Các địa điểm tham quan chính ở cụm di tích đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải

Cầu Hiền Lương, bắc qua sông Bến Hải tại vĩ tuyến 17, là biểu tượng nổi bật của cụm di tích. Được xây dựng năm 1928 và cải tạo bởi thực dân Pháp năm 1950, cầu từng là ranh giới chia cắt hai miền Nam - Bắc sau Hiệp định Genève (1954). Trong thời kỳ chiến tranh, cầu được sơn hai màu: xanh phía Bắc và vàng phía Nam, tượng trưng cho sự phân chia chính trị.

Cầu Hiền Lương đã chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử, từ đấu tranh chính trị đến các trận chiến âm thanh giữa hai miền. Mặc dù bị bom Mỹ đánh sập năm 1967, cầu đã được phục dựng nguyên bản vào năm 2001. Với chiều dài 183,65m và mặt cầu lát gỗ lim, đây là điểm tham quan không thể bỏ qua, nơi du khách có thể cảm nhận nỗi đau chia cắt và khát vọng thống nhất của dân tộc.

Sông Bến Hải, dài gần 100km, bắt nguồn từ dãy Trường Sơn và chảy ra biển Đông qua cửa Tùng, là ranh giới tự nhiên chia cắt hai miền đất nước. Trước đây mang tên Hiền Lương, sông được đổi thành Bến Hải sau Hiệp định Genève do cách phát âm của người Pháp. Dòng sông đã chứng kiến nỗi đau chia ly của hàng ngàn gia đình trong 300 ngày tập kết từ Nam ra Bắc sau năm 1954.

Ngày nay, sông Bến Hải không chỉ là di tích lịch sử mà còn mang vẻ đẹp thơ mộng với dòng nước trong xanh. Đứng bên bờ sông, du khách có thể cảm nhận sự tĩnh lặng và những ký ức hào hùng, là nơi lý tưởng để chiêm nghiệm giá trị của hòa bình và thống nhất.

Nằm ở bờ Nam sông Bến Hải, cụm tượng đài “Khát Vọng Thống Nhất” là một điểm nhấn nghệ thuật và lịch sử của khu di tích. Được xây dựng trên diện tích 2.700m² trong dự án trùng tu năm 2005, tượng đài gồm hai phần chính:

• Phần bệ đài: Được ghép từ nhiều khối đá với các mảng phù điêu, tái hiện hình ảnh lá dừa nước, biểu tượng của miền Nam.
• Phần tượng đài: Tượng người mẹ (cao 7,7m) và người con trai (cao 5,5m), làm từ đá xanh Thanh Hóa, thể hiện hình ảnh người vợ và con trai ngóng trông người chồng, người cha ở miền Bắc, tượng trưng cho khát khao đoàn tụ trong những năm tháng đất nước bị chia cắt.

Tượng đài không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là biểu tượng của niềm tin mãnh liệt vào ngày thống nhất đất nước. Đây là nơi du khách thường dừng chân để chụp ảnh và cảm nhận sâu sắc ý nghĩa lịch sử.

Nhà trưng bày “Vĩ Tuyến 17 và Khát Vọng Thống Nhất” là nơi lưu giữ và tái hiện sống động lịch sử của cụm di tích Hiền Lương - Bến Hải. Được chia thành hai gian chính:

• Gian khánh tiết: Nơi đặt tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng câu nói nổi tiếng “Miền Nam trong trái tim tôi”, thể hiện tình cảm sâu đậm của Bác dành cho đồng bào miền Nam.
• Gian trưng bày: Gồm 53 tài liệu và hiện vật được phân theo 4 chủ đề:
  • Hiệp định Genève và giới tuyến quân sự tạm thời.
  • Tinh thần không khuất phục của người dân Vĩnh Linh trong cuộc chiến bảo vệ địa đầu giới tuyến.
  • Cuộc đấu tranh của nhân dân vùng Nam vĩ tuyến 17 vì khát vọng thống nhất.
  • Vĩ tuyến 17 sau giải phóng Quảng Trị năm 1972.

Đặc biệt, tại đây còn lưu giữ bản sao của loa phóng thanh công suất 500W, từng được sử dụng trong “cuộc chiến âm thanh” giữa hai miền từ năm 1954-1965. Du khách có thể hình dung rõ hơn về những năm tháng căng thẳng khi hai bên dùng loa để tuyên truyền và khích lệ tinh thần.

Cột cờ Hiền Lương, nằm ở bờ Bắc sông Bến Hải, là điểm tham quan biểu tượng cao. Từ 1954-1967, đây là nơi diễn ra “cuộc chiến cột cờ” giữa hai miền, với mỗi bên nâng cấp chiều cao cột cờ và kích thước lá cờ để thể hiện ý chí bất khuất. Cột cờ cuối cùng của miền Bắc, xây dựng năm 1962, cao 38,6m với lá cờ rộng 134m², trở thành cột cờ cao nhất giới tuyến.

Hiện nay, cột cờ được phục dựng cao 28m, với lá cờ đỏ sao vàng tung bay kiêu hãnh. Đây là nơi diễn ra lễ thượng cờ trang nghiêm trong Lễ hội Thống nhất non sông, tổ chức hàng năm vào dịp 30/4.

Đồn Công an Hiền Lương, gần bờ Bắc sông Bến Hải, là một trong bốn đồn công an được xây dựng theo Hiệp định Genève (cùng với Cửa Tùng, Xuân Hòa và Cát Sơn). Đồn gồm ba khu nhà (A, B, C) hình chữ V, với nhà A là nơi hội họp, nhà B là nơi ở của chiến sĩ, và nhà C là kho hậu cần. Đồn được phục dựng theo thiết kế nguyên bản từ 1955-1967, với phù hiệu Bộ đội Biên phòng trên nóc nhà.

Nơi đây từng là trung tâm an ninh, chứng kiến nhiều cuộc đấu tranh để bảo vệ cột cờ và lá cờ đỏ sao vàng. Hiện nay, đồn công an là điểm tham quan giúp du khách hiểu thêm về sự kiên cường của lực lượng công an giới tuyến trong thời kỳ chiến tranh.

Cụm di tích Hiền Lương - Bến Hải không chỉ là một điểm đến du lịch mà còn là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử và văn hóa vô giá của dân tộc Việt Nam. Nếu bạn đang tìm kiếm một hành trình ý nghĩa để khám phá và hiểu rõ hơn về lịch sử Việt Nam, hãy để Sovaba Travel đồng hành cùng bạn. Đặt tour tham quan cụm di tích Hiền Lương – Bến Hải ngay hôm nay để cảm nhận trọn vẹn chiều sâu văn hóa và sống lại những trang sử hào hùng của dân tộc ngay tại chính nơi lịch sử từng phân chia hai miền đất nước.