Lễ hội Cầu Ngư Nam Ô: Di sản văn hóa đặc sắc của ngư dân Đà Nẵng

Lễ hội Cầu Ngư Nam Ô ra đời cách đây hàng trăm năm, gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của làng chài Nam Ô, một trong những ngôi làng ven biển lâu đời của Đà Nẵng. Theo sử liệu và lời kể của các bậc cao niên, lễ hội được hình thành từ thế kỷ XVII, khi những cư dân đầu tiên từ Quảng Nam di cư đến vùng đất này lập nghiệp, sinh sống bằng nghề đánh bắt hải sản.

Giữa biển cả bao la, nơi mỗi chuyến ra khơi luôn tiềm ẩn hiểm nguy, người dân Nam Ô đã hình thành nên nghi thức cầu ngư, một phần trong tín ngưỡng thờ Cá Ông (cá voi). Họ tin rằng Cá Ông là vị thần hộ mệnh của biển, che chở cho ngư dân vượt qua sóng to gió lớn, mang về mùa cá bội thu và bình an cho cộng đồng.

Năm 2017, Lễ hội Cầu Ngư Nam Ô được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Sự kiện này không chỉ khẳng định giá trị lịch sử và tâm linh của lễ hội, mà còn mở ra cơ hội bảo tồn và quảng bá di sản văn hóa biển giữa quá trình đô thị hóa nhanh chóng của Đà Nẵng. Đến nay, lễ hội vẫn được tổ chức đều đặn vào ngày 13 – 15 tháng Hai âm lịch (thường rơi vào cuối tháng Ba hoặc đầu tháng Tư dương lịch), thu hút hàng nghìn du khách và người dân về tham dự, hòa mình vào không khí linh thiêng và rộn rã của làng biển Nam Ô.

Lễ hội Cầu Ngư Nam Ô không chỉ là một sự kiện mang tính lễ nghi, mà còn là biểu tượng của tinh thần đoàn kết cộng đồng, của lòng biết ơn thiên nhiên và giá trị nhân văn sâu sắc trong đời sống ngư dân Đà Nẵng. Cốt lõi của lễ hội là sự tôn vinh Cá Ông – linh vật được coi là “vị thần của biển cả”, người đã nhiều lần cứu giúp ngư dân thoát khỏi hiểm nguy giữa sóng nước. Trong mỗi nghi thức, người dân gửi gắm niềm tin vào sự che chở của biển, đồng thời nhắc nhở thế hệ trẻ về truyền thống lao động cần cù, ý chí kiên cường và tình yêu quê hương gắn liền với biển đảo.

Từ góc nhìn văn hóa học, Lễ hội Cầu Ngư Nam Ô là sự giao thoa tinh tế giữa tín ngưỡng dân gian và ảnh hưởng của Phật giáo, thể hiện qua các nghi thức đặc trưng như lễ rước kiệu Cá Ông, múa lân, hát bả trầu, những hình thức nghệ thuật dân gian độc đáo của miền Trung. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường biển hiện nay, lễ hội còn mang thông điệp thời sự: bảo vệ tài nguyên biển, khuyến khích đánh bắt bền vững, hướng con người đến sự hòa hợp với thiên nhiên.

Đối với du khách, đây không chỉ là dịp tham dự một lễ hội, mà còn là hành trình khám phá di sản văn hóa biển của Đà Nẵng, nơi lưu giữ ký ức, niềm tin và bản sắc tinh thần của cư dân vùng sóng gió, những con người sống chan hòa, kiên cường giữa bao thăng trầm của biển đời.

Lễ hội Cầu Ngư Nam Ô thường kéo dài trong ba ngày liên tiếp, bao gồm chuỗi hoạt động phong phú, kết hợp hài hòa giữa nghi thức tâm linh trang nghiêm và các trò chơi dân gian sôi nổi. Toàn bộ không gian lễ hội mang đậm không khí của làng biển, vừa linh thiêng vừa gần gũi, thể hiện rõ đời sống tinh thần của ngư dân Đà Nẵng.
Dưới đây là lịch trình chính của lễ hội (tham khảo từ các kỳ tổ chức gần đây, có thể thay đổi nhẹ theo từng năm):

Ngày thứ nhất: Lễ Khai mạc và Rước kiệu Cá Ông

Thời gian: Sáng sớm ngày 13 tháng Hai âm lịch.
Hoạt động chính: Đoàn rước kiệu Cá Ông khởi hành từ đình làng Nam Ô ra bãi biển, trong tiếng trống chiêng và cờ hoa rực rỡ. Hàng trăm ngư dân mặc trang phục truyền thống, đội nón lá, cùng tham gia rước kiệu trong không khí trang trọng và vui tươi. Xen lẫn trong đó là múa lân và hát bả trầu. 

Ngày thứ hai: Lễ Cúng Ngư và Trò chơi dân gian

Thời gian: Suốt ngày 14 tháng Hai âm lịch.
Hoạt động chính: Buổi sáng diễn ra lễ cúng Cá Ông long trọng tại miếu, với lễ vật truyền thống gồm heo quay, xôi chè, hoa quả và hương đăng. Nghi lễ được thực hiện nghiêm cẩn, thể hiện lòng biết ơn của người dân với vị thần biển. Buổi chiều và tối, không khí lễ hội trở nên sôi động với nhiều trò chơi dân gian như đua thuyền ngo, kéo thuyền, đan lưới, cùng màn pháo hoa trên biển rực rỡ, tái hiện niềm vui của những chuyến ra khơi.

Ngày thứ ba: Lễ Tạ ơn và Bế mạc

Thời gian: Ngày 15 tháng Hai âm lịch.
Hoạt động chính: Sau hai ngày lễ chính, ngư dân tổ chức lễ tạ ơn biển cả, cầu cho mùa đánh bắt mới thuận lợi. Phần hội được nối tiếp bằng thi nấu ăn hải sản, biểu diễn văn nghệ dân gian, và nghi thức thả cá giống ra biển, tượng trưng cho tinh thần biết ơn, tái sinh và phát triển bền vững của làng chài Nam Ô.

Nếu bạn có dịp du lịch Đà Nẵng vào mùa xuân, đừng bỏ lỡ Lễ hội Cầu Ngư Nam Ô, một trong những lễ hội biển đặc sắc nhất miền Trung, nơi bạn có thể hòa mình vào không khí linh thiêng, rực rỡ và đậm chất văn hóa ngư dân.

• Di chuyển: Từ trung tâm thành phố Đà Nẵng, bạn có thể bắt xe buýt số 1 hoặc đi taxi đến làng Nam Ô, cách trung tâm khoảng 10 km. Thời gian di chuyển chỉ mất 20 – 30 phút, đường đi thuận tiện và có nhiều bảng chỉ dẫn.
• Lưu trú: Du khách nên chọn homestay hoặc nhà nghỉ ven biển để dễ dàng tham gia các hoạt động lễ hội buổi sáng sớm. Giá phòng dao động từ 500.000 – 1.000.000 VNĐ/đêm, phù hợp cho cả nhóm bạn trẻ lẫn gia đình muốn trải nghiệm cuộc sống ngư dân địa phương.
• Mẹo hữu ích: Nên mặc trang phục gọn nhẹ, thoải mái, mang kem chống nắng, mũ rộng vành và đặc biệt là tôn trọng không gian nghi lễ, tránh chen lấn hoặc chụp ảnh khi lễ cúng đang diễn ra. Bạn có thể theo dõi fanpage chính thức của làng Nam Ô trên Facebook để cập nhật thời gian tổ chức cụ thể từng năm.
• Kết hợp trải nghiệm: Sau khi tham dự lễ hội, hãy dành thời gian khám phá bãi biển Nam Ô hoang sơ với bãi đá rêu xanh tuyệt đẹp, hoặc di chuyển về trung tâm để chiêm ngưỡng Cầu Rồng phun lửa. 

Lễ hội Cầu Ngư Nam Ô là minh chứng rõ nét cho sức sống bền bỉ của văn hóa biển trong đời sống người dân Đà Nẵng. Trải qua hàng trăm năm, lễ hội vẫn được duy trì và gìn giữ, không chỉ như một nghi lễ tín ngưỡng mà còn là không gian sinh hoạt văn hóa cộng đồng, nơi truyền thống và hiện đại cùng tồn tại hài hòa. Giá trị của lễ hội không nằm ở quy mô hay hình thức tổ chức, mà ở ý nghĩa nhân văn sâu sắc: lòng biết ơn với thiên nhiên, sự trân trọng nghề nghiệp, tinh thần gắn bó cộng đồng và ý thức bảo vệ môi trường biển. Những yếu tố ấy đã giúp lễ hội vượt lên khỏi phạm vi địa phương, trở thành di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia có giá trị lịch sử, nghệ thuật và xã hội rõ ràng.

Trong bối cảnh phát triển du lịch bền vững, Lễ hội Cầu Ngư Nam Ô xứng đáng được nhìn nhận không chỉ là điểm đến văn hóa, mà còn là tài sản tinh thần quý giá cần được bảo tồn, nghiên cứu và quảng bá rộng rãi để những giá trị cốt lõi của ngư dân miền Trung tiếp tục được lan tỏa đến mai sau.