Rượu Cần Nho Quan: Khám phá hương vị đặc trưng của loại rượu đặc sản Ninh Bình

Rượu cần Nho Quan được chế tác từ bàn tay khéo léo của người dân tộc Mường sinh sống tại huyện Nho Quan, Ninh Bình. Khác biệt với các loại rượu chưng cất thông thường, rượu cần là thành phẩm không qua chưng cất lửa, giữ trọn vẹn hương vị tự nhiên, mang đến trải nghiệm thưởng thức cực kỳ độc đáo.

Nói đến rượu cần, đây là loại rượu không thể thiếu trong những dịp lễ hội, những bữa cơm đoàn viên của đồng bào dân tộc thiểu số Việt Nam. Mặc dù rượu cần có mặt ở nhiều tỉnh thành, từ miền Bắc, miền Trung đến Tây Nguyên, nhưng rượu cần Nho Quan đã vang danh cả nước với một thương hiệu riêng, trở thành một nét văn hóa ẩm thực nổi bật của vùng đất Cố đô.

• Đặc điểm nổi bật: Rượu có hương thơm đặc trưng, vị cay nồng nhưng ngọt dịu, ấm áp, để lại ấn tượng khó quên.
• Giá trị văn hóa: Nó được xem là loại rượu kết giao bằng hữu, gắn kết tình cảm anh em gia đình, thể hiện tinh thần đoàn kết.

Đến Ninh Bình, sau khi đã thưởng thức xôi trứng kiến, giò trứng Nộn Khê, chạo chân giò Kim Sơn... thì một ngụm rượu cần Nho Quan chính là điểm nhấn hoàn hảo cho chuyến hành trình ẩm thực của bạn.

Hương vị đặc trưng của rượu cần Nho Quan được tạo nên từ một quy trình chế biến công phu và độc đáo, mà bí quyết mấu chốt nằm ở men rượu.

Nguyên liệu và quy trình ủ men

Nguyên liệu chính để nấu rượu là các loại thực phẩm có tinh bột như khoai mì, lúa, gạo. Tuy nhiên, phổ biến và được ưa chuộng nhất là gạo nếp, được xay nứt (để lại lớp màng vàng) rồi nấu thành cơm. Bí quyết quan trọng nhất nằm ở men rượu:

• Thành phần men: Men rượu nhất định phải làm từ vỏ cây mun kết hợp với củ riềng, củ gừng, lá ổi xanh được giã nhuyễn theo một tỷ lệ gia truyền.
• Chế biến men: Hỗn hợp này được vắt lấy nước, trộn với bột gạo nếp, nặn thành từng chiếc bánh tròn bằng quả ổi, sau đó ủ vào trấu cho phồng lên. Men được phơi khô khoảng 10 ngày là có thể dùng được.
• Ủ rượu: Cơm gạo nếp trộn men được cho vào ang hoặc vò sành và ủ ít nhất 3 tháng trở lên. Quá trình này không qua chưng cất trên lửa, bảo toàn trọn vẹn sự tinh túy của nguyên liệu.

Hương vị đặc trưng và khác biệt

Hương vị của rượu cần Nho Quan không gây cảm giác khó chịu hay nặng nề. Thay vào đó, rượu có vị cay thơm đậm đà, ngọt nhẹ đặc trưng và đặc biệt ngon ở những nước rượu đầu tiên. Loại rượu này mang đến sự ấm áp, nóng đến tận tâm can, rất thích hợp để thưởng thức bên bếp lửa cùng các món ăn đặc sản dân tộc Mường như thịt nướng hay cơm lam.

Chính sự kết hợp giữa các loại nguyên liệu dân dã - tự nhiên cùng phương pháp ủ không chưng cất đã tạo nên hương vị cay thơm đậm đà, ngọt nhẹ đặc trưng, ấm áp và khó quên của rượu cần Nho Quan.

Đặc biệt hơn cả hương vị là cách thưởng thức rượu cần Nho Quan, một nghi thức văn hóa độc đáo không thể tách rời khỏi tinh thần cộng đồng của người Mường, được thể hiện qua dụng cụ uống và nghi thức giao hữu.

Dụng cụ và nghi thức uống

• Không dùng chén hay ly: Người Mường dùng những thân cây trúc rỗng bên trong (gọi là cần rượu) cắm thẳng trực tiếp vào bầu rượu, sát xuống đáy bình để hút rượu.
• Pha nước: Khi chuẩn bị uống, người ta lấy một ít nước đun sôi để nguội hoặc nước khoáng đổ vào vò rượu, để chừng 10 – 15 phút cho rượu ngấm.

Lưu ý: Nước đầu tiên sẽ ngon, ngọt và đậm vị nhất. Uống hết nước đầu, người ta sẽ tiếp tục đổ thêm những đợt nước sau vào, vị rượu sẽ nhạt dần.

Văn hóa uống rượu cần

Uống rượu cần Nho Quan không phải là việc của một người. Loại rượu này thể hiện tinh thần đoàn kết và gắn kết cộng đồng.

• Uống đông người: Không thể uống một mình hoặc 2 – 3 người, mà phải uống đông người mới vui.
• Cùng một vò rượu: Tất cả những cần rượu sẽ cắm vào một ang duy nhất và cùng nhau thưởng thức vị chua chua, ngòn ngọt, cay cay.

Trong không khí nhộn nhịp, vừa tâm sự, trò chuyện vừa uống từng ngụm rượu cần Nho Quan, mọi người như xích lại gần nhau hơn, tạo nên một không gian chất chứa tình cảm khó quên.

Với mức giá tham khảo dao động từ 145.000 VNĐ/3 lít đến 670.000 VNĐ/30 lít, đây là một lựa chọn hợp lý để mua về chung vui hoặc làm quà biếu trang trọng. Trải nghiệm cùng ngồi lại bên vò rượu cần tại Nho Quan, dùng cần trúc hút từng ngụm rượu thơm nồng, ấm áp, chắc chắn sẽ là một ký ức đáng nhớ, trọn vẹn hương vị núi rừng và tình người.

Rượu cần Nho Quan không chỉ là một thức uống đặc sản của Ninh Bình, mà còn là một tuyệt tác văn hóa được dệt nên từ sự giao thoa giữa bí quyết truyền đời của người Mường và tinh hoa của núi rừng. Từ quy trình ủ men công phu không qua chưng cất, đến nghi thức cùng nhau quây quần bên vò rượu và cần trúc, tất cả đã tạo nên một trải nghiệm sâu sắc về tình đoàn kết, giao hữu. Đừng ngần ngại mang hương vị cay nồng, ngọt dịu này về làm món quà ý nghĩa, hay tự mình trải nghiệm khoảnh khắc ấm áp bên vò rượu. Chắc chắn rằng, rượu cần Nho Quan sẽ là một ký ức đáng nhớ, trọn vẹn hương vị và tình người của vùng đất Cố đô.