Lễ hội Chùa Bái Đính bắt nguồn từ quần thể chùa cổ được hình thành từ thời nhà Đinh (thế kỷ X–XI), gắn với các triều đại Đinh – Tiền Lê – Lý, giai đoạn Phật giáo giữ vai trò quốc giáo và ảnh hưởng sâu rộng tới đời sống tinh thần người Việt. Ngôi chùa do Lý Quốc Sư Nguyễn Minh Không – một bậc thiền sư uyên thâm khai sơn. Tên gọi “Bái Đính” cũng mang ý nghĩa đặc biệt: “Bái” là lễ bái đất trời và chư Phật, còn “Đính” chỉ đỉnh núi cao, biểu trưng cho việc thờ phụng nơi linh sơn thiêng liêng.

Mỗi mùa xuân, lễ hội được tổ chức để tưởng nhớ công lao của các bậc anh hùng dân tộc như Đinh Tiên Hoàng, Hoàng đế Quang Trung, cũng như tôn vinh các bậc thánh như Lý Quốc Sư Nguyễn Minh Không hay thần Cao Sơn. Đây là không gian giao thoa độc đáo giữa tín ngưỡng Phật giáo, thờ Mẫu và tinh thần Nho giáo – phản chiếu trọn vẹn bản sắc văn hóa Đại Việt. Không chỉ là dịp cầu cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, lễ hội còn góp phần gìn giữ những giá trị nghệ thuật truyền thống như hát Chèo, Xẩm, Ca trù, những di sản phi vật thể đặc trưng của Ninh Bình. Vì vậy, hành trình du xuân về Bái Đính không chỉ mang ý nghĩa tâm linh mà còn mở ra cơ hội tìm hiểu lịch sử, bồi đắp tri thức và trải nghiệm chiều sâu văn hóa Việt.


