Tham quan làng nghề nước mắm Nam Ô - Trải nghiệm văn hóa độc đáo

Làng nghề nước mắm Nam Ô tọa lạc tại phường Hòa Hiệp Nam, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng (cách trung tâm thành phố khoảng 17km về phía Tây Bắc). Đây là một ngôi làng cổ kính, từng là cửa ô phía Nam của Đại Việt.

Nghề làm nước mắm tại Nam Ô đã tồn tại hơn 400 năm, bắt nguồn từ khi những cư dân đầu tiên đến định cư và khai thác nguồn cá dồi dào từ biển cả. Nước mắm Nam Ô không chỉ nổi tiếng về chất lượng mà còn gắn liền với một thời kỳ lịch sử, từng được dùng làm sản vật tiến Vua.

• Năm 2019, nghề làm nước mắm Nam Ô được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản Văn hoá phi vật thể quốc gia.
• Năm 2024, nước mắm Nam Ô là một trong ba sản phẩm nước mắm trên toàn quốc được Cục Sở hữu trí tuệ cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý "Nam Ô", khẳng định uy tín, danh tiếng và nguồn gốc sản phẩm.

Hiện tại, làng nghề đang phát triển mạnh mẽ với 71 hội viên, trong đó có 3 hợp tác xã và nhiều cơ sở đầu tư, áp dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao chất lượng. Mỗi năm, làng nghề cung cấp khoảng 300 ngàn lít mắm ra thị trường.

Nước mắm Nam Ô chinh phục thực khách bởi hương vị đậm đà, thơm ngon, tinh khiết và màu đỏ thẫm (hoặc cánh gián) tự nhiên, mang vị ngọt hậu. Sự khác biệt này nằm ở quy trình sản xuất thủ công tỉ mỉ và nguyên liệu chọn lọc:

• Nguyên liệu chính: Là cá cơm than tươi, thường được đánh bắt vào khoảng tháng 3 và tháng 8. Loại cá này nhỏ, mình dày và chứa nhiều dưỡng chất.
• Muối ướp: Phải là muối Cà Ná tinh khiết, được phơi cát ít nhất 2 tháng để loại bỏ hoàn toàn tạp chất.
• Quy trình ủ chượp: Cá cơm than được trộn với muối Cà Ná theo tỷ lệ 3 cá : 1 muối, sau đó ủ kín trong thùng gỗ hoặc bể xi măng. Quá trình này kéo dài từ 12 đến 18 tháng (thể hiện quan niệm "chăm mắm như chăm con dại"), với sự theo dõi và lọc hoàn toàn bằng tay, đảm bảo chất lượng tinh túy nhất.
• Sản phẩm: Sau khi ủ, mỗi mẻ chỉ chiết xuất được khoảng 100 – 150 lít nước mắm loại 1 (còn gọi là nước mắm cốt). Đặc biệt, nước mắm nhĩ là loại nước mắm chảy ra tự nhiên từ thùng ủ chượp mà không qua bất kỳ quá trình ép nào, có hương vị nhẹ nhàng, tinh tế hơn.

Sau chu kỳ ủ chượp đầy thách thức, chỉ những giọt nước mắm cốt nguyên chất và nước mắm nhĩ tinh khiết mới được chiết xuất, khẳng định giá trị cốt lõi và đẳng cấp của đặc sản Nam Ô.

Đến với làng nghề nước mắm Nam Ô, du khách không chỉ được thưởng thức đặc sản mà còn có cơ hội đắm mình trong không gian văn hóa độc đáo của một làng chài ven biển:

Tham quan làng chài và tìm hiểu quy trình làm mắm 

• Tham quan làng chài: Dạo quanh làng, bạn sẽ cảm nhận được nhịp sống bình dị, gần gũi của người dân, chiêm ngưỡng cảnh biển và tìm hiểu về các nghề truyền thống khác như đánh bắt cá và làm thuyền.
• Tìm hiểu quy trình làm nước mắm: Tận mắt chứng kiến các công đoạn tỉ mỉ từ chọn cá cơm than, muối Cà Ná, đến khâu ủ chượp kéo dài hàng năm và lọc mắm thủ công. Đây là cơ hội để hiểu rõ hơn về giá trị và sự vất vả của nghề truyền thống.

Trải nghiệm thực tế làm nước mắm 

Nếu đến Nam Ô vào mùa khô (tháng 3 đến tháng 8) hoặc tháng 8 Âm lịch (mùa phơi cá cơm làm mắm), bạn có thể trải nghiệm các hoạt động độc đáo như:

• Tham gia vào công đoạn lựa cá, ướp cá hoặc ủ chượp cùng ngư dân.
• Trải nghiệm này giúp du khách hiểu sâu sắc về văn hóa làm nghề và sự tâm huyết mà người dân đặt vào từng giọt nước mắm.

Thưởng thức ẩm thực địa phương 

Bên cạnh nước mắm, Nam Ô còn là thiên đường của hải sản tươi ngon. Đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức các món ăn đặc trưng:

• Gỏi cá Nam Ô – món ăn trứ danh làm từ cá tươi, nước chấm đậm đà.
• Các món hải sản hấp dẫn khác như mực nướng, tôm hấp tại các quán ăn ven biển.

Chính sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa làm nghề, đời sống làng chài bình dị và ẩm thực tươi ngon đã biến Nam Ô thành một điểm đến không thể quên, mang lại cho du khách một cái nhìn toàn diện và đáng nhớ về nét đẹp truyền thống của Đà Nẵng.

Trước khi kết thúc chuyến đi, hãy bỏ túi những lời khuyên thiết thực về thời gian, trang phục và cách chọn mua nước mắm Nam Ô chuẩn vị để đảm bảo trải nghiệm tốt nhất:

• Thời gian lý tưởng: Mùa khô (từ tháng 3 đến tháng 8) là thời điểm lý tưởng để tham quan và tham gia vào các hoạt động làm nước mắm.
• Trang phục: Nên mặc quần áo thoải mái, mang giày dép thấp để thuận tiện di chuyển trong làng.
• Mua nước mắm: Nước mắm Nam Ô là món quà đặc sản tuyệt vời. Giá trung bình dao động từ 80.000 - 150.000 đồng/lít.
  • Nên mua tại các cơ sở có uy tín, đã đăng ký thương hiệu riêng (hiện có 17 cơ sở) hoặc có sản phẩm được công nhận OCOP 3-4 sao để đảm bảo chất lượng.
  • Nếu di chuyển xa hoặc bằng máy bay, nên chọn chai nhựa và ký gửi để tránh bị vỡ.

Chỉ cần chuẩn bị kỹ lưỡng về trang phục, thời gian và biết cách chọn mua sản phẩm uy tín, bạn đã có thể mang về món quà đặc sản Nam Ô chất lượng, vừa tiện lợi vừa chứa đựng giá trị văn hóa độc đáo.

Nam Ô không chỉ là một làng chài mà là biểu tượng sống động về sự kiên trì bảo tồn giá trị truyền thống, nơi hương vị di sản được lưu truyền qua hàng trăm năm. Mỗi giọt nước mắm nơi đây là câu chuyện về lịch sử, về tình yêu biển cả và sự tỉ mẩn của người thợ, mang đến trải nghiệm văn hóa sâu sắc vượt xa một chuyến tham quan thông thường. Nếu bạn đang tìm kiếm một trải nghiệm độc đáo, giàu tính nhân văn và ẩm thực, hãy lên kế hoạch cho một tour làng nghề nước mắm Nam Ô để khám phá tận mắt những giá trị đã được công nhận là Di sản. Hy vọng rằng, những chai nước mắm mang về sẽ là kỷ niệm mặn mòi, tinh tế về một làng nghề cổ kính, giàu truyền thống dưới chân đèo Hải Vân.