu Doãn, người có công chiêu mộ lưu dân từ miền Bắc vào Nam để khẩn hoang, lập ấp. Ban đầu, làng mang tên Hoa An, sau đổi thành Hoa La dưới thời Tây Sơn và cuối cùng là Bích La vào thời vua Thiệu Trị. Trải qua hơn năm thế kỷ, Bích La đã vượt qua bao thăng trầm lịch sử, từ những cuộc di cư lớn đến các cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, để trở thành một biểu tượng văn hóa trường tồn.

Bích La được mệnh danh là “lò sinh quan, nôi sinh sĩ tử”. Nơi đây đã sản sinh ra nhiều nhân tài kiệt xuất, từ các tiến sĩ, phó bảng dưới triều Nguyễn như Lê Cảnh Diệu, Lê Cảnh Phiên, Lê Thụy, đến những danh nhân hiện đại như cố Tổng Bí thư Lê Duẩn – người con ưu tú của quê hương Quảng Trị. Họa sĩ nổi tiếng Lê Bá Đảng cũng là một niềm tự hào của làng, với những tác phẩm mang tầm vóc quốc tế. Chính sự hiếu học và tinh thần bất khuất đã làm nên danh tiếng cho vùng đất này.

Bích La được thiên nhiên ưu ái ban tặng một vị trí phong thủy đắc địa, với dòng sông Thạch Hãn uốn lượn như hình rồng, chia thành chín nhánh nhỏ ôm lấy làng. Người dân địa phương tin rằng đây là “long mạch cửu tuyền”, mang lại sự thịnh vượng và may mắn cho dân làng qua bao thế hệ. Xung quanh làng là núi non hùng vĩ và những cánh đồng lúa xanh mướt, tạo nên một khung cảnh thanh bình, khiến bất kỳ ai đặt chân đến đây cũng cảm nhận được sự an yên trong tâm hồn.

Bước vào Bích La, bạn sẽ bị cuốn hút bởi những ngôi nhà cổ rêu phong, mái ngói đỏ tươi và những con đường làng lát đá cũ kỹ. Ngôi đình làng Bích La, được xây dựng từ năm 1527, là trung tâm văn hóa và tín ngưỡng của cộng đồng. Trước đình là hồ nước, nơi an ngự của thần Kim Quy, biểu tượng tâm linh quan trọng của người dân. Xung quanh đình là các miếu thờ, từ đường của các dòng họ, và những công trình kiến trúc tín ngưỡng mang đậm dấu ấn văn hóa Việt Nam.

Mỗi năm, vào đêm mùng 2 rạng sáng mùng 3 Tết Nguyên Đán, hội chợ đình Bích La trở thành tâm điểm thu hút hàng ngàn du khách từ khắp nơi. Đây không chỉ là một phiên chợ đầu năm mà còn là lễ hội văn hóa đậm chất dân gian, nơi tái hiện những giá trị truyền thống qua các hoạt động như đánh trống khuya chiêng, gọi thần Kim Quy, chơi bài chòi, bình thơ, hò đối đáp, hay viết thư pháp. Du khách đến đây không chỉ được hòa mình vào không khí rộn ràng mà còn cảm nhận được sự gắn kết cộng đồng và lòng tự hào quê hương của người dân Bích La.

Người dân Bích La vẫn lưu giữ nhiều phong tục tập quán đặc sắc, từ nghề nông, chăn nuôi, đến các nghi lễ truyền thống. Chợ đình không chỉ là nơi giao thương mà còn là dịp để người dân gặp gỡ, trao đổi và gìn giữ văn hóa. Những sản vật giản dị như cốm xanh, bánh chưng, hay các món quà quê được bày bán với tấm lòng chân thành, không nói thách, không mặc cả, thể hiện tinh thần mộc mạc và trọng tình nghĩa của người dân nơi đây.

Hãy dành thời gian dạo bước trên những con đường làng nhỏ hẹp, nơi tiếng lá xào xạc hòa cùng hương lúa chín. Những ngôi nhà cổ với cổng gỗ chạm khắc tinh xảo, những bức tường rêu phong sẽ đưa bạn trở về với ký ức tuổi thơ, nơi mọi thứ đều giản dị mà đậm chất Việt Nam. Đừng quên ghé thăm đình làng và các miếu thờ để lắng nghe những câu chuyện truyền miệng về các bậc hiền tài và lịch sử hào hùng của vùng đất này.

Tham gia lễ hội Chợ Đình hoặc các hoạt động dân gian như xin chữ đầu năm, nghe hát bá trạo, hay thưởng thức những câu hò đối đáp sẽ mang đến cho bạn cảm giác gần gũi, như trở thành một phần của cộng đồng Bích La. Nếu may mắn đến vào dịp Tết, bạn sẽ được chứng kiến nghi thức gọi thần Kim Quy – một trải nghiệm tâm linh độc đáo, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Bích La không chỉ là một ngôi làng cổ mà còn là nơi để bạn tìm về cội nguồn, cảm nhận hơi thở của lịch sử và văn hóa Việt Nam. Dưới bóng tre làng, bên dòng sông lặng lẽ, bạn sẽ thấy lòng mình nhẹ nhàng như cánh diều buông, tìm lại sự bình yên giữa nhịp sống hối hả. Đây cũng là cơ hội để bạn thêm tự hào và biết ơn những giá trị trường tồn của dân tộc.

Để đến làng cổ Bích La, bạn có thể xuất phát từ các điểm gần nhất như sau:

• Từ thành phố Đông Hà: Đi theo Quốc lộ 1A hướng nam, sau đó rẽ vào tuyến đường liên xã dẫn đến xã Triệu Đông. Từ đây, chạy thêm vài km qua các con đường làng xanh mướt là đến cổng làng.
• Từ thị trấn Ái Tử hoặc Quốc lộ 1: Rẽ vào đường liên tỉnh dẫn đến Ái Tử, qua cầu An Mô, đi ngược theo kênh Nam Thạch Hãn, băng qua cánh đồng khoảng 3 km là đến đầu làng.
• Từ Huế hoặc Đà Nẵng: Di chuyển bằng xe khách hoặc tàu hỏa đến ga Đông Hà, sau đó thuê xe máy, taxi hoặc xe ôm để đi vào làng (khoảng 10-15 km, thuận tiện và chi phí hợp lý)

Những ngày đầu năm, lễ hội Bích La vang tiếng trống hội, người người về dâng hương, cầu lộc, cầu duyên, khiến vùng quê như sống lại không khí linh thiêng hàng trăm năm qua. Những mái đình cổ, giếng làng, chợ quê... vẫn giữ nguyên dáng hình của một Việt Nam xưa đầy tự hào.

Làng Bích La không chỉ là một địa danh gắn liền với chiều dài lịch sử của Quảng Trị, mà còn là minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của văn hóa làng Việt. Giữa nhịp phát triển nhanh của đô thị, nơi đây vẫn giữ được vẻ mộc mạc, nếp sống cộng đồng và tinh thần gắn kết bao đời. Một chuyến ghé thăm Bích La không chỉ để ngắm cảnh hay tìm hiểu di tích, mà còn để cảm nhận sự bình yên, gần gũi và giá trị của truyền thống đang được người dân nơi đây gìn giữ mỗi ngày. Nếu bạn yêu thích những hành trình khám phá văn hóa, Bích La chắc chắn là điểm dừng chân đáng để trải nghiệm trong chuyến đi về miền Trung.