Làng Thủy Biều: Hành trình khám phá vườn thanh trà và nét đẹp làng quê Huế

Làng Thủy Biều không chỉ là một làng quê thanh bình, mà còn là mảnh ghép sống động trong dòng chảy lịch sử của xứ Huế. Theo tư liệu xưa, vùng đất này vốn được hình thành từ sự hợp nhất của hai ngôi làng cổ: Nguyệt Biều (thế kỷ XVI) và Lương Quán (thế kỷ XVII), thuộc tổng Cư Trung, huyện Hương Thủy. Trước năm 1945, đây vẫn là hai làng riêng biệt, gắn bó với nghề nông truyền thống, dựa vào phù sa trù phú của sông Hương. Tên gọi “Thủy Biều”, mang nghĩa “quả bầu nước”, xuất phát từ thế đất độc đáo khi dòng sông Hương mềm mại uốn lượn, ôm trọn ba mặt làng như vòng tay thiên nhiên, tạo nên một bức tranh thủy mặc hài hòa và trù phú.

Nằm ở phía Tây Nam thành phố Huế, Thủy Biều sở hữu vị trí địa lý lý tưởng cho phát triển du lịch. Ba phía Bắc – Nam – Tây được bao bọc bởi sông Hương, trong khi phía Đông lại tựa lưng vào đồi Vọng Cảnh – điểm ngắm toàn cảnh cố đô thơ mộng. Chỉ cách trung tâm Huế khoảng 15–20 phút di chuyển, ngôi làng này trở thành điểm dừng chân lý tưởng cho những chuyến du lịch ngắn ngày. Dù gần thành phố, Thủy Biều vẫn giữ trọn hồn quê xưa với con đường lát gạch nhỏ hẹp, ruộng lúa xanh mướt và những ngôi nhà rường cổ kính, đem lại cho du khách cảm giác bình yên hiếm có giữa nhịp sống hiện đại.

Nhắc đến làng Thủy Biều, người ta thường nhớ ngay đến thanh trà Huế – loại quả đặc sản đã gắn bó với đất cố đô suốt hàng trăm năm qua. Thuộc họ cam quýt, thoạt nhìn thanh trà có dáng giống bưởi nhưng nhỏ gọn hơn, chỉ vừa bằng nắm tay. Lớp vỏ mỏng màu vàng nhạt bao bọc những múi thịt căng mọng, ruột vàng óng ánh. Khi cắn một tép, vị ngọt thanh pha chút chua nhẹ, mát lành và thoảng hương thơm dìu dịu, đủ sức làm say lòng bất kỳ thực khách nào.

Theo sử sách, thanh trà Thủy Biều từng được chọn làm cống phẩm tiến vua dưới triều Nguyễn. Trái ngon không chỉ nhờ bàn tay khéo léo của người nông dân, mà còn bởi vùng đất ven sông Hương đặc biệt màu mỡ. Phù sa bồi đắp từ thượng nguồn, khí hậu trong lành, cùng sự chăm chút tỉ mỉ đã tạo nên hương vị thanh tao khó nơi nào sánh kịp. So với giống ở các vùng khác, thanh trà Thủy Biều ít hạt, vị đậm đà hơn, và có thể chế biến thành nhiều món hấp dẫn như mứt, nước ép, sinh tố, những món quà nhỏ nhưng đậm tình quê gửi tặng du khách phương xa.

Mùa thanh trà thường rơi vào khoảng tháng 8–9 âm lịch (tức tháng 9–10 dương lịch). Khi ấy, cả làng như khoác lên mình tấm áo vàng rực rỡ, những chùm quả chín căng treo lấp ló dưới tán lá xanh mướt. Với giá chỉ khoảng 10.000–15.000 VNĐ/quả, du khách có thể mua ngay tại vườn hay ở các chợ địa phương như Đông Ba, vừa thưởng thức vừa mang về làm quà. Hơn cả một loại trái cây, thanh trà đã trở thành biểu tượng văn hóa ẩm thực xứ Huế, tượng trưng cho sự tinh tế, nhã nhặn của con người nơi đây.

Du lịch Làng Thủy Biều không chỉ đơn thuần là ngắm cảnh, mà còn là hành trình để bạn thật sự hòa mình vào nhịp sống bình dị của người dân xứ Huế. Mỗi bước chân ở đây đều mở ra những trải nghiệm thú vị, để rồi khi rời đi, bạn mang theo những kỷ niệm khó quên.

Tham quan và hái thanh trà tại vườn cây cổ thụ

Trước hết, không thể bỏ qua trải nghiệm tản bộ trong những vườn thanh trà cổ thụ. Giữa hàng trăm hecta cây trái xanh mướt, bạn sẽ được hít hà hương thơm dìu dịu của quả chín, tự tay hái xuống những trái thanh trà đầu mùa và thưởng thức ngay dưới gốc cây. Nhiều hộ dân còn mở cửa vườn đón khách, chỉ với một khoản phí nhỏ, kèm theo chén trà nóng và mứt thanh trà nhà làm. Đó là lúc bạn vừa nhâm nhi, vừa lắng nghe những câu chuyện trồng trọt từ đời này sang đời khác, từ cách bón phân hữu cơ đến việc dẫn nước từ dòng Hương Giang thơ mộng.

Khám phá nhà vườn cổ và đạp xe làng quê

Bên cạnh vườn cây, những ngôi nhà rường cổ kính cũng là điểm dừng chân khiến bạn say mê. Điển hình như nhà vườn Xuân Đài với không gian xanh mát, ao sen, vườn rau và gian phòng tiếp khách được gìn giữ nguyên vẹn. Ngồi thưởng trà cùng chủ nhà, nghe họ kể về phong tục tập quán xưa, bạn sẽ có cảm giác như mình vừa trở về tuổi thơ trong căn nhà của ông bà.

Một cách khác để cảm nhận trọn vẹn hồn quê Thủy Biều là thuê xe đạp dạo quanh làng. Con đường nhỏ đưa bạn đi qua ruộng lúa xanh ngát, những vườn trái cây đủ loại từ xoài, ổi đến chôm chôm, và dừng chân nghỉ ngơi ở các homestay sinh thái như Hue Ecolodge – nơi những bungalow tre nứa hòa quyện tuyệt đẹp với thiên nhiên.

Thưởng thức ẩm thực địa phương và di tích lịch sử

Hành trình sẽ trọn vẹn hơn khi bạn thưởng thức ẩm thực địa phương cùng người dân bản xứ. Một bữa cơm dân dã với cơm sen, bánh bèo Huế hay cá sông nướng vừa ngon miệng vừa ấm áp tình quê. Và nếu còn thời gian, hãy ghé qua Đấu trường Hổ Quyền, di tích lịch sử ngay gần làng, nơi từng chứng kiến những trận đấu voi – hổ kỳ bí của triều đình nhà Nguyễn. 

Để chuyến đi đến Làng Thủy Biều thêm suôn sẻ, hãy lưu ý những thông tin thực tế sau:

Thời gian lý tưởng: Mùa khô từ tháng 3-8, đặc biệt tháng 8-9 âm lịch để hái thanh trà chín rộ. Tránh mùa mưa (tháng 9-12) vì đường làng dễ trơn trượt.

Cách di chuyển: 

• Xe máy: Thuê tại Huế (100.000-150.000 VNĐ/ngày), đi theo đường Bùi Thị Xuân qua cầu Long Thọ – đường đẹp và dễ đi.
• Thuyền rồng: Từ bến Tòa Khâm, mất 30-45 phút, giá khoảng 200.000-300.000 VNĐ/nhóm, ngắm sông Hương và Chùa Thiên Mụ.
• Taxi/Grab: Tiện lợi cho nhóm, chi phí 100.000-150.000 VNĐ/chiều.

Lưu trú và chi phí: Homestay như Hue Ecolodge (500.000-1.000.000 VNĐ/đêm), bao gồm bữa ăn. Tổng chi phí cho tour nửa ngày: 300.000-500.000 VNĐ/người.

Lưu ý văn hóa: Tôn trọng không gian riêng tư của dân địa phương, giữ vệ sinh môi trường, mặc trang phục lịch sự khi thăm di tích, và không tự ý hái quả trong vườn. Mang theo kem chống nắng và nước uống vì làng khá nắng.

Kết thúc hành trình tại làng Thủy Biều, du khách không chỉ mang về vài trái thanh trà vàng óng hay những bức ảnh đẹp, mà còn mang theo cả dư vị ngọt lành của một miền quê yên ả. Giữa nhịp sống hiện đại, Thủy Biều vẫn giữ được sự tinh khôi nguyên bản, nơi con người sống chan hòa với thiên nhiên, nơi văn hóa và lịch sử còn in dấu trong từng mái nhà, từng nếp vườn.

Nếu Huế được ví như bản tình ca dịu dàng của đất nước, thì Thủy Biều chính là khúc nhạc nền mộc mạc và sâu lắng. Một chuyến du lịch đến đây sẽ giúp bạn tìm lại sự bình yên, thư thái và những trải nghiệm chân thật nhất. Và để hành trình khám phá cố đô thêm trọn vẹn, bạn có thể kết hợp tham quan Thủy Biều với các điểm nổi tiếng lân cận như chùa Thiên Mụ, lăng Tự Đức hay lăng Minh Mạng.