Làng An Xá - Lệ Thủy - Quảng Bình: Quê hương Đại Tướng Võ Nguyên Giáp

Nằm bên dòng sông Kiến Giang thơ mộng, làng An Xá mang trong mình vẻ đẹp mộc mạc, yên bình của một vùng quê Việt Nam truyền thống. Theo các bậc cao niên, hình thù của làng tựa như một cây đàn, biểu tượng cho sự hài hòa và văn hiến. Với 12 dòng họ sinh sống, chủ yếu làm nông nghiệp, An Xá không chỉ là nơi nuôi dưỡng những con người cần cù mà còn là vùng đất sản sinh ra nhiều bậc anh tài, từ các tiến sĩ thời nhà Lê như Phạm Đại Kháng, Lê Đa Năng,...

Ngôi làng còn nổi tiếng với nghề làm chiếu cói, một nghề thủ công truyền thống lâu đời của người dân nơi đây. Những tấm chiếu cói An Xá nổi bật bởi chất lượng vượt trội, được làm hoàn toàn thủ công với sự tỉ mỉ và khéo léo của người thợ. Chiếu cói An Xá không chỉ được biết đến trong vùng mà còn xuất khẩu ra nhiều tỉnh thành khác, góp phần vào việc phát triển kinh tế địa phương.

Ngoài nghề làm chiếu cói, An Xá còn lưu giữ những di tích lịch sử quý giá như chùa An Xá, một công trình hơn 100 năm tuổi, mang nét kiến trúc uy nghiêm, là điểm tựa tâm linh cho người dân. Chùa từng là nơi diễn ra các phong trào cách mạng sôi nổi, gắn liền với những chiến sĩ kiên trung như Lê Ỳ và Bùi Lữ, những người đã hy sinh anh dũng để bảo vệ lý tưởng cách mạng. Cây đa do chính Đại tướng trồng năm 1999 vẫn xanh tốt, như một biểu tượng của sự trường tồn và ý chí bất khuất của dân làng.

Dòng sông Kiến Giang không chỉ là nguồn sống mà còn là ký ức tuổi thơ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Những làn điệu hò khoan Lệ Thủy, những cánh đồng lúa bát ngát, và không khí thanh bình của làng quê đã in sâu vào tâm hồn ông, trở thành nguồn cảm hứng cho những tư tưởng chiến lược vĩ đại sau này.

Sinh ngày 25 tháng 8 năm 1911, Võ Nguyên Giáp cất tiếng khóc chào đời trong một ngôi nhà gỗ 3 gian giản dị tại làng An Xá. Xuất thân từ một gia đình nhà nho nghèo nhưng giàu truyền thống yêu nước, ông sớm thấm nhuần tinh thần bất khuất từ cha – cụ Võ Quang Nghiêm, một nho sĩ và thầy thuốc Đông y, và ông ngoại – một chiến sĩ trong phong trào Cần Vương. Cụ Võ Quang Nghiêm từng bị thực dân Pháp bắt giam và hy sinh trong tù, để lại dấu ấn sâu đậm về lòng trung kiên trong lòng cậu bé Giáp.

Từ nhỏ, Võ Nguyên Giáp đã được học chữ Nho, thấm nhuần những đạo lý của thánh hiền qua các tác phẩm như Ấu học tân thư. Những bài học ấy không chỉ định hình nhân cách mà còn khơi dậy trong ông tình yêu quê hương, đất nước. Sau khi rời làng An Xá để học tại Đồng Hới và Huế, ông sớm tham gia các phong trào học sinh yêu nước từ năm 1925, gia nhập Đảng Tân Việt cách mạng năm 1927, và sau này trở thành một trong những chiến sĩ tiên phong của Đảng Cộng sản Đông Dương.

Không qua một trường lớp quân sự chính quy nào, Võ Nguyên Giáp, từ một thầy giáo dạy sử tại Trường Tư thục Thăng Long – đã trở thành “Tư lệnh của các Tư lệnh”, người chỉ huy những chiến dịch làm thay đổi lịch sử Việt Nam. Với tư tưởng “Chiến tranh nhân dân”, ông dẫn dắt Quân đội Nhân dân Việt Nam qua các chiến thắng lẫy lừng như Chiến dịch Biên giới 1950, Điện Biên Phủ 1954, Tết Mậu Thân 1968, và Chiến dịch Hồ Chí Minh 1975.

Chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” là minh chứng rõ nét nhất cho tài năng quân sự thiên tài của ông. Dưới sự chỉ huy của Đại tướng, quân đội Việt Nam đã làm nên kỳ tích, chấm dứt ách thống trị của thực dân Pháp, mở ra một trang sử mới cho dân tộc.

Không chỉ là một vị tướng tài ba, Võ Nguyên Giáp còn là một nhà văn hóa, một chính trị gia lỗi lạc. Ông từng giữ các chức vụ quan trọng như Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng, và đặc biệt là người đứng đầu Ủy ban Quốc gia Dân số và Sinh đẻ có kế hoạch, góp phần định hình các chính sách phát triển đất nước.

Ngày 14/12/2024, Nhà Tưởng Niệm Đại Tướng Võ Nguyên Giáp tại làng An Xá được khánh thành, trở thành một điểm đến thiêng liêng cho những ai muốn tìm về cội nguồn của vị anh hùng dân tộc. Được thiết kế theo phong cách kiến trúc cổ Việt Nam, công trình mang vẻ đẹp mộc mạc nhưng uy nghi, với tầng trệt bằng đá xanh tượng trưng cho ý chí kiên cường và tầng hai bằng gỗ lim tinh tế, khắc những câu đối ca ngợi tài đức của Đại tướng.

Bên cạnh đó, ngôi nhà lưu niệm – nơi Đại tướng sinh ra vẫn giữ nguyên nét giản dị với hàng cau, cây khế hơn 100 năm tuổi, và bể nước gắn bó với tuổi thơ của ông. Mỗi ngày, hàng ngàn du khách từ khắp nơi đổ về đây, mang theo nén hương, nhành hoa, và lòng tri ân sâu sắc. Cùng với các di tích như Vũng Chùa – Đảo Yến (nơi Đại tướng an nghỉ) và chùa Hoằng Phúc, làng An Xá đã trở thành một phần của chuỗi điểm đến văn hóa, lịch sử đặc sắc của Quảng Bình.

Trước đây, mỗi lần trở về quê, Đại tướng luôn căn dặn người dân An Xá và Lệ Thủy phải đoàn kết, chấp hành tốt chủ trương của Đảng, và nỗ lực lao động để phát triển quê hương. Những lời dặn dò ấy đã trở thành kim chỉ nam cho người dân Quảng Bình, giúp tỉnh nhà chuyển mình từ một vùng đất thuần nông sang một nền kinh tế hiện đại, với du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.

Hình ảnh Đại tướng đứng trên canô, vẫy tay chào người dân bên dòng Kiến Giang trong lễ hội đua thuyền truyền thống năm 2004, vẫn còn in đậm trong tâm trí người dân Lệ Thủy. Tiếng hô “Hoan hô Đại tướng!” vang vọng như minh chứng cho tình yêu và sự kính trọng mà nhân dân dành cho ông.

Làng An Xá không chỉ là quê hương của Đại tướng mà còn là biểu tượng của tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường, và lòng nhân ái. Những giá trị ấy tiếp tục được thế hệ trẻ kế thừa, như lời bài hát: “Xuôi về tuổi ấu thơ, ra đi từ làng An Xá quê hương/ Ký ức xa mờ, dòng Kiến Giang lững lờ/ Gia phong cha ông bất khuất anh hùng…”.

Làng An Xá không chỉ là một điểm đến trên bản đồ du lịch Quảng Bình mà còn là nơi lưu giữ hồn cốt của một vùng đất giàu truyền thống cách mạng và văn hóa. Từ những con đường làng nhỏ bé, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã bước ra thế giới, để lại dấu ấn không thể phai mờ trong lịch sử dân tộc. Hãy một lần ghé thăm An Xá, để cảm nhận hơi thở của quê hương, để tri ân vị tướng huyền thoại, và để thấy trái tim mình rung lên những nhịp đập tự hào về đất nước Việt Nam.