Lễ hội rước hến ở làng Mai Xá: Hương vị quê nhà trong sắc màu truyền thống

Cứ ba năm một lần, vào ngày 16 tháng Giêng âm lịch, làng Mai Xá rực rỡ trong không khí lễ hội rước hến, một nghi lễ đặc biệt nhằm tạ ơn thần sông, cầu mong mưa thuận gió hòa, hến sinh sôi nảy nở, và cuộc sống của người dân sung túc hơn. Lễ hội không chỉ là dịp để những người làm nghề cào hến thể hiện lòng biết ơn mà còn là cơ hội để cộng đồng gắn kết, gìn giữ bản sắc văn hóa quê hương.

Lễ hội bắt đầu từ sáng sớm, khi dân làng tập trung chuẩn bị lễ vật, từ những chiếc thuyền trang trí rực rỡ đến các vật phẩm cúng tế như hương, hoa, và các món ăn truyền thống. Tiếng trống, tiếng chiêng vang lên, hòa quyện cùng lời cầu nguyện chân thành, tạo nên một không gian vừa trang nghiêm vừa rộn ràng.

Lễ rước hến không chỉ đơn thuần là một hoạt động văn hóa mà còn mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Với người dân Mai Xá, con hến nhỏ bé không chỉ là nguồn sống mà còn là biểu tượng của sự phồn thực, sinh sôi. Lễ hội là lời tri ân gửi đến thần sông, người đã ban tặng cho làng nguồn hến dồi dào, góp phần làm nên những món ăn đặc sản như canh hến, bún hến, hay cơm hến đậm đà. Đây cũng là dịp để tưởng nhớ những người làm nghề đã khuất, những linh hồn từng gắn bó với dòng sông, mang đến sự an lành cho cộng đồng.

Đến với lễ hội rước hến ở làng Mai Xá, bạn sẽ được hòa mình vào không gian văn hóa đậm chất Việt Nam. Những chiếc thuyền rước được trang trí bằng cờ lọng, hoa tươi, và các biểu tượng truyền thống, lướt nhẹ trên dòng sông Hiếu. Người dân trong trang phục áo dài truyền thống, đội nón lá, cùng nhau thực hiện các nghi lễ với lòng thành kính.

Sáng sớm, hàng chục chiếc thuyền được trang trí cờ hoa rực rỡ, mỗi thuyền có bốn người ăn mặc rực rỡ sắc màu, như tái hiện lại đội đồng náp trong các lễ hội cung đình xưa. Mọi người đứng chờ ông Hội chủ ra lệnh xuất bến. Đoàn thuyền khởi hành, bơi thành hàng dọc lên phía Tây, khoảng hơn một km, đến đoạn hai con sông giao nhau, nơi tổ chức lễ rước hến. Lễ hội kéo dài khoảng 30 phút, và khi chuông vang lên lần thứ ba, tiếng bát âm hòa quyện với điệu nam khách, bình bán tạo nên một không gian huyền bí. Các thuyền tiến hành chuyển động vòng quanh chòi lễ tế ba vòng, vừa chèo vừa thả hương hoa xuống dòng sông, cùng lúc cất lên những điệu hò đưa linh. Khi phần lễ kết thúc, không khí trở nên sôi động với phần hội. 

Điểm nhấn của lễ hội là đoàn rước thuyền, nơi các bô lão, thanh niên, và cả trẻ nhỏ cùng tham gia. Tiếng hò mái đẩy vang lên giữa dòng sông, hòa cùng tiếng nhạc bát âm, tạo nên một bức tranh sống động, đậm chất làng quê. Du khách không chỉ được chiêm ngưỡng mà còn có thể tham gia vào các hoạt động như chèo thuyền, thưởng thức các món ăn từ hến, hay lắng nghe những câu chuyện truyền thuyết về làng Mai Xá.

Khi tham gia lễ hội, bạn có thể ghé thăm, tìm hiểu về cách người dân cào hến, chế biến các món ăn, và cảm nhận sự gắn bó giữa họ với dòng sông. Đây là cơ hội để bạn khám phá một khía cạnh độc đáo của văn hóa Quảng Trị, nơi thiên nhiên và con người hòa quyện trong sự tôn kính.

Không thể nhắc đến lễ hội rước hến mà không nói đến những món ăn đặc sản làm từ hến. Tại Mai Xá, hến được chế biến thành nhiều món ngon, từ canh hến ngọt thanh, bún hến đậm đà, đến hến xào xúc bánh đa giòn rụm. Những món ăn này không chỉ là niềm tự hào của người dân địa phương mà còn là cầu nối đưa du khách đến gần hơn với văn hóa ẩm thực Quảng Trị.

Trong không khí lễ hội, bạn sẽ được thưởng thức những bát bún hến nóng hổi, thơm lừng ngay tại các gian hàng ven sông. Hương vị mộc mạc nhưng đậm đà của hến, kết hợp với rau thơm, ớt cay, và chút nước mắm đặc trưng, chắc chắn sẽ khiến bạn nhớ mãi.

Lễ hội rước hến không chỉ là một sự kiện văn hóa mà còn là một điểm đến du lịch đầy tiềm năng của Quảng Trị. Với sự kết hợp giữa yếu tố tâm linh, văn hóa truyền thống, và ẩm thực độc đáo, lễ hội thu hút ngày càng nhiều du khách trong và ngoài nước. Đây là cơ hội để bạn khám phá một Quảng Trị mộc mạc, chân chất, nhưng không kém phần sâu sắc.

Kinh nghiệm tham gia lễ hội

• Thời gian: Lễ hội diễn ra vào ngày 16 tháng Giêng âm lịch, thường kéo dài từ sáng sớm đến chiều muộn. Hãy kiểm tra lịch âm để lên kế hoạch chính xác (lễ hội tổ chức định kì ba năm một lần)
• Trang phục: Nên mặc trang phục lịch sự, phù hợp với không khí lễ hội. Áo dài hoặc áo bà ba sẽ giúp bạn hòa nhập hơn với văn hóa địa phương.
• Di chuyển: Từ trung tâm thành phố Đông Hà, bạn có thể đi xe máy hoặc ô tô đến làng Mai Xá, cách khoảng 20km. Đường sá thuận tiện, phong cảnh ven sông Hiếu rất đẹp.
• Lưu ý văn hóa: Tôn trọng các nghi lễ, không chen lấn, và giữ gìn vệ sinh môi trường khi tham gia lễ hội.
• Kết hợp tham quan: Sau lễ hội, bạn có thể ghé thăm các địa điểm nổi tiếng gần đó như Thành cổ Quảng Trị, Nghĩa trang Trường Sơn, hay bãi biển Cửa Việt.

Lễ hội rước hến ở làng Mai Xá không chỉ đơn thuần là một sự kiện văn hóa đó là bản giao hưởng của ký ức và hiện thực, là dịp để mỗi người tìm về cội nguồn trong không gian đậm chất làng quê Việt. Không cần ồn ào hay phô trương, nơi đây níu chân người bởi sự giản dị đậm đà và lòng mến khách chân phương.

Vì thế, nếu bạn đang tìm kiếm một hành trình khác biệt, nơi bạn không chỉ là du khách mà còn là người lắng nghe và cảm nhận thì Mai Xá chính là điểm đến không thể bỏ lỡ. Hãy dành cho mình cơ hội để sống chậm lại, hòa vào nhịp lễ hội độc đáo này, và để những thanh âm, sắc màu, hương vị nơi đây thức tỉnh trong bạn tình yêu với văn hóa dân tộc, với quê nhà Việt Nam mộc mạc mà vững bền.