Đền thờ Trương Hán Siêu: Khám phá Di tích Quốc gia Đặc biệt tại Ninh Bình

Đền thờ Trương Hán Siêu được xây dựng năm 1998, nằm ở phía Tây Nam núi Dục Thúy thuộc thành phố Ninh Bình. Vị trí này mang ý nghĩa phong thủy đặc biệt: lưng tựa núi Non Nước sừng sững, mặt hướng ra dòng sông Đáy và sông Vân mềm mại, tạo nên khung cảnh vừa hùng vĩ vừa thơ mộng. Theo tư liệu lịch sử, khu vực núi Non Nước đã được xếp hạng di tích lịch sử cấp quốc gia từ năm 1962, và đền thờ trở thành một phần quan trọng trong quần thể di tích này.

Ban đầu, đền được xây dựng để tôn vinh Trương Hán Siêu – danh sĩ kiệt xuất thời Trần, người làng Phúc Thành (nay thuộc huyện Yên Ninh, Ninh Bình). Qua thời gian, di tích đã nhiều lần được trùng tu nhằm bảo tồn giá trị văn hóa – lịch sử vốn có. Ngày nay, Đền thờ Trương Hán Siêu không chỉ là nơi thờ tự linh thiêng mà còn là điểm du lịch văn hóa nổi bật, đón hàng nghìn lượt khách mỗi năm. Đặc biệt, năm 2014, quần thể Non Nước bao gồm cả đền thờ được công nhận là Di tích Quốc gia Đặc biệt, sánh cùng nhiều địa danh nổi tiếng khác của Ninh Bình như Cố đô Hoa Lư, khẳng định tầm quan trọng của di tích trong kho tàng di sản Việt Nam.

Để hiểu rõ giá trị của Đền thờ Trương Hán Siêu, chúng ta không thể bỏ qua cuộc đời và đóng góp của chính nhân vật này. Trương Hán Siêu (?-1354), tự Thăng Phủ, hiệu Độn Tẩu (nghĩa là "ông già trốn đời"), sinh ra tại làng Phúc Thành, huyện Yên Ninh, phủ Trường Yên (nay là Ninh Bình). Ông là một trí thức lớn thời nhà Trần, nổi tiếng với tài văn chương và tinh thần yêu nước.

Trong thời kỳ phục vụ triều đình, Trương Hán Siêu từng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng và có mặt trong kháng chiến chống quân Nguyên – Mông. Ông cũng là người thân cận với Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn, góp phần vào những chiến công lớn của dân tộc. Về văn học, Trương Hán Siêu để lại nhiều tác phẩm có giá trị, trong đó nổi bật nhất là “Bạch Đằng giang phú” – áng văn ghi dấu ấn sâu đậm trong lịch sử, vừa ca ngợi chiến thắng Bạch Đằng vừa thể hiện tinh thần tự hào dân tộc.

Ngoài ra, ông còn khắc bài thơ “Dục Thúy sơn linh” lên vách núi Non Nước, tiếp nối truyền thống để lại bút tích tại danh thắng của nhiều danh nhân. Nhờ những di sản này, Đền thờ Trương Hán Siêu không chỉ là nơi tưởng niệm một nhân vật lịch sử mà còn là minh chứng cho sự kết nối giữa văn hóa, thi ca và cảnh quan Ninh Bình.

Kiến trúc của Đền thờ Trương Hán Siêu được thiết kế theo kiểu chữ "Đinh" (Hán tự), một phong cách truyền thống Việt Nam, gồm 3 gian Bái đường và 2 gian Hậu cung. Mặt tiền đền có bức đại tự bằng chữ Hán, tạo nên vẻ uy nghiêm, cổ kính. Trên đỉnh đền là hai con rồng chầu mặt nguyệt – biểu tượng của quyền uy và sự may mắn theo quan niệm phong thủy.

Bên trong, hậu cung thờ tượng Trương Hán Siêu bằng đồng, cùng các bài vị và đồ thờ tự cổ. Khuôn viên đền rộng rãi, với cây cổ thụ và hồ nước, tạo không gian thanh tịnh. Đặc biệt, từ đền, du khách có thể leo lên núi Non Nước để chiêm ngưỡng các bài thơ khắc đá, trong đó có tác phẩm của chính Trương Hán Siêu. Kiến trúc này không chỉ đẹp về mặt thẩm mỹ mà còn mang ý nghĩa lịch sử, giúp du khách hình dung về lối sống và văn hóa thời Trần.

Là di tích quốc gia đặc biệt, Đền thờ Trương Hán Siêu Ninh Bình đóng vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và giáo dục lịch sử. Nơi đây không chỉ tưởng niệm một danh nhân mà còn là minh chứng cho tinh thần yêu nước, văn hóa dân tộc Việt Nam qua các triều đại. Hàng năm, đền tổ chức lễ hội vào ngày giỗ ông (mùng 10 tháng Giêng âm lịch), thu hút người dân địa phương và du khách tham gia các hoạt động văn hóa như múa lân, hát chèo.

Di tích còn góp phần thúc đẩy du lịch Ninh Bình, kết nối với các địa danh lân cận như Tam Cốc - Bích Động hay Tràng An. Đối với học sinh, sinh viên, đây là nơi lý tưởng để học hỏi về lịch sử văn học Việt Nam. Ý nghĩa sâu sắc nhất là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc bảo vệ di sản, đặc biệt trong bối cảnh đô thị hóa ngày nay.

Để đến Đền thờ Trương Hán Siêu Ninh Bình, bạn có thể di chuyển từ trung tâm thành phố Ninh Bình khoảng 2-3km về phía Tây Nam, theo đường ven sông Đáy. Nếu đi từ Hà Nội, mất khoảng 2 giờ lái xe qua cao tốc. Vé vào cửa miễn phí, nhưng nếu leo núi Non Nước, bạn cần chuẩn bị sức khỏe vì có khoảng 500 bậc thang.

Thời gian lý tưởng: Mùa xuân (tháng 2-4) để tránh nắng nóng, hoặc kết hợp với lễ hội địa phương. Khi thăm, đừng bỏ qua:

• Thắp hương tại hậu cung.
• Đọc các bài thơ khắc trên núi.
• Ngắm cảnh sông nước từ đỉnh núi.

Kết hợp lịch trình với các điểm gần đó như chùa Bái Đính hay Hang Múa để chuyến đi thêm phong phú.

Đền thờ Trương Hán Siêu là một điểm đến giản dị nhưng giàu giá trị, nơi lưu giữ câu chuyện về một nhân vật quan trọng của lịch sử Ninh Bình và đất nước. Không cầu kỳ hay phô trương, đền thờ mang đến cảm giác gần gũi, giúp du khách hiểu thêm về truyền thống hiếu học và tinh thần cống hiến của Trương Hán Siêu. Nếu bạn có dịp đến Ninh Bình, hãy dành chút thời gian ghé thăm di tích này trong hành trình khám phá Tràng An – Hoa Lư. Đây là một điểm dừng chân nhẹ nhàng, thích hợp cho những ai muốn tìm hiểu thêm về văn hóa và lịch sử địa phương.