Khám phá Bảo tàng Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn – Kho tàng cổ vật quý hiếm tại Huế

Bảo tàng Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn tọa lạc tại số 114 đường Mai Thúc Loan, phường Phú Xuân (hay còn gọi là Đông Ba/Thuận Lộc), thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. Vị trí này nằm ngay trung tâm Huế, gần các địa danh nổi tiếng như Đại Nội Huế và chùa Thiên Mụ, giúp du khách dễ dàng di chuyển bằng xe máy, ô tô hoặc thậm chí đi bộ từ các khách sạn nội thành. Bảo tàng được xây dựng trên nền nhà cổ của Đông các đại học sỹ Trần Đình Bá – một vị Thượng thư Bộ Hình dưới triều Nguyễn, mang đến không gian lịch sử chân thực và gần gũi.

Bảo tàng Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn là bảo tàng tư nhân đầu tiên tại Huế, được thành lập theo Quyết định số 1103/QĐ-UBND của UBND tỉnh Thừa Thiên Huế ngày 20/6/2013. Bảo tàng chính thức mở cửa đón khách từ Lễ hội Nghề truyền thống Huế vào tháng 4/2013. Người sáng lập là nhà nghiên cứu và sưu tầm cổ vật Trần Đình Sơn – hậu duệ trực hệ đời thứ ba của cụ Trần Đình Bá. Ông đã đầu tư gần 4 tỷ đồng để khôi phục ngôi nhà cổ thành bảo tàng, nhằm bảo tồn và quảng bá giá trị nghệ thuật đồ sứ thời Nguyễn.

Giá trị của đồ sứ ký kiểu triều Nguyễn nằm ở chỗ chúng không chỉ là vật dụng hàng ngày mà còn là những tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao, phản ánh thứ bậc phong kiến, tính cách của các vị vua và quan lại, cũng như đặc trưng văn hóa, thẩm mỹ qua các thời kỳ lịch sử. Những món đồ này được đặt hàng từ các lò gốm nổi tiếng ở Trung Quốc, Anh, Pháp, Nhật Bản, phục vụ cho cuộc sống cung đình và hoàng tộc từ thời Gia Long đến Bảo Đại. Chúng thể hiện sự giao thoa văn hóa Việt Nam với thế giới, đồng thời lưu giữ những câu chuyện lịch sử quý giá.

Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn (hay còn gọi là "đồ sứ ký kiểu") là loại đồ sứ được thiết kế và đặt hàng đặc biệt từ các lò gốm nước ngoài (chủ yếu Trung Quốc) theo yêu cầu của vua chúa, quan lại và dân chúng Việt Nam từ giữa thế kỷ 17 đến đầu thế kỷ 20. Dưới triều Nguyễn (1802-1945), các sứ bộ sang Trung Quốc thường kết hợp đặt hàng đồ sứ cho triều đình, với các yêu cầu cụ thể về hình dáng, màu sắc, họa tiết, minh văn và thơ ca. Có hai loại chính: "ngự dụng" (dành cho vua) và "quan dụng" (dành cho quan lại).

Loại cổ vật này được xem là quý hiếm vì số lượng hạn chế, trải qua gần 200 năm lịch sử với tay nghề thủ công tinh xảo của các nghệ nhân. Chúng không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn chứa đựng câu chuyện văn hóa, như lời dạy về lễ nghi của vua Gia Long khắc trên bát, hay đĩa hoa văn lá vàng của Minh Mạng. Ngày nay, việc bảo tồn chúng giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về di sản Việt Nam, và bảo tàng này là nơi đầu tiên trưng bày công khai những cổ vật như vậy ở Huế.

Bảo tàng sở hữu ba bộ sưu tập chính, trưng bày hàng trăm cổ vật quý hiếm trong không gian hạn chế nhưng được sắp xếp tinh tế:

• Bộ sưu tập đồ sứ ký kiểu triều Nguyễn (1802-1945): Bao gồm các món đồ cung đình như bát khắc lời dạy của Gia Long, tranh phong cảnh với họa tiết tinh xảo, đĩa hoa lá vàng của Minh Mạng, và đĩa rồng khảm vàng của Khải Định.
• Bộ sưu tập gốm sứ Việt Nam (thế kỷ 1-20): Phân chia theo thời kỳ, từ gốm cổ thế kỷ 1-9, Lý-Trần (10-14), đến Lê (15-16), thể hiện sự phát triển của nghệ thuật gốm Việt.
• Bộ sưu tập phục vụ "Tứ Thú" (bốn thú vui của người Việt xưa): Các vật dụng cho ăn trầu, uống trà, hút thuốc và uống rượu, làm từ sứ, gỗ khảm xà cừ, vàng, bạc, ngọc, ngà voi, đồng, tre... Hơn 200 món đồ trong triển lãm "Tinh hoa thủ công mỹ nghệ thời Nguyễn".

Những bộ sưu tập này không chỉ đa dạng về hình thức mà còn phong phú về chất liệu, giúp du khách hình dung rõ nét cuộc sống cung đình xưa.

Tham quan Bảo tàng Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn được xem như một hành trình ngược thời gian, nơi du khách tiếp cận trực tiếp dấu ấn tay nghề của các nghệ nhân xưa qua từng món đồ sứ cung đình. Trải nghiệm tại bảo tàng không dừng lại ở việc quan sát hiện vật, mà được mở rộng thông qua nhiều hoạt động mang tính tương tác và giáo dục.

• Chiêm ngưỡng kỹ nghệ chế tác cổ: Mỗi hiện vật trưng bày phản ánh trình độ kỹ thuật, thẩm mỹ và tiêu chuẩn nghiêm ngặt của đồ sứ được đặt làm riêng cho triều Nguyễn.
• Tham gia hoạt động tương tác: Du khách có thể tham dự hội thảo làm gốm, nghe thuyết trình về quy trình sản xuất đồ sứ ký kiểu, hoặc tìm hiểu sâu hơn qua các triển lãm chuyên đề theo từng giai đoạn lịch sử.
• Không gian tham quan thân thiện: Cách tổ chức trưng bày gần gũi, dễ tiếp cận giúp người xem hiểu rõ hơn về giá trị nghệ thuật và lịch sử của đồ sứ cung đình, thay vì chỉ dừng ở mức thưởng lãm.
• Trải nghiệm “3 trong 1”: Nhiều du khách đánh giá đây là điểm đến kết hợp hài hòa giữa tham quan di tích, khám phá văn hóa Huế và chiêm ngưỡng cổ vật quý hiếm trong cùng một hành trình.

Để thuận tiện cho việc lên kế hoạch tham quan, du khách có thể tham khảo các thông tin cơ bản về Bảo tàng Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn dưới đây: 

• Giá vé tham quan: 30.000 VNĐ
• Giờ mở cửa: Mở cửa tất cả các ngày trong tuần, từ 8h00 đến 17h00. Thời gian có thể điều chỉnh theo mùa hoặc sự kiện đặc biệt, vì vậy du khách nên kiểm tra thông tin trước khi đến.
• Chính sách dành cho trẻ em và học sinh: Trẻ em dưới 10 tuổi được miễn phí hoàn toàn. Bảo tàng cũng khuyến khích các nhóm học sinh, sinh viên đến tham quan, tìm hiểu nhằm nâng cao nhận thức về giá trị lịch sử và nghệ thuật của đồ sứ cung đình.

Với chính sách mở cửa linh hoạt và không thu phí, Bảo tàng Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn là điểm dừng chân phù hợp cho nhiều đối tượng, từ du khách cá nhân đến các đoàn tham quan học tập khi khám phá di sản Huế.

Để việc tham quan Bảo tàng Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn diễn ra hiệu quả và trọn vẹn, du khách có thể tham khảo một số kinh nghiệm dưới đây:

• Thời gian tham quan hợp lý: Nên dành từ 1–2 giờ để quan sát kỹ các bộ sưu tập, đặc biệt là những hiện vật tiêu biểu gắn với đời sống cung đình triều Nguyễn.
• Kết hợp điểm đến lân cận: Có thể sắp xếp lịch trình tham quan bảo tàng cùng Đại Nội Huế hoặc các di tích gần kề nhằm tiết kiệm thời gian di chuyển và tạo hành trình liền mạch.
• Chuẩn bị khi tham quan: Mang theo máy ảnh để ghi lại hình ảnh (khi được cho phép) và ưu tiên tham gia các workshop, hoạt động trải nghiệm nếu bảo tàng tổ chức.
• Thời điểm nên tránh: Hạn chế đi vào mùa mưa Huế (tháng 9–12) để việc di chuyển và tham quan thuận tiện hơn.
• Trải nghiệm chuyên sâu: Với những du khách yêu thích cổ vật và nghiên cứu, nên liên hệ trước để đăng ký hướng dẫn viên chuyên sâu, giúp hiểu rõ hơn về giá trị hiện vật.
• Quà lưu niệm: Đừng quên ghé quầy lưu niệm để chọn mua sách giới thiệu, mô hình đồ sứ làm kỷ niệm hoặc quà tặng.

Với sự chuẩn bị hợp lý, Bảo tàng Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn sẽ trở thành một điểm nhấn văn hóa đáng nhớ, góp phần làm phong phú thêm hành trình khám phá di sản cố đô Huế.

Trong hệ thống các điểm tham quan di sản tại Huế, Bảo tàng Đồ sứ ký kiểu thời Nguyễn giữ vai trò như một không gian lưu giữ tư liệu hiện vật đặc biệt, phản ánh rõ nét đời sống cung đình và trình độ mỹ thuật của triều Nguyễn. Những bộ đồ sứ ký kiểu không chỉ có giá trị về mặt vật chất, mà còn là bằng chứng lịch sử cho mối quan hệ giao thương, kỹ nghệ chế tác và tư duy thẩm mỹ của một giai đoạn quan trọng trong lịch sử Việt Nam. Với cách trưng bày dễ tiếp cận, chính sách miễn phí vé tham quan và vị trí thuận lợi trong quần thể di tích cố đô, bảo tàng phù hợp để đưa vào mọi hành trình khám phá Huế. Đây là điểm dừng chân giúp du khách bổ sung góc nhìn sâu hơn về di sản cung đình, thông qua những cổ vật cụ thể, giàu giá trị nghiên cứu và thưởng lãm.