Lăng Khải Định: Hé lộ lịch sử hình thành và những bí ẩn ít người biết

Vua Khải Định (1885 – 1925), tên thật Nguyễn Phúc Bửu Đảo, lên ngôi năm 1916 khi mới 31 tuổi, trở thành vị vua thứ 12 của triều Nguyễn. Thời kỳ trị vì của ông diễn ra trong bối cảnh đất nước nằm dưới sự bảo hộ của thực dân Pháp, khiến hình ảnh của ông gắn liền với nhiều tranh cãi – từ sự phụ thuộc vào Pháp đến lối sống xa hoa, khác biệt so với các vị vua tiền triều.

Khải Định mang trong mình một tư duy cởi mở và hiện đại hơn. Ông chọn cách kết hợp tinh hoa văn hóa phương Tây với truyền thống Việt Nam, và điều đó được thể hiện rõ nét nhất trong công trình lăng tẩm. Ngay từ khi lên ngôi, ông đã ấp ủ xây dựng một lăng mộ vừa mang tính cá nhân, vừa phản ánh bối cảnh lịch sử đặc biệt thời Pháp thuộc.

Ngày 4/9/1920, công trình Lăng Khải Định chính thức được khởi công tại núi Châu Chữ (xã Thủy Bằng, Thừa Thiên Huế) và kéo dài đến 1931 mới hoàn thành. Việc thi công do Tiền quân Đô thống phủ Lê Văn Bá chỉ huy, với sự góp mặt của nhiều nghệ nhân tài hoa như Phan Văn Tánh, Nguyễn Văn Khả, Ký Duyệt, Cửu Sừng… Tuy nhiên, để có kinh phí, vua Khải Định đã xin chính quyền bảo hộ Pháp tăng 30% thuế điền trên cả nước một quyết định gây nhiều bất bình và bị sử sách phê phán nặng nề. Vị vua này đích thân chọn vị trí xây dựng theo phong thủy trên sườn núi Châu Chữ (sau đổi thành Ứng Sơn) và giám sát từng công đoạn. Vật liệu được nhập khẩu từ nhiều nơi: sắt, thép, xi măng, ngói Ardoise từ Pháp; gốm sứ và thủy tinh từ Trung Quốc, Nhật Bản. Nhờ đó, lăng mang vẻ đẹp giao thoa độc đáo, vừa Á Đông vừa Tây phương.

So với các lăng tẩm triều Nguyễn, Lăng Khải Định có diện tích nhỏ (117m x 48,5m), nhưng nổi bật với sự pha trộn nhiều phong cách kiến trúc: Ấn Độ, Roman, Gothic, Phật giáo cùng nét truyền thống Việt Nam. Lăng gồm 127 bậc thang dẫn lên 7 tầng sân, với Cung Thiên Định là trung tâm linh hồn nơi đặt tượng đồng và mộ phần của vua.

Bên trong Cung Thiên Định, không gian được tô điểm bằng nghệ thuật khảm sành sứ tinh xảo cùng các bức phù điêu và họa tiết truyền thống như tứ thời, ngũ phúc, bát bửu. Điểm nhấn ấn tượng nhất là ba bức bích họa “Cửu Long Ẩn Vân” trên trần, do nghệ nhân Phan Văn Tánh thực hiện bằng cả tay và chân, thể hiện kỹ thuật bậc thầy mà đến nay vẫn khiến giới nghiên cứu ngưỡng mộ.

Đằng sau vẻ nguy nga tráng lệ của Lăng Khải Định không chỉ là sự kết hợp kiến trúc độc đáo, mà còn ẩn chứa nhiều câu chuyện ít người biết:

Vị trí thi hài không còn bí mật

Khác với các lăng tẩm triều Nguyễn khác, nơi an táng của vua thường được giữ bí mật tuyệt đối, thi hài vua Khải Định lại nằm ngay dưới pho tượng đồng trong Cung Thiên Định. Để đến được nơi này, người ta phải đi qua một đường hầm dài khoảng 30m. Sự “khác thường” này xuất phát từ bối cảnh thời Pháp thuộc, khi triều đình bị giám sát chặt chẽ, khiến việc giữ kín bí mật trở nên bất khả thi.

Tính cách “kỳ dị” của vua Khải Định

Vua Khải Định nổi tiếng với lối sống xa hoa, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa phương Tây. Sử sách và giai thoại dân gian còn nhắc đến tính cách “khác biệt” của ông, từ gu thẩm mỹ sặc sỡ đến sở thích nghệ thuật độc đáo. Không ít người ví Lăng Khải Định như một “chiếc lồng sơn son thếp vàng”, phản chiếu cá tính đặc biệt và sự “tân thời” của vị vua này.

Tin đồn về việc xây dựng lăng

Dân gian còn truyền rằng, để giữ bí mật tuyệt đối về thiết kế lăng, những người thợ tham gia xây dựng đều không toàn mạng tương tự các truyền thuyết về lăng tẩm ở Trung Quốc. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có chứng cứ lịch sử nào xác nhận điều đó. Có lẽ, đây chỉ là lời đồn mang màu sắc huyền bí, càng làm tăng thêm sự hấp dẫn cho công trình.

Để chuyến ghé thăm Lăng Khải Định trở nên trọn vẹn và ý nghĩa hơn, du khách nên nắm một vài kinh nghiệm hữu ích từ thời điểm lý tưởng để tham quan, cách di chuyển, giá vé, cho đến những góc check-in đẹp nhất.

• Thời gian mở cửa: Mùa hè (16/3 - 15/10): 6h30 - 18h00; Mùa đông (16/10 - 15/3): 7h00 - 17h30. Nên đến sớm để có đủ thời gian khám phá.
• Giá vé: Người lớn: 150.000 VND; Trẻ em: 30.000 VND. Một số dịp lễ, Tết có thể được tham quan miễn phí.
• Trang phục: Nên mặc trang phục kín đáo, lịch sự để tôn trọng không gian tâm linh.
• Di chuyển: Lăng cách trung tâm Huế khoảng 10km, dễ dàng di chuyển bằng xe máy, ô tô hoặc tour du lịch.
• Lưu ý: Không chạm vào các phù điêu, tượng để bảo tồn di tích. Mang theo nước uống, mũ hoặc ô trong mùa hè.

Lăng Khải Định không chỉ là một di tích lịch sử, mà còn là kiệt tác nghệ thuật phản ánh sự giao thoa Đông – Tây trong thời kỳ đặc biệt của triều Nguyễn. Mỗi chi tiết khảm sành sứ tinh xảo, mỗi đường nét kiến trúc độc đáo đều ẩn chứa một câu chuyện, khiến nơi đây trở thành điểm đến không thể bỏ qua của du khách khi về Huế. Giữa vẻ tráng lệ và huyền bí ấy, bạn sẽ cảm nhận rõ sự hòa quyện giữa quá khứ và hiện tại, giữa truyền thống và hiện đại.

Nếu bạn đang tìm kiếm một hành trình trọn vẹn để khám phá di sản Cố đô, hãy để Sovaba Travel đồng hành cùng bạn trong tour tham quan Lăng Khải Định và các điểm nổi bật khác của Huế. Không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc bậc nhất của Ứng Lăng, bạn còn có cơ hội trải nghiệm văn hóa, lịch sử và những câu chuyện ít người biết, tất cả được kể lại qua góc nhìn của những hướng dẫn viên am hiểu và tận tâm.