Lịch sử Chùa Bái Đính: Ngôi chùa lớn nhất Đông Nam Á

Núi Bái Đính, nơi chùa tọa lạc, từ lâu đã là vùng đất thiêng gắn bó với các vị anh hùng dân tộc. Theo sử sách, đây chính là nơi vua Đinh Tiên Hoàng (Đinh Bộ Lĩnh) lập đàn tế trời đất để cầu mưa thuận gió hòa, củng cố nền tảng cho triều đại nhà Đinh thế kỷ X. Hơn 800 năm sau, năm 1789, vua Quang Trung – Nguyễn Huệ – cũng chọn Bái Đính làm nơi tế cờ, động viên quân sĩ trước khi đại phá quân Thanh tại Thăng Long, mở ra một chương sử hào hùng của dân tộc.

Nhưng lịch sử Chùa Bái Đính thực sự bắt nguồn từ huyền thoại về Thiền sư Nguyễn Minh Không (1059-1141), vị quốc sư triều Lý nổi tiếng với tài chữa bệnh và đúc tượng Phật. Tương truyền, sau khi chữa khỏi bệnh cho vua Lý Thần Tông bằng bài thuốc "cây vạn tuế" từ động tối Bái Đính, ngài đã quyết định tu hành tại đây. Năm 1136, Nguyễn Minh Không sáng lập chùa cổ trên đỉnh núi, biến Bái Đính thành "miền đất Phật" với các hang động thiêng: Hang Sáng thờ Phật và thần Cao Sơn (bảo hộ vòng thành Hoa Lư), Động Tối thờ Mẫu Thượng Ngàn và giếng Ngọc – nguồn nước bất tận tượng trưng cho sự trường tồn. Những câu chuyện ly kỳ này không chỉ làm phong phú lịch sử Chùa Bái Đính mà còn khẳng định vai trò của Phật giáo như quốc giáo dưới triều Lý, góp phần phục hưng văn hóa dân tộc sau thời kỳ Bắc thuộc.

Chùa cổ Bái Đính, nằm cách khu chùa mới khoảng 800m về phía nam, là minh chứng sống động cho lịch sử Chùa Bái Đính từ thời Đinh - Tiền Lê đến Lý. Dù chỉ còn lại nền móng và một số công trình sau nhiều lần bị phá hủy (do chiến tranh và thời gian), nơi đây vẫn giữ nguyên vẻ thanh tịnh trên đỉnh núi cao 181m, hướng Tây nhìn ra cố đô Hoa Lư.

Các điểm nổi bật bao gồm:

• Đền thờ Thánh Cao Sơn: Nơi thờ thần trấn giữ phía Tây kinh thành Hoa Lư, gắn với Đinh Bộ Lĩnh.
• Hang Sáng và Động Tối: Hang Sáng dài 25m, rộng 15m, là nơi tu hành của Nguyễn Minh Không; Động Tối rộng lớn với 7 buồng đá và giếng Ngọc – được công nhận là giếng lớn nhất Việt Nam năm 2007, rộng 30m, sâu 6m, nước không bao giờ cạn.
• Ban thờ Thánh Nguyễn: Tưởng nhớ công lao của vị thiền sư, người đã đặt nền móng cho nghề đúc đồng Ý Yên – một làng nghề nổi tiếng Ninh Bình.

Năm 1997, chùa cổ được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa - cách mạng cấp Quốc gia, khẳng định giá trị lịch sử qua ba triều đại lớn: Đinh, Lê và Lý. Đây không chỉ là nơi hành hương mà còn là "bảo tàng sống" về hành trình Phật giáo Việt Nam chống ngoại xâm và phát triển văn hóa.

Nếu chùa cổ đại diện cho quá khứ, thì chùa mới Bái Đính chính là tương lai rực rỡ của Phật giáo Việt Nam. Khởi công năm 2003 bởi Tập đoàn Xuân Trường (nay là FLC), dự án nhằm trùng tu và mở rộng di tích với kinh phí hàng nghìn tỷ đồng, thời hạn sử dụng 70 năm. Đến năm 2010, chùa khánh thành nhân Đại lễ 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội, trở thành ngôi chùa lớn nhất Đông Nam Á với diện tích 80 ha (toàn quần thể 700 ha).

Kiến trúc chùa mới do kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính thiết kế, sử dụng vật liệu truyền thống: đá xanh Ninh Bình, gỗ lim, ngói Bát Tràng, tạo nên sự hài hòa giữa cổ kính và hiện đại. Các hạng mục chính:

• Cổng Tam Quan: Cao 16,5m, uy nghi chào đón du khách.
• Điện Tam Thế: Rộng 2.370m², thờ bộ tượng Tam Thế bằng đồng nặng 50 tấn/pho.
• Điện Pháp Chủ: Nơi đặt tượng Phật Thích Ca đồng dát vàng lớn nhất châu Á (100 tấn, cao 10m).
• Bảo Tháp: Cao 100m với 13 tầng, lưu giữ xá lợi Phật từ Ấn Độ và Miến Điện.

Quá trình xây dựng mở cửa cho du khách tham quan, biến Bái Đính thành điểm đến du lịch tâm linh sống động, thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm.

Ngôi chùa lớn nhất Đông Nam Á không phải danh xưng suông, mà được chứng minh qua hàng loạt kỷ lục châu Á và Việt Nam (xác lập từ 2009-2012):

• Tượng Phật đồng dát vàng lớn nhất châu Á (100 tấn).
• Hành lang La Hán dài nhất châu Á (3km, với 500 tượng đá xanh cao 2,5m).
• Bảo tháp cao nhất châu Á (100m, 13 tầng).
• Tượng Di Lặc đồng lớn nhất Đông Nam Á (80 tấn, cao 10m).
• Đại hồng chung nặng nhất Việt Nam (36 tấn, treo ở tháp chuông cao 22m).
• Giếng Ngọc lớn nhất Việt Nam và 100 cây bồ đề chiết từ Ấn Độ – số lượng nhiều nhất nước ta.

Những kỷ lục này không chỉ tôn vinh quy mô mà còn nhấn mạnh giá trị nghệ thuật, góp phần đưa Bái Đính vào danh sách Di sản Thế giới Tràng An (UNESCO 2014).

Chùa Bái Đính là sự hòa quyện hoàn hảo giữa Phật giáo, Đạo Mẫu, Nho giáo và tín ngưỡng dân gian, phản ánh bản sắc văn hóa Việt. Lễ hội chùa từ mùng 1 đến hết tháng 3 âm lịch (đỉnh điểm ngày 6 tháng Giêng) bao gồm phần lễ (thắp hương, rước kiệu từ chùa cổ sang mới) và phần hội (trò chơi dân gian, hát chèo, tái hiện lễ tế Đinh Tiên Hoàng).

Nơi đây còn là "sân khấu" quốc tế: Đại lễ Vesak Liên Hợp Quốc 2014, cung nghinh xá lợi Phật từ Ấn Độ (2010), và đón tiếp nhiều nguyên thủ như vua Norodom Sihamoni (Campuchia) hay Tổng thống Sheikh Hasina (Bangladesh). Những sự kiện này không chỉ lan tỏa giá trị Phật pháp mà còn thúc đẩy du lịch bền vững, bảo tồn di sản Hoa Lư.

Có thể nói, lịch sử Chùa Bái Đính chính là linh hồn tạo nên sức hút vĩnh cửu cho danh thắng này. Sự hùng vĩ của ngôi chùa lớn nhất Đông Nam Á chắc chắn sẽ khiến bất cứ ai đặt chân đến cũng phải choáng ngợp và tự hào. Đây là điểm đến không thể bỏ lỡ trong bản đồ du lịch của đời người. Nếu bạn muốn một chuyến đi thảnh thơi, không lo về giá và được chăm sóc "từ A đến Z", hãy đặt niềm tin vào Sovaba Travel. Với lịch trình tour du lịch chùa Bái Đính được thiết kế chuyên sâu và tận tâm, Sovaba Travel cam kết mang đến cho bạn một chuyến hành hương trọn vẹn cảm xúc nhất.