Về Huế ghé làng gốm Phước Tích: Nét đẹp mộc mạc hơn 500 năm tuổi

Làng Phước Tích ra đời vào khoảng năm 1470, dưới triều vua Lê Thánh Tông, gắn liền với bước chân của võ tướng Hoàng Minh Hùng sau chiến thắng Chiêm Thành. Ông cùng người dân khai khẩn đất hoang, lập nên thôn ấp đầu tiên, đặt tên làng là Cảm Quyết. Trải qua nhiều giai đoạn, tên gọi của làng lần lượt thay đổi thành Phước Giang, Hoàng Giang, và đến thời vua Gia Long chính thức mang tên Phước Tích – với ý nghĩa “tích phúc truyền đời”. Bên cạnh đó, làng còn được gọi thân mật là “Kẻ Đôộc”, bởi những sản phẩm gốm độc đáo, bền chắc, từng vang danh khắp kinh kỳ.

Hơn nửa thiên niên kỷ trôi qua, Phước Tích vẫn giữ nguyên hồn xưa trong từng nếp nhà rường, đình chùa, miếu thờ rêu phong và đặc biệt là nghề gốm truyền thống hơn 500 năm tuổi. Với giá trị văn hóa – lịch sử đặc biệt, năm 2009, Phước Tích được công nhận là Di tích Quốc gia, trở thành ngôi làng cổ thứ hai của Việt Nam sau Đường Lâm (Hà Nội). Ghé thăm nơi đây, du khách không chỉ bước vào không gian cổ kính của một làng Việt xưa, mà còn cảm nhận được nhịp sống yên bình hòa quyện cùng tinh hoa nghề thủ công truyền thống.

Nghề gốm Phước Tích ra đời cùng bước chân lập làng và hưng thịnh rực rỡ vào thế kỷ XVIII – XIX. Thời kỳ ấy, gốm nơi đây không chỉ gắn bó với sinh hoạt thường nhật mà còn được chọn làm “gốm tiến vua”, cung tiến cho triều Nguyễn những sản phẩm tinh xảo như om đất, bình vôi, chum, ghè.

Điểm nổi bật của gốm Phước Tích chính là vẻ đẹp mộc mạc, không tráng men, làm từ đất sét lấy ở sông Ô Lâu. Sản phẩm có cốt gốm dày, chắc, màu nâu sẫm tự nhiên, toát lên sự bình dị như chính tâm hồn người dân xứ Huế. Hoa văn được khắc họa giản đơn khi là nét vạch, khi là vòng tròn đồng tâm hay những hình học tối giản nhưng lại tạo nên cái duyên gần gũi, chân thật.

Đặc biệt, gốm Phước Tích giữ gìn kỹ thuật nung bằng rơm độc đáo, hiếm thấy ở các làng nghề khác. Từng thớ đất sét sau khi nhào nặn sẽ được tạo hình thủ công trên bàn xoay, phơi khô, rồi nung trong lửa rơm – một quy trình đầy tâm huyết, đòi hỏi sự khéo léo của người thợ. Dẫu từng trải qua đứt gãy bởi chiến tranh và khó khăn kinh tế, nghề gốm nơi đây đã hồi sinh nhờ Festival Huế cùng nỗ lực bền bỉ của những nghệ nhân tâm huyết như ông Lê Trọng Diễn và ông Lương Thanh Hiền.

Ngày nay, chỉ còn vài lò gốm duy trì hoạt động, chủ yếu phục vụ du lịch và bảo tồn. Trong đó, Bảo tàng gốm của ông Lê Trọng Diễn lưu giữ nhiều hiện vật quý từ hũ, chén, chum, lọ đến các dụng cụ làm gốm truyền thống. Còn xưởng gốm của ông Lương Thanh Hiền trở thành điểm đến trải nghiệm thú vị, nơi du khách có thể trực tiếp chứng kiến, thậm chí tự tay thử sức với nghề gốm hơn 500 năm tuổi.

Phước Tích hôm nay vẫn còn lưu giữ trọn vẹn dấu ấn của một ngôi làng cổ hơn 500 năm tuổi. Nổi bật nhất là hơn 30 ngôi nhà rường, trong đó có 12 ngôi đã tồn tại từ 150 – 200 năm. Những ngôi nhà ba gian hai chái, mái ngói rêu phong, được chạm khắc tinh xảo hình rồng, phượng, hòa cùng khu vườn rộng xanh mát, tạo nên một bức tranh làng quê thanh bình, đậm chất Huế. Thay vì hàng rào bê tông, người dân nơi đây chọn những hàng chè tàu tỉa gọn gàng để ngăn cách, vừa giản dị vừa gần gũi với thiên nhiên.

Không chỉ có kiến trúc cổ, Phước Tích còn là nơi gìn giữ nhiều công trình tín ngưỡng đặc sắc. Miếu Cây Thị với cây thị cổ thụ hơn 600 năm tuổi thờ nữ thần Ponagar, chùa Phước Bửu trầm mặc, miếu Hiển Linh với biểu tượng Yoni còn sót lại, tất cả đều là minh chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa Việt – Chăm. Các nhà thờ họ cũng góp phần tạo nên chiều sâu lịch sử và bản sắc tâm linh cho ngôi làng.

Bao quanh Phước Tích là dòng sông Ô Lâu uốn lượn, hiền hòa, vừa mang đến phù sa và nguồn đất sét quý cho nghề gốm, vừa là nơi gắn bó mật thiết với đời sống và ký ức của người dân. Những bến nước xưa như bến cây Cừa, bến cây Đa giờ đây đã trở thành điểm dừng chân, nơi du khách tìm về để cảm nhận sự yên bình và lưu lại những bức hình đậm chất hoài niệm.

Đến với Phước Tích, du khách không chỉ ngắm nhìn một ngôi làng cổ yên bình, mà còn được hòa mình vào đời sống văn hóa, nghệ thuật và ẩm thực đặc trưng của miền quê xứ Huế. Mỗi trải nghiệm nơi đây đều mang đến cảm giác vừa mới lạ vừa thân thuộc, để rồi khi rời đi, bạn sẽ mang theo dư âm của một vùng đất đậm tình người.

• Khám phá làng và tìm hiểu văn hóa: Một vòng đạp xe quanh những con đường lát gạch nhỏ xinh sẽ đưa bạn đi qua những ngôi nhà rường cổ kính, đình làng, miếu thờ và những di tích ghi dấu lịch sử hàng trăm năm. Đặc biệt, bảo tàng gốm của nghệ nhân Lê Trọng Diễn là điểm dừng chân không thể bỏ lỡ, nơi lưu giữ những hiện vật quý và kể lại câu chuyện về một nghề từng được mệnh danh là “gốm tiến vua”.
• Trải nghiệm làm gốm: Dưới sự hướng dẫn của các nghệ nhân, bạn sẽ được trực tiếp nhào nặn đất sét, tạo hình trên bàn xoay và cảm nhận sự tỉ mỉ, khéo léo trong từng công đoạn. Hoàn thành sản phẩm của riêng mình cũng chính là lúc bạn mang về một món quà lưu niệm độc đáo chứa đựng cả trải nghiệm và kỷ niệm.
• Thưởng thức ẩm thực địa phương: Sau hành trình khám phá, còn gì thú vị hơn khi dừng chân thưởng thức những món dân dã đậm chất Huế như bánh khoái, bún bò hay chè ngọt. Vào dịp Festival Huế, làng còn rộn rã với những điệu hò giã gạo và các hoạt động văn hóa truyền thống, khiến không gian thêm sống động và đậm chất làng quê.
• Check-in hồ sen và cây cổ thụ: Hồ sen tỏa hương ngan ngát, cùng những cây thị, cây đa hàng trăm năm tuổi, là góc chụp lý tưởng cho những ai yêu nhiếp ảnh. Đặc biệt, buổi sớm mai khi nắng vàng xuyên qua tán lá, phản chiếu trên dòng Ô Lâu lấp lánh, Phước Tích hiện lên trong vẻ đẹp tinh khôi, mang lại cảm giác thư thái và bình yên đến lạ.

Làng Phước Tích cách trung tâm thành phố Huế khoảng 35-40 km về phía Bắc. Bạn có thể di chuyển bằng:

• Xe máy hoặc ô tô: Từ Huế, đi theo đường Lý Thái Tổ, qua Quốc lộ 1A, rẽ vào Quốc lộ 49B đến xã Phong Hòa. Hành trình mất khoảng 40 phút.
• Xe buýt: Có các tuyến xe buýt từ Huế đến Phong Điền, sau đó bạn có thể đi xe ôm hoặc taxi đến làng.
• Tour du lịch: Nhiều công ty lữ hành tại Huế tổ chức tour “Hương xưa làng cổ” kết hợp tham quan Phước Tích và các điểm đến khác.

Lưu ý khi tham quan: 

• Thời điểm lý tưởng: Nên đến Phước Tích vào mùa xuân (tháng 2-4) hoặc mùa he (tháng 5-8) để tránh thời tiết nóng bức hoặc mưa bão.
• Trang phục: Mặc trang phục thoải mái, giày dép dễ di chuyển vì bạn sẽ đi bộ hoặc đạp xe nhiều.
• Chuẩn bị tiền mặt: Một số dịch vụ trong làng chưa hỗ trợ thanh toán thẻ.

Làng Phước Tích không chỉ là một điểm đến du lịch, mà còn là hành trình trở về với cội nguồn văn hóa Việt Nam. Ngôi làng cổ hơn 500 năm tuổi mang đến cho du khách cơ hội khám phá một di sản quốc gia giàu giá trị lịch sử, trải nghiệm nghề gốm truyền thống và tự tay tạo ra những sản phẩm mang dấu ấn riêng. Không gian thanh bình với những nếp nhà rường cổ, vườn cây xanh mát và dòng Ô Lâu thơ mộng giúp bạn rời xa sự xô bồ của phố thị, tìm lại sự an yên trong tâm hồn. Đặc biệt, các công trình tín ngưỡng nơi đây còn phản ánh sự giao thoa độc đáo giữa văn hóa Việt và Chăm, để lại nhiều dấu ấn khó quên. Nếu bạn đang tìm một chốn để “trốn” khỏi nhịp sống hối hả và chạm vào hồn quê Việt Nam, Phước Tích chính là điểm đến lý tưởng. Hãy lên kế hoạch ghé thăm ngôi làng cổ này trong chuyến đi Huế sắp tới để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp mộc mạc, giản dị mà đầy sức sống.

Theo dõi Sovaba Travel để khám phá thêm nhiều điều thú vị về văn hóa, con người và những điểm đến độc đáo của Huế mà bạn không nên bỏ lỡ.