Chợ Ba Đồn Quảng Bình: Phiên chợ truyền thống, đậm chất văn hóa địa phương

Chợ Ba Đồn, hay còn gọi là chợ Đồn, là một trong những ngôi chợ cổ nhất của Quảng Bình, gắn liền với lịch sử hình thành vùng đất này từ thời Hậu Lê. Tên gọi "Ba Đồn" bắt nguồn từ ba đồn lính do Chúa Trịnh lập ra để quản lý và bảo vệ khu vực: đồn Trung Thuần (Trung Ái), đồn Phan Long (Quảng Lưu) và đồn Xuân Kiều. Ban đầu, chợ chỉ là một điểm họp đơn sơ dưới tán cây cổ thụ lớn tại làng Phan Long, nơi quân lính và người dân tụ họp để trao đổi hàng hóa, vui chơi và giao lưu. Qua thời gian, chợ dần trở thành trung tâm giao thương sôi nổi, kết nối các làng quê lân cận.

Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, từ thời kỳ chiến tranh đến giai đoạn đổi mới, chợ Ba Đồn đã được xây dựng lại khang trang hơn, đặc biệt vào thời Pháp thuộc với năm đình lớn, mái ngói Hồng Ký và nền lát xi măng. Dù chịu nhiều tác động của thời gian và sự phát triển của các trung tâm thương mại hiện đại, chợ vẫn giữ được nét truyền thống độc đáo, trở thành biểu tượng văn hóa không thể thay thế của người dân Quảng Bình.

Dân gian từng truyền tụng câu ca dao:
“Ba Đồn một tháng sáu lần/ Chợ phiên tụ điểm xa gần bán mua”
Câu ca này không chỉ phản ánh sự nhộn nhịp của các phiên chợ mà còn nhấn mạnh vai trò của chợ Ba Đồn trong đời sống kinh tế và văn hóa của người dân địa phương.

Chợ Ba Đồn hiện nay họp sáu phiên mỗi tháng vào các ngày 1, 11, 21, 6, 16 và 26 âm lịch, khác với thời xưa chỉ có ba phiên (6, 16, 26 âm lịch). Các phiên chợ này không chỉ là nơi mua bán mà còn là không gian văn hóa sống động, nơi giao thoa giữa quá khứ và hiện tại. Mỗi phiên chợ thu hút hàng nghìn người từ khắp các vùng Quảng Trạch, Ba Đồn và cả những khu vực lân cận, tạo nên một không khí tấp nập, rộn ràng, đặc biệt vào các dịp cận Tết.

Chợ Ba Đồn nổi tiếng với sự phong phú của các sản vật từ nhiều vùng quê khác nhau, từ nông sản miền núi đến hải sản tươi sống từ các làng ven biển như Cảnh Dương, Quảng Phú, Quảng Tùng, Quảng Đông. Đặc biệt, chợ là nơi hội tụ các sản phẩm từ các làng nghề truyền thống, như:

• Nón lá Thổ Ngọa (Quảng Thuận): Những chiếc nón lá tinh xảo, mang đậm nét văn hóa Quảng Bình.
• Đồ đan lát Thọ Đơn (Quảng Thọ): Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ khéo léo, bền bỉ.
• Bánh tráng Tân An (Quảng Thanh): Loại bánh tráng mỏng, thơm, là đặc sản không thể thiếu trong các bữa ăn gia đình.
• Bánh đúc, bánh xèo Quảng Hòa: Những món ăn dân dã, đậm đà hương vị quê hương.
• Rượu Tượng Sơn, cháo canh, bánh dì Ba Đồn, ram Ba Đồn: Các món ăn đặc sản gắn liền với ký ức tuổi thơ của người dân địa phương.

Những sản phẩm này không chỉ phục vụ nhu cầu sinh hoạt mà còn là cầu nối văn hóa, thể hiện sự khéo léo và tinh thần lao động của người dân Quảng Bình. Việc mua sắm tại chợ Ba Đồn không chỉ là trải nghiệm tiêu dùng mà còn là cơ hội để khám phá và trân trọng các giá trị truyền thống.

ram

Ẩm thực tại chợ Ba Đồn là một điểm nhấn không thể bỏ qua. Du khách có thể thưởng thức các món ăn đặc trưng như:

• Bánh dì Ba Đồn: Một loại bánh giầy đặc biệt, làm từ gạo nếp và nhân đậu xanh, có hình dáng độc đáo với phần giữa lõm sâu, mang hương vị đậm chất miền Trung, khác biệt so với bánh giầy miền Bắc.
• Cháo canh Ba Đồn: Món cháo đặc sản với hương vị đậm đà, thường được yêu thích trong các bữa ăn gia đình.
• Bánh ướt, bánh xèo, bánh đúc: Những món ăn dân dã, giản dị nhưng đầy hấp dẫn, mang đậm dấu ấn ẩm thực Quảng Bình.

Những món ăn này không chỉ ngon miệng mà còn là cách để du khách cảm nhận được “hồn cốt” của văn hóa địa phương, từ cách chế biến đến cách bày bán mộc mạc, gần gũi.

Để có trải nghiệm trọn vẹn, bạn nên đến chợ Ba Đồn vào sáng sớm, khi không khí còn trong lành và các sản phẩm tươi ngon nhất được bày bán. Đi dạo quanh chợ, trò chuyện với các tiểu thương là cách tuyệt vời để tìm hiểu về cuộc sống và văn hóa của người dân địa phương. Đặc biệt, vào các phiên chợ cận Tết, không gian chợ trở nên rực rỡ với những giỏ hoa tươi, bánh mứt, nhang thơm, câu đối đỏ, mang đậm không khí xuân.

Hãy dành thời gian để chọn mua các sản phẩm thủ công như nón lá, đồ đan lát, hay các đặc sản như bánh tráng, mắm cá Cảnh Dương. Đừng quên nếm thử các món ăn ngay tại chợ để cảm nhận trọn vẹn hương vị truyền thống. Những trải nghiệm này không chỉ giúp bạn mang về những món quà ý nghĩa mà còn lưu giữ ký ức khó quên về một vùng đất giàu bản sắc.

Chợ Ba Đồn không chỉ là nơi mua sắm mà còn là một “bảo tàng sống” về văn hóa Quảng Bình. Từ những câu ca dao, hò vè dân gian đến các sản phẩm làng nghề, mỗi góc chợ đều kể một câu chuyện về lịch sử và con người nơi đây. Du khách có thể tìm hiểu thêm về nguồn gốc tên gọi “Ba Đồn” hay những thăng trầm mà chợ đã trải qua qua các tài liệu hoặc câu chuyện từ người dân bản địa.

Để có một chuyến tham quan chợ Ba Đồn trọn vẹn, việc nắm rõ thời gian lý tưởng, cách di chuyển và những lưu ý quan trọng khi mua sắm sẽ giúp bạn có những trải nghiệm tuyệt vời. 

• Thời gian lý tưởng: Các phiên chợ họp vào ngày 1, 11, 21, 6, 16, 26 âm lịch. Đặc biệt, các phiên chợ cận Tết (tháng Chạp âm lịch) là thời điểm nhộn nhịp nhất.
• Di chuyển: Chợ Ba Đồn cách TP. Đồng Hới khoảng 50km về phía Bắc, dễ dàng di chuyển bằng xe máy, ô tô hoặc xe buýt.
• Lưu ý khi mua sắm: Kiểm tra chất lượng sản phẩm và thương lượng giá cả một cách khéo léo để có được mức giá hợp lý.
• Thưởng thức ẩm thực: Đừng bỏ qua các món ăn đặc sản như bánh dì, cháo canh, bánh xèo tại các quầy hàng trong chợ.
• Chuẩn bị thời gian: Dành ít nhất 2-3 giờ để khám phá toàn bộ không gian chợ và tận hưởng không khí sôi động.

Chợ Ba Đồn không chỉ là một khu chợ cổ mà còn là nơi hội tụ những giá trị văn hóa, lịch sử và con người Quảng Bình. Từ những gian hàng ngồn ngộn nông sản “cây nhà lá vườn” đến các món ăn đậm chất quê hương, chợ Ba Đồn mang đến cho du khách một hành trình khám phá đầy cảm xúc. Đây là nơi bạn có thể cảm nhận sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, giữa sự tấp nập của phiên chợ và sự mộc mạc của người dân địa phương.

Hãy đến với chợ Ba Đồn để hòa mình vào không khí sôi động, thưởng thức những món ăn ngon và mang về những sản vật đậm chất Quảng Bình. Chợ Ba Đồn không chỉ là một điểm đến du lịch mà còn là một trải nghiệm văn hóa sâu sắc, để lại trong lòng du khách những ký ức khó phai về một vùng đất giàu truyền thống và bản sắc.