Rượu Kim Sơn: Món rượu đặc sản không thể thiếu khi ghé thăm Ninh Bình

Rượu Kim Sơn có nguồn gốc từ huyện Kim Sơn, một vùng đất ven biển thuộc tỉnh Ninh Bình. Làng nghề nấu rượu truyền thống ở đây đã tồn tại hàng trăm năm, gắn liền với lịch sử khai hoang lấn biển của vùng đất này. Theo các tài liệu lịch sử, vào năm 1829 (thời Minh Mạng), Doanh điền sứ Nguyễn Công Trứ đã chiêu mộ dân đinh từ Nam Định và các vùng lân cận để khai phá vùng đất hoang vu, biến nó thành "núi vàng" (Kim Sơn). Cùng với nghề dệt cói mỹ nghệ, nghề nấu rượu trở thành sinh kế quan trọng của người dân địa phương.

Rượu Kim Sơn không chỉ là thức uống mà còn mang giá trị văn hóa, được nhắc đến trong nhiều câu thơ dân gian như "Rượu ngon phải có bạn hiền" hay các truyền thuyết về nguồn nước giếng khơi "thần thánh" chỉ có ở Lai Thành. Ngày nay, rượu Kim Sơn Ninh Bình đã được công nhận là sản phẩm OCOP (một chương trình mỗi xã một sản phẩm) và là đặc sản vang danh khắp Việt Nam, thậm chí xuất khẩu sang một số quốc gia.

Quy trình sản xuất rượu Kim Sơn là sự kết hợp tinh tế giữa nguyên liệu tự nhiên và bí quyết gia truyền, đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm lâu năm. Dưới đây là các bước chính dựa trên phương pháp chuẩn của các làng nghề ở Kim Sơn:

• Chuẩn bị nguyên liệu: Sử dụng gạo nếp cái hoa vàng chất lượng cao, được xay lứt (chỉ loại bỏ vỏ ngoài, giữ lại lớp cám vàng để tăng hương vị). Men rượu là loại men thuốc bắc gia truyền, gồm 36 vị thảo dược như quế chi, hồi hương, đinh hương... Nước nấu phải là nước giếng khơi tự nhiên từ làng Lai Thành, được cho là có độ tinh khiết đặc biệt nhờ địa chất vùng ven biển.
• Nấu cơm và trộn men: Gạo được ngâm, nấu chín rồi làm nguội đến khoảng 25-30°C. Sau đó, rắc men thuốc bắc với tỷ lệ chính xác (thường là bí quyết riêng của từng nhà) và trộn đều. Cơm được ủ trong 5-10 giờ để mốc mọc, rồi vun thành đống, phủ vải và ủ thêm 1-2 tuần để lên men.
• Chưng cất: Sau khi lên men, hỗn hợp được đổ vào nồi lớn, đun sôi với lửa củi. Hơi rượu ngưng tụ qua hệ thống máng và ống dẫn, tạo thành rượu thành phẩm. Rượu thường được hạ thổ (chôn dưới đất) trong chum sành nút lá chuối ít nhất 12 tháng để khử độc tố và tăng độ êm.

Quy trình này hoàn toàn thủ công, không sử dụng hóa chất hay cồn công nghiệp, giúp rượu Kim Sơn giữ được hương vị nguyên bản. Một số cơ sở hiện đại hóa phần nào nhưng vẫn tuân thủ nguyên tắc truyền thống để đảm bảo chất lượng.

Rượu Kim Sơn Ninh Bình nổi tiếng với nồng độ cồn cao (thường 40-45%), màu trong suốt như pha lê, bọt tăm mịn và hương thơm nếp đặc trưng. Khi uống, bạn sẽ cảm nhận vị ngọt đầu lưỡi, hậu vị êm dịu, không gắt hay đau đầu như rượu công nghiệp. Sự khác biệt nằm ở men thuốc bắc, mang lại lợi ích sức khỏe như hỗ trợ tiêu hóa, giảm mệt mỏi (nhờ các thảo dược), nhưng cần uống điều độ để tránh lạm dụng.

So với các loại rượu nếp khác, rượu Kim Sơn có vị "dữ dội" của biển cả nhưng vẫn dịu êm, phù hợp với khí hậu miền Bắc. Đây là lý do nó được xếp vào top 10 loại rượu ngon nhất Việt Nam.

Để tận hưởng trọn vẹn rượu Kim Sơn, hãy uống nguyên chất ở nhiệt độ phòng hoặc hơi ấm (đừng pha đá để tránh mất hương vị). Một chén nhỏ (khoảng 30-50ml) là đủ để cảm nhận sự tinh tế. Kết hợp với các món ăn đặc sản Ninh Bình như thịt dê núi, cơm cháy giòn tan, nem nướng hay gỏi cá nhệch sẽ tạo nên bữa tiệc hoàn hảo.

• Mẹo thưởng thức: Rót rượu vào chén sứ nhỏ, nhấp từng ngụm nhỏ để cảm nhận hương nếp lan tỏa. Tránh uống lúc đói để không say nhanh.
• Công thức đơn giản: Nếu muốn sáng tạo, pha rượu với mật ong và chanh cho món cocktail nhẹ nhàng, nhưng phiên bản truyền thống vẫn là tốt nhất.

Du khách thường mua rượu về làm quà, với giá dao động từ 150.000 - 300.000 VNĐ/lít tùy loại hạ thổ lâu năm.

Để tránh hàng giả, hãy mua tại các cơ sở uy tín ở huyện Kim Sơn:

• Rượu Kim Sơn bà Lành: 54MF+H7Q, ĐT481C, Khánh Trung, Yên Khánh, Ninh Bình
• Cơ sở Chinh - Hiên: 449C+XJR, Kim Đính, Kim Sơn, Ninh Bình
• Cửa hàng Rượu Nếp Hương Kim Sơn: Tại 520 Trần Hưng Đạo, TP. Ninh Bình.
• Rượu Kim Sơn Quốc Tửu: Các điểm bán ở Hà Nội và TPHCM, nhưng tốt nhất là mua trực tiếp tại làng nghề.

Nếu mua online, chọn các trang như ruounepkimson.com hoặc ninhbinhfood.com để đảm bảo chất lượng. Luôn kiểm tra tem mác và nguồn gốc để tránh rượu pha tạp.

Rượu Cần Kim Sơn không chỉ là một đặc sản, mà còn là biểu tượng văn hóa độc đáo của vùng đất Ninh Bình. Mỗi bình rượu là sự kết tinh của nếp thơm, men lá truyền thống và tâm huyết của người làm nghề, tạo nên hương vị nồng nàn nhưng êm ái, khiến du khách nhớ mãi. Khi ghé thăm Ninh Bình, việc thưởng thức một ngụm rượu cần bên những câu chuyện mộc mạc của người dân địa phương chính là trải nghiệm đắt giá, giúp bạn cảm nhận trọn vẹn sự chân tình và bản sắc nơi đây. Nếu bạn muốn khám phá thêm nhiều kinh nghiệm du lịch Ninh Bình hữu ích, từ ẩm thực, điểm đến cho đến những bí kíp di chuyển và lưu trú, hãy ghé thăm sovaba.travel. Đây là nơi mang đến cho bạn những thông tin chất lượng, chi tiết và cập nhật nhất để chuẩn bị cho một hành trình trọn vẹn và đáng nhớ.