Đền Vua Đinh, Vua Lê: Hai ngôi đền linh thiêng tại Cố đô Hoa Lư

Năm 968, sau khi dẹp tan loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, hiệu là Đại Thắng Minh Hoàng Đế, đặt quốc hiệu là Đại Cồ Việt và chọn Hoa Lư làm kinh đô. Việc thống nhất giang sơn và lập nên triều đình trung ương đầu tiên đã mở ra kỷ nguyên độc lập, tự chủ kéo dài hơn một thiên niên kỷ của dân tộc. Sau triều Đinh là triều Tiền Lê do Lê Hoàn sáng lập.

Ngày nay, bóng dáng uy nghiêm của hai triều đại vẫn còn in đậm trong từng viên đá, mái ngói rêu phong của hai ngôi đền, tạo nên linh hồn của Cố đô Hoa Lư – nơi được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới (2014).

Cả hai ngôi đền đều được xây dựng từ thời nhà Lý, tái thiết vào thế kỷ XVII dưới triều Hậu Lê và mang đậm phong cách kiến trúc cổ truyền Việt Nam, đặc biệt là kết cấu kiểu "Nội công, ngoại quốc" với trục chính đạo hướng Đông.

Đền thờ Vua Đinh Tiên Hoàng – Biểu tượng quyền lực khai Quốc

Đền Vua Đinh Tiên Hoàng tọa lạc ngay tại trung tâm cố đô, với phía trước là núi Mã Yên làm tiền án (nơi an táng vua Đinh), và phía sau là dãy núi Phi Vân làm hậu chẩm.

• Bố cục: Đền được thiết kế đăng đối trên trục thần đạo, bắt đầu từ Hồ Bán Nguyệt và kết thúc ở Chính điện, gồm ba tòa chính: Bái đường, Thiêu hương và Chính cung.
• Điểm nhấn:
  • Bái đường có bức đại tự đề ba chữ "Chính thống thủy" (mở đầu nền chính thống), ca ngợi công đức thống nhất quốc gia của vua Đinh.
  • Sập Long Sàng bằng đá xanh nguyên khối, đặt ngay trên sân rồng. Đây là một hiện vật Quốc bảo (2017), tiêu biểu cho đồ trọng khí, thể hiện vương quyền với nghệ thuật chạm khắc tinh xảo hình ảnh rồng.
  • Chính cung thờ tượng Vua Đinh Tiên Hoàng uy nghiêm bằng đồng, cùng với tượng ba vị hoàng tử triều Đinh là Nam Việt Vương Đinh Liễn, Đinh Hạng Lang, và Đinh Toàn.
• Nghệ thuật điêu khắc: Đền lưu giữ nhiều mảng điêu khắc quý giá từ thời Hậu Lê (thế kỷ XVII) với các đề tài tiên cưỡi rồng, lưỡng long chầu lá đề/chầu nguyệt, rồng ổ, rồng đàn, thể hiện tài nghệ điêu khắc tuyệt vời của nghệ nhân dân gian vùng Hoa Lư.

Đền thờ Vua Lê Đại Hành – Vang vọng bước chân chống Tống 

Cách Đền Vua Đinh khoảng 300-500 mét, Đền Vua Lê Đại Hành (tức Lê Hoàn) được xây dựng trên nền cung điện cũ của triều Tiền Lê.

• Cấu trúc: Đền cũng theo kiểu "Nội công, ngoại quốc" với ba tòa chính: Bái đường, Thiêu hương và Chính cung.
• Đối tượng thờ tự: Chính cung thờ tượng Vua Lê Đại Hành uy dũng, cùng với tượng Hoàng hậu Dương Vân Nga (người phụ nữ tài đức hiếm có đã hai lần làm Hoàng hậu) và Vua Lê Long Đĩnh (vị Hoàng đế cuối cùng của nhà Tiền Lê).
• Di tích: Đền vẫn còn giữ nhiều mảng điêu khắc gỗ đặc sắc từ thời Hậu Lê.

Đền Vua Đinh và Đền Vua Lê tại Cố đô Hoa Lư không chỉ là hai công trình kiến trúc cổ kính mang kết cấu "Nội công, ngoại quốc" độc đáo, mà còn là biểu tượng linh thiêng, khắc ghi công ơn khai quốc, thống nhất và giữ nước của hai triều đại Đinh – Tiền Lê, góp phần tạo nên di sản văn hóa và lịch sử vô giá của dân tộc.

Lễ hội Đền Vua Đinh Vua Lê, hay còn gọi là Lễ hội Trường Yên, diễn ra hàng năm từ ngày mồng 8 đến mồng 10 tháng 3 âm lịch.

Đây là dịp để người dân và du khách tưởng nhớ công lao của hai vị anh hùng dân tộc, tái hiện lại những dấu mốc lịch sử hào hùng như hành trình từ thuở "cờ lau tập trận" của Đinh Bộ Lĩnh đến khi dẹp yên 12 sứ quân, thống nhất đất nước. Lễ hội với các nghi thức truyền thống như lễ rước, tế cờ và hội thi võ thuật luôn thu hút đông đảo du khách, tạo nên không khí náo nhiệt, đậm đà bản sắc văn hóa dân gian.

Để có một chuyến hành trình trọn vẹn tại Cố đô Hoa Lư, khám phá Đền Vua Đinh và Vua Lê, du khách cần nắm rõ những thông tin sau đây:

Thông tin chung

Lưu ý: Học sinh cấp 1, 2 có giá vé khoảng 10.000 VND/lượt; trẻ em dưới 1m miễn phí.

Thời điểm lý tưởng

• Tháng Giêng đến tháng 3 âm lịch: Để trải nghiệm không khí náo nhiệt và đậm sắc văn hóa của Lễ hội Trường Yên.
• Tháng 5 đến tháng 6 dương lịch: Mùa lúa chín vàng rực và sen nở rộ, rất thích hợp để kết hợp tham quan các địa điểm lân cận như Hang Múa, Đầm Sen Tràng An.

Lưu ý khi tham quan

• Trang phục: Cố đô Hoa Lư là khu du lịch tâm linh, nên du khách cần mặc trang phục lịch sự, kín đáo để thể hiện lòng tôn kính.
• Nghi thức: Giữ trật tự, nói nhỏ, tránh gây ồn ào.
• Vệ sinh: Giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi để bảo tồn cảnh quan cổ kính.

Nắm vững các thông tin về giờ giấc, giá vé và lưu ý trên sẽ giúp du khách chuẩn bị chu đáo, đảm bảo chuyến tham quan khu di tích linh thiêng này diễn ra thuận lợi và ý nghĩa nhất.

Quần thể Đền Vua Đinh, Vua Lê tại Cố đô Hoa Lư không chỉ là một bảo tàng kiến trúc sống động, nơi hội tụ nét tinh hoa điêu khắc từ thế kỷ XVII với kết cấu "Nội công, ngoại quốc" uy nghi cùng bảo vật quốc gia Long Sàng đá xanh độc nhất vô nhị. Quan trọng hơn, đây là thánh địa lịch sử, nơi du khách thực hiện chuyến "hành hương về cội nguồn", cảm nhận trọn vẹn hào khí dựng nước của Đinh Tiên Hoàng và chí khí giữ nước của Lê Đại Hành. Việc khám phá từng mái đền, từng mảnh điêu khắc chính là cách để hậu thế tri ân, khắc ghi công ơn khai mở và thống nhất giang sơn, đồng thời củng cố niềm tự hào về nền móng độc lập vững bền của quốc gia Đại Cồ Việt.