Kiến trúc chùa Bái Đính có gì đặc biệt? Chiêm ngưỡng vẻ đẹp uy nghi

Kiến trúc chùa Bái Đính là sự kết hợp hoàn hảo giữa lối kiến trúc Việt Nam cổ điển và quy mô hiện đại, tạo nên vẻ đẹp nguy nga, tráng lệ. Được thiết kế bởi Giáo sư Hoàng Đạo Kính, chùa mang hình khối lớn, mái cong vút hình đuôi chim phượng – đặc trưng của kiến trúc Việt, khác biệt với mái thẳng của Trung Quốc. Vật liệu xây dựng chủ yếu là đá xanh Ninh Bình, gỗ tứ thiết cho cột kèo, bê tông giả gỗ cho các công trình lớn, và ngói men Bát Tràng màu nâu sẫm. Bố cục chùa được sắp xếp từ thấp lên cao theo đường chính đạo, với 5 cấp: Tam Quan nội, tháp chuông, điện Quan Âm, điện Pháp Chủ và điện Tam Thế. Chiều cao mái các điện tăng dần: 16.5 m (Tam Quan), 22 m (Tháp Chuông), 14.8 m (Điện Quan Âm), 30 m (Điện Pháp Chủ), và 34 m (Điện Tam Thế).

Khu chùa cổ (Bái Đính cổ tự)

• Vị trí: Nằm trên ngọn núi cao 187m, cách khu chùa mới khoảng 800m.
• Đặc điểm: Khu chùa cổ có lịch sử gần 1000 năm, được phát hiện và xây dựng bởi Thiền sư Nguyễn Minh Không vào thời nhà Lý.
• Kiến trúc: Mang lối kiến trúc chùa động phổ biến ở Ninh Bình. Thay vì mái cong, trụ cột đồ sộ, các ban thờ Phật, thờ Mẫu được đặt sâu trong lòng các sơn động u minh (như hang sáng thờ Phật, động tối thờ Mẫu và Tiên), tạo nên không khí linh thiêng và huyền bí.
• Ý nghĩa: Đây là nơi Vua Đinh Tiên Hoàng lập đàn tế trời, là nơi Nguyễn Minh Không tìm cây thuốc chữa bệnh hóa hổ cho Vua Lý Thần Tông. Vua Lê Thánh Tông khi kinh lý qua đây đã đề tặng bốn chữ “Minh Đỉnh danh lam” ca ngợi vẻ đẹp nơi này.
• Di tích: Chùa Bái Đính cổ được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa - cách mạng cấp quốc gia vào năm 1997.

Khu chùa mới (Bái Đính tân tự)

• Quy mô: Khởi công xây dựng từ năm 2003, có diện tích rộng 80 ha, nổi bật giữa thung lũng hồ và núi đá.
• Kiến trúc: Đồ sộ, hoành tráng nhưng mang đậm dấu ấn kiến trúc Việt Nam. Nét khác biệt lớn nhất là vòm mái màu nâu sẫm, cong hình đuôi chim phượng.
• Vật liệu: Sử dụng các nguyên vật liệu chính ở địa phương như đá xanh Ninh Bình, gỗ tứ thiết, và ngói men Bát Tràng màu nâu sẫm, thể hiện sự kết hợp tinh hoa của các làng nghề truyền thống nổi tiếng.
• Các công trình chính: Điện Tam Thế, Điện Pháp Chủ, Điện Quan Âm, Bảo Tháp, Tháp Chuông, Hành lang La Hán…

Dù là vẻ đẹp cổ kính, trầm mặc của chùa động hay sự uy nghi, hoành tráng của kiến trúc mới, sự kết hợp giữa hai khu vực đã tạo nên một quần thể Bái Đính vừa giàu giá trị lịch sử, tâm linh, vừa là kỳ quan kiến trúc độc đáo của Việt Nam.

Quần thể chùa Bái Đính bao gồm nhiều hạng mục ấn tượng, mỗi công trình đều mang giá trị kiến trúc riêng biệt. Dưới đây là một số điểm nổi bật:

Cổng Tam Quan và hành lang La Hán

Cổng Tam Quan là cửa ngõ đầu tiên, cao 16.5 m, rộng 560 m², với hai tượng Hộ pháp bằng đồng cao 5.5 m, nặng 12 tấn mỗi tượng, và 8 pho tượng Kim Cương. Từ đây, hành lang La Hán dài 1.052 m (dài nhất châu Á) dẫn lên các điện chính, gồm 234 gian và 500 tượng La Hán bằng đá xanh nguyên khối, cao 2.5 m, nặng 4 tấn mỗi tượng. Mỗi bức tượng có dáng vẻ khác nhau, thể hiện sự đa dạng và tinh tế trong điêu khắc.

Tháp Chuông và các điện thờ

Tháp Chuông cao 22 m, hình bát giác với 3 tầng mái cong (24 mái, 24 đầu đao), treo đại hồng chung nặng 36 tấn và trống đồng 70 tấn – những kỷ lục quốc gia. Điện Quan Âm rộng 730 m², thờ tượng Quan Thế Âm Bồ Tát bằng đồng cao 9.57 m, nặng 80 tấn, với nghìn tay nghìn mắt.

Điện Pháp Chủ rộng 2.060 m², thờ tượng Phật Thích Ca cao 10 m, nặng 100 tấn, tượng Phật bằng đồng lớn nhất Việt Nam. Điện Tam Thế cao 76 m so với mực nước biển, thờ bộ tượng Tam Thế Phật bằng đồng nặng 50 tấn mỗi pho.

Bảo Tháp và các công trình khác

Bảo Tháp cao hơn 100 m (cao nhất châu Á), 13 tầng với 72 bậc thang, phong cách Ấn Độ, trưng bày xá lợi Phật từ Ấn Độ và Miến Điện. Ngoài ra, tượng Phật Di Lặc cao 10 m, nặng 80 tấn đặt trên đồi, và giếng Ngọc ở chùa cổ với đường kính 30 m, sâu 6 m. 

Tên gọi Bái Đính mang ý nghĩa hướng về núi Đính, nơi diễn ra các sự kiện oai hùng của dân tộc và là nơi hội tụ linh khí. Theo quan niệm dân gian, đây là vùng đất "địa linh nhân kiệt" - nơi sinh Vua (Đinh Tiên Hoàng), sinh Thánh (Nguyễn Minh Không), sinh Thần (Thần Cao Sơn). Việc xây dựng Chùa Bái Đính mới với quy mô đồ sộ không chỉ là một công trình kiến trúc mà còn thể hiện sự phát triển và tầm quan trọng của Phật giáo trong đời sống tinh thần của người Việt, biến nơi đây thành một địa điểm du lịch tâm linh hấp dẫn hàng đầu.

Thời điểm lý tưởng để tham quan là từ tháng 1 đến tháng 3 âm lịch (mùa Xuân) trùng với Lễ hội xuân Bái Đính (khai mạc từ mùng 6 Tết và kéo dài hết tháng 3), mặc dù đây là mùa cao điểm và rất đông đúc.

Kiến trúc chùa Bái Đính không chỉ là minh chứng cho sự tài hoa của người Việt mà còn là nơi lưu giữ giá trị tâm linh sâu sắc. Với những kỷ lục ấn tượng và thiết kế hài hòa, ngôi chùa này xứng đáng là điểm đến hàng đầu khi du lịch Ninh Bình. Để có một hành trình chiêm bái trọn vẹn, cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp linh thiêng của vùng đất "địa linh nhân kiệt", du khách đừng ngần ngại lên kế hoạch cho mình một tour Chùa Bái Đính để không bỏ lỡ bất kỳ khoảnh khắc an lạc, thanh tịnh nào giữa chốn thiền môn kỳ vĩ này.