Huế có bao nhiêu Lăng Tẩm? Khám phá toàn bộ Lăng Vua triều Nguyễn ở Cố Đô

Triều Nguyễn – vương triều cuối cùng của chế độ phong kiến Việt Nam, được vua Gia Long sáng lập và chọn Huế làm kinh đô. Cùng với Kinh thành, các lăng tẩm hoàng gia nơi đây là minh chứng sống động cho tư duy kiến trúc, mỹ học và quan niệm về vũ trụ của người xưa. Mỗi công trình đều tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc phong thủy phương Đông: “sơn triều thủy tụ” (núi bao bọc, sông tụ lại), “tiền án hậu chẩm” (trước có án che, sau có núi làm gối), và “tả long hữu hổ” (rồng xanh bên trái, hổ trắng bên phải).

Nhưng lăng tẩm không chỉ đơn thuần là mộ phần mà được thiết kế như một cung điện thu nhỏ, nơi nhà vua từng dạo chơi, làm thơ, suy ngẫm về đời sống, đồng thời thể hiện triết lý “sinh ký tử quy” (sống gửi thác về) thấm đẫm tinh thần Nho – Phật. Kiến trúc tổng thể thường chia thành ba khu vực: khu lăng mộ, khu thờ tự và khu cảnh quan vườn tược, hòa quyện với thiên nhiên để tạo nên một không gian uy nghi nhưng đầy thi vị.

Và giờ đây, hãy cùng Sovaba Travel khám phá chi tiết 7 lăng tẩm Huế nổi bật nhất, nơi lưu giữ tinh hoa văn hóa, nghệ thuật và tâm hồn của đất cố đô.

Lăng Gia Long là lăng tẩm lớn nhất và cổ nhất trong quần thể, dành cho vua Gia Long (trị vì 1802-1820) và Hoàng hậu Thừa Thiên Cao. Nằm tại xã Hương Thọ, huyện Hương Trà, cách trung tâm Huế khoảng 20km, lăng có chu vi gần 12.000m, bao quanh bởi 42 ngọn đồi núi, với Đại Thiên Thọ làm tiền án. Xây dựng từ năm 1814 đến 1820, lăng được chia thành ba khu: trung tâm là mộ vua và hoàng hậu, bên phải là Điện Minh Thành thờ tự, bên trái là bi đình với bia đá do vua Minh Mạng khắc.

Lăng Minh Mạng – nơi an nghỉ của vị vua thứ hai triều Nguyễn (1820–1841), tọa lạc trên núi Cẩm Khê, gần ngã ba Bằng Lãng, nơi dòng Hương Giang hội tụ. Cách trung tâm Huế khoảng 12 km, công trình này được khởi công năm 1840 và hoàn thành vào năm 1843 dưới thời vua Thiệu Trị.

Toàn bộ khu lăng gồm gần 40 công trình lớn nhỏ, được quy hoạch chặt chẽ theo trục thần đạo kéo dài từ Đại Hồng Môn đến khu tẩm mộ, tạo nên bố cục đăng đối, uy nghi mà vẫn hài hòa với thiên nhiên. Trên lối dẫn vào, hình ảnh voi ngựa chầu hầu bằng đá cùng cổng tam quan trầm mặc gợi cảm giác trang nghiêm, thể hiện rõ nét quyền uy của bậc đế vương và triết lý “thiên – địa – nhân” hòa hợp trong kiến trúc cung đình Huế.

Lăng Thiệu Trị là nơi yên nghỉ của vị vua thứ ba triều Nguyễn (1841–1847) – nằm tại thôn Cư Chánh, xã Thủy Bằng, huyện Hương Thủy, cách trung tâm Huế chừng 8 km. Đây là lăng tẩm đặc biệt nhất trong số các lăng vua Nguyễn khi quay mặt về hướng Tây Bắc, thay vì Nam hay Đông như thường thấy.

Được xây dựng vào năm 1847 dưới triều vua Tự Đức, lăng mang phong cách giản dị, thanh thoát, không cầu kỳ lộng lẫy như Khải Định hay Minh Mạng. Tuy vậy, bố cục vẫn chặt chẽ theo phong thủy, với sự tách biệt rõ ràng giữa khu mộ và khu thờ tự. Sự dung dị ấy phản chiếu tính cách và lối sống tiết kiệm của vua Thiệu Trị, để lại một dấu ấn riêng trong quần thể lăng tẩm cố đô.

Lăng Tự Đức – nơi an nghỉ của vị vua trị vì lâu nhất triều Nguyễn (1847–1883) – tọa lạc tại thôn Thượng Ba, phường Thủy Xuân, trong một thung lũng nhỏ bao quanh bởi rừng thông xanh mát. Đây là công trình hiếm hoi được chính nhà vua cho xây dựng khi còn tại vị, ban đầu mang tên Vạn Niên Cơ, về sau đổi thành Khiêm Lăng.

Toàn bộ quần thể gồm hơn 50 công trình lớn nhỏ, tiêu biểu như Vụ Khiêm Môn, Khiêm Cung Môn, điện Hòa Khiêm, được sắp xếp hài hòa trong không gian có hồ nước, đảo nhỏ và những hàng sen thơm ngát. Không chỉ là lăng mộ, nơi đây còn từng là chốn nghỉ ngơi, làm thơ và ngắm cảnh của vua Tự Đức. Chính sự lãng mạn, trữ tình ấy đã khiến Lăng Tự Đức trở thành một trong những lăng tẩm đẹp nhất ở Huế, phản ánh rõ nét tâm hồn thi sĩ của vị vua tài hoa nhưng nhiều nỗi niềm.

Lăng Dục Đức (An Lăng) được xem là giản dị nhất trong quần thể lăng tẩm triều Nguyễn, nhưng lại mang trong mình nhiều câu chuyện đặc biệt. Đây là nơi an táng vua Dục Đức – vị vua chỉ tại vị ba ngày trong năm 1883 – cùng với vua Thành Thái và vua Duy Tân, hai vị vua yêu nước có số phận bi thương.

Lăng tọa lạc tại thôn Tây Nhất, phường An Cựu, trên diện tích khoảng 3.500m². Kiến trúc khiêm nhường với cổng vòm gạch, Bái Đình và khu mộ phần, không cầu kỳ xa hoa như các lăng khác. Phía trước là đồi Phước Quả, phía sau có núi Tam Thai làm hậu chẩm, vẫn tuân thủ nguyên tắc phong thủy nhưng toát lên vẻ mộc mạc, tĩnh lặng. Chính sự giản dị ấy lại khiến An Lăng trở thành một dấu lặng sâu sắc trong hành trình khám phá hệ thống lăng tẩm ở Huế.

Lăng Đồng Khánh (Tư Lăng) – nơi yên nghỉ của vua Đồng Khánh (trị vì 1885–1889), tọa lạc tại thôn Thượng Hai, phường Thủy Xuân, Huế. Ban đầu nơi đây chỉ là Điện Truy Tư, được xây để thờ cha vua, sau này mới được cải tạo thành lăng mộ.

Do triều đại ngắn ngủi và tình hình kinh tế đất nước khi ấy gặp nhiều khó khăn, công trình không đồ sộ, hoành tráng như các lăng trước đó. Thay vào đó, Lăng Đồng Khánh mang vẻ giản dị, ấm cúng, vừa giữ phong cách truyền thống của triều Nguyễn, vừa phảng phất sự tiết chế của một giai đoạn đầy biến động lịch sử. Chính điều này tạo nên nét riêng, khác biệt so với những lăng tẩm khác ở Huế.

Lăng Khải Định (Ứng Lăng) – nơi yên nghỉ của vị vua thứ 12 triều Nguyễn (trị vì 1916–1925) – nằm trên sườn núi Châu Chữ, xã Thủy Bằng, cách trung tâm Huế khoảng 10 km. Công trình được khởi công năm 1920 và kéo dài suốt 11 năm mới hoàn thành, nổi bật với 127 bậc thang dẫn lối lên lăng. Ngay từ cổng vào, du khách đã có thể cảm nhận sự giao thoa độc đáo khi thấy hình ảnh tháp mang dáng dấp Ấn Độ, trụ Phật giáo, mái vòm La Mã, tất cả cùng hiện diện trong một tổng thể thống nhất.

Điểm nhấn ấn tượng nhất chính là Cung Thiên Định, nơi bài trí nội thất lộng lẫy với nghệ thuật khảm sành sứ tinh xảo và bức tranh “Cửu Long ẩn vân” trên trần, được đánh giá là kiệt tác hội họa cung đình.

Hệ thống lăng tẩm triều Nguyễn ở Huế không chỉ là những công trình kiến trúc uy nghi mà còn là cuốn sử sống, kể lại hành trình thăng trầm của các vị vua cùng cả một triều đại. Mỗi lăng mang một dấu ấn riêng – từ vẻ lãng mạn trữ tình ở Lăng Tự Đức, sự đăng đối uy nghi của Lăng Minh Mạng, cho đến nét Đông – Tây hòa quyện độc đáo ở Lăng Khải Định. Khám phá các lăng tẩm, du khách không chỉ chiêm ngưỡng nghệ thuật xây dựng bậc thầy, mà còn hiểu thêm về triết lý sống, cái nhìn nhân sinh và dấu ấn văn hóa – lịch sử của đất cố đô.

Nếu bạn muốn trải nghiệm trọn vẹn, Sovaba Travel mang đến nhiều tour du lịch Huế đa dạng lịch trình, kết hợp tham quan Đại Nội, chùa Thiên Mụ, các lăng tẩm nổi tiếng cùng ẩm thực và văn hóa địa phương. Ngoài ra, bạn cũng có thể tham khảo thêm thông tin chi tiết về giá vé tham quan lăng tẩm Huế để dễ dàng lên kế hoạch cho chuyến đi.